شهروند| حسن روحانی، رئیس‌جمهوری صبح دیروز در مراسم اختتامیه نهمین جشنواره بین‌المللی فارابی که در سالن اجلاس سران برگزار شد، به موارد مهمی همچون برجام، سخنان هفته گذشته امام جمعه موقت تهران، علوم‌انسانی و فضای مجازی اشاره کرد. وی همچنین با اشاره به اظهارات اخیر امام جمعه موقت تهران ادامه داد: حال اگر گفته می‌شود که فردی از سمتی تحریک شده یا دستوراتی داشته یا این‌که جاسوس بوده، بگذارید در یک دادگاه ثالث به این موضوع رسیدگی شود؛ این چه نوع حرف‌زدنی است که هر کسی که در خیابان حرف می‌زند یا خس‌و‌خاشاک است یا گاو و گوساله یا آشغال؟ چرا با توهین بی‌ادبانه با جامعه خود برخورد می‌کنید؟ مردم حرف دارند و برای همین به خیابان آمده‌اند؛ برخی حرفشان به حق است و برخی نیز از شرایط سوءاستفاده کردند؛ در همه جای دنیا نیز این‌گونه است و اگر فردا در لندن و نیویورک نیز تظاهرات شود، عده‌ای پیدا می‌شوند که شیشه‌ها را می‌شکنند و چند مغازه را غارت می‌کنند. رئیس‌جمهوری تصریح کرد: نباید همه را به یک چوب برانیم، بلکه باید به‌ویژه در تریبون‌های مقدس دقیق حرف بزنیم؛ چرا که ملت ما ملت بزرگی هستند.
وی با اشاره به اداره ماجرای اعتراضات اخیر در سطح کشور توسط نیروهای امنیتی گفت: اگر اعتراضی بود تمام شد و اگر برخی نیز سوءاستفاده‌هایی کردند، نیروهای امنیتی به خوبی کار را اداره کردند و ماجرا تمام شد، اما از امروز کار جامعه‌شناسان، روانشناسان اجتماعی، اساتید و فرهیختگان حوزه علوم انسانی آغاز شده است و آنها باید مسائل را تحلیل کنند.
روحانی با بیان این‌که اگر خدایی نکرده روزی ارزش‌های دینی و ملی‌مان نزد جوانان کمرنگ شود، مسئولان، فرهیختگان و دانشگاهیان مقصر هستند، خاطرنشان کرد: علوم انسانی قطب‌نمای مسائل اجتماعی در کشور است و باید بگذاریم که این قطب‌نما به درستی کار کند تا به آن نگاه کرده و از آن استفاده کنیم؛ با شعار شمال و جنوب این قطب‌نما تغییر نمی‌کند؛ بلکه ما باید به جهت آن نگاه کنیم و با بهره‌گیری از آن در مسیر صحیح حرکت نماییم.
وی با تأکید بر این‌که آمریکایی‌ها در ماه‌های اخیر هم در مسأله داخلی ایران و هم در برجام متحمل شکست شدند، اظهار کرد: طی یکی دو هفته اخیر آمریکایی‌ها متحمل شکستی بزرگ شدند. آنجا که آنها خواستند در برابر افکار عمومی جهان بایستند و تعهدات بین‌المللی را زیر پا بگذارند؛ اما موفق نشدند.
وی با تأکید بر این‌که تعهدات بین‌المللی یا از جنس سیاسی یا از جنس حقوقی یا از جنس اخلاقی هستند که همگی در مجموعه علوم انسانی تعریف می‌شوند، گفت: آمریکایی‌ها می‌خواستند در چند روز گذشته تعهد بین‌المللی خود در برجام را زیر پای بگذارند، اما دنیا در برابر آنها ایستاد و ما صف مقابل آمریکایی‌ها را مشاهده کردیم و دیدیم که تمام کشورهای جهان و به استثنای یکی دو کشور و یک رژیم منفور، همه یکپارچه در مقابل آمریکا قرار گرفتند.
رئیس‌جمهوری با بیان این‌که اگر به تعهد و قرارداد احترام گذاشته نشود، باید فاتحه تمدن در جهان خوانده شود، افزود: اگر یک دولت پیوستگی تعهد دولت قبل را زیر پای بگذارد، دیگر هیچ قراردادی منعقد نخواهد شد؛ چرا که اعتمادی باقی نمی‌ماند؛ اعتماد زمانی باقی می‌ماند که دولت بعدی به تعهدات دولت پیشین خود متعهد بماند و اگر این اصل برداشته شود، سنگ زیربنای روابط جامعه بین‌الملل به هم ریخته خواهد شد.
روحانی خاطرنشان کرد: خوشحال هستم که حاکمیت کاخ‌سفید در به هم ریختن تعهدات بین‌المللی و زیر پا گذاشتن وفای به عهد و ایستادگی در برابر توافق هفت کشور ناموفق بود؛ این برای بشریت، اخلاق و حقوق یک پیروزی بزرگ محسوب می‌شود. وی با بیان این‌که در برجام موفقیت‌های بسیاری کسب کرده‌ایم که هیچگاه از بین نخواهد رفت، اظهار کرد: جمهوری اسلامی ایران در برجام به دنیا گفت که یک معضل منطقه‌ای و حتی بین‌المللی پای میز مذاکره قابل حل‌وفصل است. ما ثابت کردیم که پای میز مذاکره گره‌های کور بین‌المللی قابل بازکردن است. ما همچنین در برجام ثابت کردیم که ایران راستگو است و دشمنان ما دروغ گفته‌اند. وی ادامه داد: طی مذاکراتی و تمام بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته ایران ثابت شد و آژانس نیز که آمریکا در آن عضویت دارد به اجماع آرا به پرونده pmd که پرونده مهم و پیچیده از لحاظ فنی، حقوقی و بین‌المللی است، خاتمه داد و این به معنای آن است که ایران راست گفته و معاندان ایران دروغ گفته‌اند.
رئیس‌جمهوری تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران در برجام کاری کرد که دنیا بپذیرد ایران حق دارد تحقیق و توسعه در فناوری هسته‌ای که قبلا می‌گفتند ایران حق آن را ندارد، ادامه دهد. روحانی با بیان این‌که برخی هنوز ابعاد برجام را لمس نکرده‌اند، تصریح کرد: برجام آثاری دارد که تا قیامت باقی می‌ماند. همچنین آثاری دارد که ممکن است از بین برود. در این راستا طی حدود دو ‌سال اجرای برجام درآمدهای کشور از محل فروش نفت و میعانات دو برابر شده که این اثر از بین نخواهد رفت. همچنین صدها مورد سرمایه‌گذاری خارجی به داخل کشور آمده و به بنگاه اقتصادی، نیروگاه و هواپیما تبدیل شده که از بین نخواهد رفت.
وی با تأکید بر این‌که علوم حقوق و سیاست توانست در مذکرات سخت بین‌المللی برای ملت ایران موفقیت کسب کند، گفت: علوم انسانی سرلوحه همه علوم اعم از مادی و معنوی است. در این زمینه باید دانشجویان را تشویق کنیم و محیط دانشگاه‌ها و تحقیقات را آزاد بگذاریم. این علوم انسانی است که باید جامعه را هدایت کند نه آن‌که عده‌ای در یک اتاق بنشینند و به دنبال هدایت علوم انسانی باشند.
وی با بیان این‌که ممکن است در برجام ایراداتی وجود داشته باشد، تصریح کرد: دیپلمات‌های ما قراردادی نوشته‌اند که ترامپ یک‌ سال خود را به در و دیوار می‌زند تا آن را بر هم بزند اما تاکنون در این زمینه موفق نشده است. این به معنای پیروزی تعهدات بین‌المللی و پیروزی حقوق بر دیکتاتوری است؛ آمریکایی‌ها نتوانستند با استکبار و دیکتاتوری با خود بزرگ‌بینی خود، افکار عمومی جهان را زیر پا بگذارند که این یک پیروزی بزرگ برای علوم انسانی محسوب می‌شود.
حسن روحانی در بخش‌های دیگری از صحبت‌های خود با تأکید بر اینکه آمریکایی‌ها در مواجهه با مسائل داخلی ایران نیز با شکست‌ مواجه شدند، به اعتراضات اخیر مردم در کشور اشاره و خاطرنشان کرد: عده‌ای در خیابان به حق یا ناحق اعتراضاتی مطرح می‌کنند؛ در این راستا من خواهش می‌کنم که به مردم احترام بگذارید.
رئیس‌جمهوری در بخش‌های دیگری از صحبت‌های خود با تأکید بر اهمیت علوم انسانی و تأثیرگذاری این علوم در سایر عرصه‌های علمی و همچنین حل مشکلات مختلف اظهار کرد: علوم انسانی جایگاه بسیار ارزشمندی دارد و چنانچه که بنا بر این است که اصلاح اداری انجام شود یا برنامه‌ریزی حرکت برای کشور تدوین و یا تحولی در جامعه ایجاد شود، ابتدا باید در حوزه علوم انسانی و فرهنگ جامعه این اتفاق بیفتد.
وی با اشاره به سابقه فیلترینگ در کشور ادامه داد: چنانچه که می‌خواهیم فضای مجازی برای مردم مفید باشد نیز باید از طریق علوم انسانی در این زمینه اقداماتی انجام دهیم. باید ابتدا فرهنگ استفاده از آن را به جوانان آموزش دهیم و بدانیم که با فیلتر‌کردن کار درست نمی‌شود. روحانی با اشاره به تلاش رژیم گذشته برای جلوگیری از استفاده مردم از رادیو گفت: در رژیم قبل روزی می‌خواستند کسی رادیو گوش نکند به همین دلیل به جز تنها چند کانال رادیویی سایر کانال‌ها پارازیت داشتند. در این وضع آیا رژیم گذشته در پارازیت موفق بود؟ در کشور نیز روزی گفتیم که ماهواره ممنوع است اما آیا با گفتن ما امروز کسی از آن استفاده نمی‌کند؟ همچنین روزی گفتیم که فضای مجازی بد است اما آیا این فضا اصلاح شد؟
وی تأکید کرد: مردم بیش از ما (مسئولان) یا اگر ما متکبر باشیم، به اندازه ما می‌فهمند و حق انتخاب دارند؛ نباید آن‌قدر خود را بزرگ و بلند فرض کنیم بلکه مردم ما بزرگ و فرهیخته‌اند. اگر در جامعه از ابزاری اشتباه استفاده می‌شود باید در مورد روش‌های صحیح استفاده از آن آموزش داده شود. در این زمینه نیز بار مسئولیت بر دوش علوم انسانی است و فرهیختگان و اساتید و دانشگاهیان باید به میدان بیایند و روش استفاده از ابزارهای مختلف توسط مردم برای رسیدن به مطلوب مورد نظر را آموزش دهند.
روحانی در بخش دیگری از صحبت‌های خود در نهمین جشنواره فارابی اظهار کرد: امروز خوشحال هستم که این دوران بسیار سریع سپری شد و دیگر تردیدی برای کسی وجود ندارد که توسعه کشور بدون رشد و پیشرفت علوم انسانی امکانپذیر نیست. امروز سیاستمداری و سیاست‌ورزی که جایگاهی بسیار تأثیرگذار در سرنوشت یک جامعه دارد و همچنین اقتصاد، حقوق و علوم اجتماعی ازجمله رشته‌های مهم و تأثیرگذار هستند و چنانچه که مجموعه علوم انسانی در کنار سایر علوم قرار نگیرد، ممکن است علوم دیگر نیز به ضد خود تبدیل شوند. رئیس‌جمهوری با تأکید بر این‌که استفاده نادرست از علم حتی می‌تواند باعث انهدام بشریت شود، خاطرنشان کرد: امروز مشاهده می‌کنیم که در منطقه ما گروهک‌های تروریستی مختلفی ازجمله داعش از صنعت و تکنولوژی برای انحراف جامعه و به آشوب کشاندن منطقه استفاده نادرست می‌کنند.
وی با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری بر حرام‌بودن استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی ادامه داد: این‌که رهبر معظم انقلاب اعلام می‌کنند که ساخت، نگهداری، انبار و استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی ازجمله سلاح هسته‌ای حرام است به این دلیل است که علوم انسانی و اسلامی باید پیش‌ روی علوم دیگر باشد.
روحانی همچنین با تأکید بر این‌که علوم انسانی را نمی‌توان مهندسی کرد، اظهار کرد: تحول در علوم انسانی با مهندسی درست نمی‌شود، علوم انسانی با پول و سفارش پیشرفت نمی‌کند و متحول نمی‌شود بلکه باید به جای اینگونه مسائل فضای آزاد در اختیار اندیشمندان و دانشمندان قرار داده شود تا در این فضا علامه طباطبایی‌ها و مطهری‌ها به وجود بیایند. رئیس‌جمهوری با انتقاد از وضع آزادی در برخی علوم گفت: ما چارچوبی می‌گذاریم و می‌گوییم که اگر چپ یا راست بروی کج رفته‌ای. در این شرایط چگونه دانشمندان بدون تضارب آرا و نقد و انتقاد و رویارویی دقیق اخلاقی می‌توانند رشد یابند؟ وی به رسمیت‌شناختن اختلاف فکری و نظری و ایجاد فضای مناسب نقد و انتقاد را ازجمله اقدامات مورد نیاز برای پیشرفت علوم به‌ویژه علوم انسانی عنوان کرد و گفت: تفکر انسان‌ها مانند کارخانه ماشین‌سازی نیست که از یک طرف به آن آهن بدهید و از سمت دیگر ماشین بیرون بیاید؛ باید به تنوع و اختلاف نظر انسان‌ها احترام بگذاریم و بدانیم که اختلاف نظری که در چارچوب نظریه باشد، می‌تواند به وحدت جامعه منجر شود و فشار برای وحدت ماشینی می‌تواند برای انسجام جامعه خطرناک باشد.