| گروه نویسندگان ستاد مردمی نجات آشوراده و حمایت از مناطق حفاظتی ایران|
نخستین بناهای ایرانی که در فهرست میراث فرهنگی جهان توسط یونسکو ثبت شده، شامل میدان نقش جهان، چغازنبیل و تخت جمشید است. زمان ثبت این آثار سال 1979 میلادی است. به یاد داریم که احداث بنای تجاری بلندمرتبهای در اصفهان (توسط شهرداری آنجا) که حریم منظر میدان نقش جهان را مخدوش کرده بود، چه مقدار فعالان میراث فرهنگی را به تکاپو واداشته و نیروهایشان را متمرکز ساخته بود. یونسکو درصدد بود که درصورت تخریبنکردن طبقات اضافه آن بنای تجاری، میدان نقش جهان را از فهرست میراث فرهنگی جهان حذف کند. درنهایت این پرونده به نفع دلسوزان اصالتهای ایرانی پایان یافت و شهرداری اصفهان تسلیم شد؛ دو طبقه از برج تجاری موسوم به جهاننما- با وجود فشارهای شبانهروزی افراد بیگانه با هویت ایرانی- تخریب شد تا حریم منظر آن اثر فاخر حفظ شود.
کنوانسیون رامسر
8سال قبل از ثبت نخستین بناهای ایرانی در یونسکو، در سال 1971 نشستی جهانی در شهر رامسر برگزار شد که نتیجه آن امضای معاهدهای بین دولتها بود برای حفاظت و استفاده معقول از تالابها. امضاکنندگان معاهده موظف شدند که تالابهای مهم -از جنبههایی چون گیاهی، جانوری و اکولوژیک- در کشورخود را مشخص کرده و اقدامات ضروری برای حفاظت از آنها را برنامهریزی و اجرا کنند. مکانهایی که به این فهرست اضافه میشوند، تحت عنوان «سایتهای رامسر» شناخته میشوند.
چرا تالابها مهم هستند؟
تالابها یکی از مولدترین اکوسیستمهای جهان هستند. تالابها منابع تنوع زیستی ویژهای هستند که آب و زادآوری را در خود فراهم کرده و نقش مهمی در بقای گونههای فراوانی از گیاهان و جانوران وابسته به خود ایفا میکنند. بدون تالابها حیات بشر به خطر میافتد.
برای ایرانیان این موضوع ارزنده است که کنوانسیون جهانی حفاظت از تالابها به نام رامسر ایران است. مهمتر اینکه نخستین سایت تالابی جهان که در کنوانسیون رامسر ثبت شده، مجموعهای است شامل جزیره آشوراده، خلیج گرگان و شبهجزیره میانکاله (و تالابهای اطراف آن) که همگی را تحت عنوان «پناهگاه حیاتوحش میانکاله» قرار داده و دستهبندی کردهاند. یونسکو نیز آن منطقه را بهعنوان «ذخیرهگاه زیستکره» میشناسد.
یکی از ویژگیهای منحصربهفرد پناهگاه حیاتوحش میانکاله، حضور بیش از 200گونه پرنده در آن است که اغلب آنها پرندگان مهاجری هستند که از عرضهای بالاتر جغرافیایی- بهویژه سیبری- در فصول سرد سال به ایران پرواز میکنند.
جزیره آشوراده در انتهای شرقی شبهجزیره میانکاله با یک کانال از آن جدا میشود. آشوراده قسمتی مهم از پناهگاه حیاتوحش میانکاله بوده و نقشی منحصربهفرد در اکوسیستم آن منطقه ایفا میکند.
آشوراده، خلیج گرگان و میانکاله
در معرض طمعورزی نوکیسهها
از سالها پیش مجموعه نسبتا بکر و سالم جزیره آشوراده، خلیجگرگان و میانکاله در معرض دستاندازی سرمایهدارانی بوده که از حمایتهای بعضی دولتمردان برخوردار شدهاند. همان بسازبفروشهایی که ملت ایران را از دسترسی به قسمت عمدهای از سواحل دریایخزر- از گیلان تا مازندران- محروم کرده و با سازههای غیرقانونی، زشت و کریه، حریم ساحل را اشغال کردهاند، اکنون با شعار ساخت کیش شمال سراغ جزیره آشوراده آمدهاند؛ در برابر چنین اقداماتی، چندین دولت متوالی یا سکوت کرده یا از آنها حمایت کردهاند. این بسازبفروشها باقیماندن قسمتی اندک از زیباییهای ساحلی شمال را برنمیتابند، زیرا که جنون ساختوساز آنها را از اصالتهای ایرانیشان دور کرده است. طمعورزی آنها از جهتی دیگر مربوط به این است که این سرزمینها اراضی ملی بوده و لذا- با توجه به تجارب تلخ گذشته در این کشور- تصور میکنند میتوانند بدون صرف هزینه به مرغوبترین زمینها بهطور مجانی دست پیدا کنند.
از داستان میدان نقش جهان اصفهان تا داستان جزیره آشوراده یک برداشت میتوان داشت: حرص مالاندوزی در کسانی که هویت ایرانی را نمیفهمند، آنها را به سوی اقدام برای نابودی کشور و در واقع نابودی خودشان میکشاند. همچنان که مقاومتهای مردمی در اصفهان توانست حریم میدان نقش جهان را حفظ کند، طی چند سال گذشته کثیری از فعالان مدنی و سازمانهای مردمنهاد، ستادی مردمی برای نجات آشوراده تشکیل داده و مانع آغاز هرگونه پروژهای در آن شدهاند. آنها فرزندان و نمایندگان ملت ایران در حفاظت از منابع طبیعی و فرهنگی این سرزمیناند.