شهروند| دولت می‌گوید: این راه‌حلی برای توسعه زیرساخت‌های گردشگری اما منتقدان اسمش را گذاشته‌اند: «جریمه خروج». از لایحه پیشنهادی بودجه 97، آنچه بیش از همه سروصدا کرد، افزایش عوارض خروج از کشور است: «عوارض خروج از کشور برای هر نفر ۲۲۰هزار تومان در نظر گرفته شده که این مبلغ برای سفر دوم حدود ۵۰درصد افزایش می‌یابد (۳۳۰هزار تومان) و برای سفرهای سوم و بیشتر با ۱۰۰درصد افزایش، به ۴۴۰هزار تومان می‌رسد.» این عددها از دیروز با انتشار جدول بودجه نقل محافل شد و نخستین نشست خبری رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری را تحت‌تأثیر قرار داد، چراکه این میان، سهم این نهاد از درآمد عوارض خروج از کشور بیش از همه به چشم می‌آید: «در گذشته ۱۰هزار تومان از عوارض خروج از کشور برای هر شخص، به سازمان میراث فرهنگی می‌رسید که اکنون این میزان سهم، به ۴۰هزار تومان افزایش یافته و در کل ۱۶۰میلیارد تومان اعتبارات عوارض به این سازمان تعلق خواهد گرفت.» این موضوع را علی‌اصغر مونسان اعلام کرد و در توضیحاتی گفت که این راه‌حلی برای کاهش انگیزه مسافرت به خارج است؛ چراکه «خروج دوبرابری گردشگر نسبت به ورود آن اتفاق خوبی نیست.» اگرچه از دیروز موج انتقادات به این مسأله اوج گرفته اما به نظر می‌آید سازمان میراث فرهنگی با این راه‌حل برای مهار افسار گردشگری کشور و به دست آوردن بودجه‌ای بالاتر، چندان مخالفتی نداشته باشد.
برای توسعه گردشگری عوارض بدهید
براساس لایحه بودجه پیشنهادی سال آینده عوارض خروج از کشور برای هر نفر۲۲۰هزار تومان تعیین شده که نسبت به ۷۵هزار تومان سال قبل تا ۱۱۵هزار تومان رشد دارد. این درحالی است که طبق لایحه بودجه سال ۱۳۹۶، درآمد حاصل از عوارض خروج مسافر از مرزهای کشور برای سال آینده حدود ۱۱۷۶میلیارد تومان پیش‌بینی شده که در دو بخش تأمین می‌شود. عوارض خروج برای هر نفر ۲۲۰هزار تومان و عوارض خروج زائران حج تمتع و عتبات عالیات ۱۱۰هزار تومان تعیین شده است.
معاون رئیس‌جمهوری که ظهر دیروز بالاخره پس از سکوتی طولانی در جمع خبرنگاران حاضر شده بود، در پاسخ به سوالی درخصوص افزایش هزینه خروج از کشور در بودجه 97 نیز گفت: «رئیس‌جمهوی تأکید دارد که گردشگری جایگاه خود را پیدا و در اقتصاد کشور نقش ایفا کند؛ کما این‌که بیشترین کشورهای همسایه اقتصادشان بر پایه گردشگری است و کشورهایی را داریم که با مساحت اندک و تاریخ کم با خلق برخی از جاذبه‌های گردشگری به دنبال توسعه گردشگری هستند، بنابراین تأکید رئیس‌جمهوری نیز بر توسعه گردشگری است. درحال حاضر، این اتفاق خوبی نیست که تعداد تورهای خروجی ما دوبرابر تورهای ورودی ما باشد و برای همین تأکید رئیس‌جمهوری نیز بر این است که تعداد تورهای ورودی افزایش یابد تا بتوانیم از ظرفیت گردشگری در اقتصاد بهتر استفاده کنیم.»
او به حرف‌هایش در این‌باره اضافه کرد که «برای ما این مهم است که اگر افزایشی صورت می‌گیرد، منطقی باشد و اگر قرار است اعتباری از محل خروج گردشگران به دست آید، صرف توسعه گردشگری شود و به توراپراتورهایی که در حوزه تورهای گردشگری داخلی فعالیت می‌کنند، اختصاص یابد که البته برنامه‌ریزی‌هایی در این خصوص شده است.»
به گفته مونسان، تا پیش از این 10هزار تومان به سازمان تعلق می‌گرفت که با توجه به افزایش این عوارض در بودجه سال 1397، این رقم به 40هزار تومان خواهد رسید. او با این توضیح که افزایش عوارض خروج از کشور تصمیم دولت است و باید به این موضوع توجه شود که خروج دوبرابری گردشگر نسبت به ورود آن اتفاق خوبی نیست، به این‌که نظر سازمان نسبت به این افزایش ناگهانی چیست، اینطور پاسخ داد: «بگذارید مذاکرات دولتی در داخل دولت بماند.
سود 360میلیاردی
از سفر خارجی 9میلیون ایرانی
براساس آماری که رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی گردشگری اعلام کرد، مبلغ دریافتی این سازمان از عوارض خروج و در جهت توسعه گردشگری ۱۶۰میلیارد تومان خواهد بود. این درحالی است که حسابی سرانگشتی این رقم را تقریبا دوبرابر می‌کند. مثلا آمارهای رسمی ترکیه می‌گوید، بیش از یک‌میلیون ایرانی در 6ماه نخست سال از این کشور دیدن کرده‌اند.
اگرچه براساس آمار وزارت فرهنگ و گردشگری این کشور می‌توان گفت که گردشگران ایرانی جزو ۵ کشور اولی هستند که بیشترین سفر را به ترکیه داشته‌اند و این انکارکردنی نیست اما از ترکیه که بگذریم، می‌توان آمار کلی سفرهای خارجی ایرانیان را شاهد گرفت. اینطور که عبدالرضا مهاجری‌نژاد، مدیرکل دفتر حمایت از توسعه گردشگری اعلام کرده است؛ بیش از ۹میلیون شهروند ایرانی در سال ۱۳۹۵ به خارج از کشور سفر کرده‌اند. براساس اطلاعات این مسئول، حدود ۳میلیون و 500هزار نفر در 5ماه نخست امسال از ایران خارج شده‌اند که این تعداد در مدت زمان مشابه سال گذشته، کمتر از دو‌میلیون و ۹۰۰هزار نفر بوده است. براین اساس، در 5ماه اول سال‌جاری سفر ایرانی‌ها به خارج از این کشور در مقایسه با زمان مشابه سال پیش حدود ۲۱درصد رشد داشته است. در این مدت ترکیه، عراق، امارات، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان و عربستان مقاصد اصلی مسافران و گردشگران ایرانی‌ها بوده است.
بنابراین اگر دست‌کم ۹میلیون گردشگر خروجی وجود داشته باشد، با احتساب هر نفر، ۱۰هزار تومان می‌شود. سالی ۹۰میلیارد تومان سهم و اگر عوارض را ۴۰هزار تومان بگیریم، رقم به سالی ۳۶۰میلیارد تومان می‌رسد؛ رقمی که البته از آمار رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور فرسنگ‌ها دور است.
مسئولان گردشگری کشور به دنبال راه‌حلی در واکنش به خروج گردشگران از کشور و به‌خصوص سفر به کشورهای همسایه هستند. همین است که رئیس سازمان میراث فرهنگی در نشست خبری در پاسخ به سوالی درباره راهکارهای افزایش گردشگران ورودی گفت: «نخستین اهداف ما در حوزه گردشگری، کشورهای همسایه هستند و با توجه به این‌که عمده گردشگری در مسافت‌های کوتاه انجام می‌شود، کشورهای همسایه برای ما اهمیت ویژه‌ای دارند. در این خصوص همکاری‌های خوبی را با ترکیه آغاز کرده‌ایم و نشست‌های خوبی را با جمهوری آذربایجان برگزار کردیم. گام بعدی ما کشورهای هدف در حوزه گردشگری است و در همین ارتباط برنامه توسعه گردشگری در معاونت گردشگری درحال تدوین است. باید بتوانیم ظرفیت‌ها و داشته‌های خودمان را در خارج از کشور به خوبی معرفی کنیم. بنابراین اطلاع‌رسانی و ایجاد بازار و معرفی هرچه بهتر ایران در کشورهای مختلف را به‌طور جدی دنبال می‌کنیم. هر سه معاونت نقش مهمی برای ما دارند و در این میان معاونت‌های صنایع‌دستی و گردشگری باید کمک کنند تا سازمان در اقتصاد نقش بیشتری را ایفا کند.»
مردم چه می‌گویند؟
اغلب کاربران شبکه‌های اجتماعی به این اتفاق بدبین‌اند، این به وضوح در نوشته‌های آنها پیداست. آنها دیروز در توییتر با هشتگ‌های بودجه 97 و عوارض خروج در این‌باره نوشتند و جدا از صحبت درباره کم‌‌وکاستی بودجه پیشنهادی، نسبت به گرانی سفر به خارج اعتراض کردند. مثل مریم که نوشته: «یعنی واقعا به جای تلاش برای کسب درآمد از توریسم، باید این درآمد را از سفر مردم به خارج از کشور دربیاورند؟» یا احمد که گفته: «این دیگر عوارض نیست، جریمه خروج است.» بعضی کاربران هم نوشته‌اند که در صورت این افزایش، از تصمیمشان به سفر برمی‌گردند. رضا یکی از آنهاست که به طنز نوشته: «اگر بخواهم با همسرم به یکی از کشورهای همسایه سفر کنم، باید نیم‌میلیون عوارض بدهم و نیم‌میلیون هم سوغاتی بخرم. پس همان شمال خودمان بهتر است.» یا دیگری که گفته: «خبر حیرت‌انگیز است. افزایش نامعقولانه عوارض خروج از کشور. کاش افراد دارای گذرنامه سیاسی و مارکوپلوهای عزیز هم عوارض خروج از کشور رو پرداخت می‌کردند.» عنایت هم نوشته: «این روش برای درآمد انتخاب شده چون سال دیگر جام‌جهانی فوتبال برپاست و اربعین دیگری هم چند ماه بعد از آن در راه است.» و سجاد چنین واکنشی نشان داده است: «کاری می‌کنند که اگر بخواهی بروی تایلند مجبور بشوی کلیه‌ات را بفروشی.» بعضی از عملکرد دولت در این مورد ناامید شده‌اند. کاربر دیگری پرسیده «اصلا خروج چه عارضه‌ای برای دولت دارد؟» در پاسخ به این جمله یکی گفته، «چون توان جذب توریست نداریم» و علی اینطور پاسخ داده: «دولت قول داده بود که درآمد ناشی از گردشگری را افزایش دهد و حالا هم به قولش عمل کرده.»
سقف عاریتی تل آجری برای حفاظت است
این تنها موضوع نشست خبری معاون رئیس‌جمهوری نبود. افزایش قدرت سازمان میراث فرهنگی، تخریب‌های اخیر آثار تاریخی، کمبود نیروی حفاظتی و طرح‌هایی مثل تبدیل سازمان به وزارتخانه بخش‌های دیگر این جلسه بود. معاون رئیس‌جمهوری در پاسخ به سوال «شهروند» درباره سرنوشت پلاک‌های ماندگار که به دلیل نصب یکی از آنها در خانه پدر رئیس‌جمهوری با حواشی روبه‌رو شد، گفت: «کاشی ماندگار براساس پروتکل یونسکو مربوط به مفاخر کشور است. حوزه‌ای را مشخص نکرده است و مفاخر کشور در هر زمینه‌ای می‌تواند باشد. امیدوارم با این طرح همراهی داشته باشند، چون شاید شخصیت‌های شهرهای مختلف مورد نقد باشند و نظراتی وجود داشته باشد. اما کمیته‌ای در استان‌ها وجود دارد که با مسئولان استانی مشورت می‌کند، انتخاب چهره‌ها اتفاق می‌افتد و درحال حاضر حدود 140 کاشی آماده است. هیچ‌کدامش جدید نیست. اینها همه از قبل بوده. بیشتر از 200 تای دیگر هنوز انجام نشده اما 140 تا موجود است که به مرور بنابر بازدیدها و سفرهای من و همکارانم، معاونان، نصب می‌شود بر سر درِ مفاخر هر شهر.»
سوال دیگر «شهروند» درباره ساخت سازه‌های عظیم روی عرصه درجه یک تخت جمشید و در حوزه تل آجری بود، مسأله‌ای که در هفته گذشته واکنش‌های زیادی به همراه داشت و کارشناسان بسیاری نسبت به آن انتقاد کردند. در این‌باره محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی این سازمان به «شهروند» پاسخ داد: «تمام سازه‌های حفاظتی که در بناهای مختلف تاریخی ایجاد شده در عرصه بنا هستند؛ از تخت جمشید و پلکان آپادانا تا هارونیه و ارگ طوس و هگمتانه و تخت سلیمان. سازه حفاظتی نمی‌تواند جای دیگری باشد.»
او ادامه داد: «می‌دانیم که بحث مالکیت خصوصی بر این زمین مطرح است و کلی تفاهم شده است که این‌جا را سایت موزه کنیم که اجازه بدهد. قبل از این، هربار برای حفاری اجازه گرفته‌اند چون مال مردم بود. بعد بابت این‌که این سازه بخواهد حفظ و معرفی بشود، حتما حفاظت می‌خواست. در قانون نیز آمده که هرگونه تعدی به عرصه درجه یک بناهای جهانی خلاف مقررات است اما این قانون مشمول کاوش، پژوهش و معرفی بنا نمی‌شود و اگر قصدی برای این کار باشد هیچ اشکالی ندارد که روی عرصه بنا نیز سازه‌هایی استوار شود.»
قانون جامع میراث فرهنگی
مونسان هم خبر داد که قانون جامع میراث فرهنگی در این حوزه درحال تدوین است و همین دیروز ابلاغیه‌ای از سوی رئیس‌جمهوری به سازمان رسیده تا خلأهای قانونی آن شناسایی شود: «امیدواریم در مدت کوتاهی این قانون جامع تهیه شود و در مجلس به تصویب برسد.»
معاون رئیس جمهوری درباره ارتقای جایگاه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هم گفت: «اعتقاد من بر این است که جایگاه سازمان باید بیش از پیش ارتقا یابد و در این‌خصوص آنچه می‌تواند به ارتقای این سازمان کمک کند، بحث‌های اعتباری است که در طرح توسعه روستایی با تخصیص 1.5میلیارد دلار و نیز بودجه سال 97 توانستیم جایگاه سازمان را ارتقا دهیم.»
او درباره تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه گفت: «این طرح در مجلس درحال پیگیری است و از هر آنچه در هیأت دولت به جمع‌بندی برسد، ما نیز حمایت خواهیم کرد.»
توضیحاتی درباره کافه نادری
معاون میراث فرهنگی هم در این نشست درباره موضوعات مرتبط با کافه نادری گفت: «در این‌باره بحث مالکیت کافه مطرح نیست بلکه بحث اصلی ما حفظ این بنای تاریخی است و اگر قرار است انتقالی صورت گیرد، باید حتما مسائل مرتبط با میراث فرهنگی در این نقل و انتقال رعایت شود، چراکه این کافه نوستالژی تهران است.» او درباره خانه تاریخی نائل در اصفهان نیز گفت: «بعد از تخریب خانه نائل دو گروه به اصفهان اعزام شدند؛ یک گروه فنی و گروهی از بازرسی که گروه فنی مسائل مرتبط با خانه تاریخی نائل را بررسی کرده است و درحال حاضر علاوه بر پیگیری موضوعات قضائی این بنای تاریخی، مرمت آن آغاز شده است.»
فعالان گردشگری مخالفند
نايب‌رئيس هيأت‌مديره انجمن صنفي دفاتر سفر و گردشگري استان تهران: به این تصمیم اعتراض می‌کنیم
شهروند | انجمن صنفي دفاتر سفر و گردشگري استان تهران یکی از نهادهای معترض به بودجه پیشنهادی سال 97 است. اینطور که امیر هاتفی، نايب‌رئيس هيأت مديره انجمن صنفي دفاتر سفر و گردشگري استان تهران می‌گوید، همه اعضای این انجمن به موضوع معترضند. او به «شهروند» خبر می‌دهد که بنا شده این انجمن نامه‌نگاری‌هایی در این‌باره انجام دهد و به این تصمیم
اعتراض کند.
نايب‌رئيس هيأت‌مديره انجمن صنفي دفاتر سفر و گردشگري استان تهران به این گفته رئیس سازمان میراث فرهنگی که «خروج دو برابری گردشگر نسبت به ورود آن اتفاق خوبی نیست» اشاره می‌کند و می‌گوید: «اگر مسئولان فکر می‌کنند با این رقم عوارض خروج می‌توانند مشکل سفرهای خارجی ایرانیان را حل کنند، سخت در اشتباهند، چون در این‌صورت باید عوارض سفر اول را به 5میلیون و عوارض سفر دوم را به 10میلیون می‌رساندند و به این طریق توازن خروجی را
مدیریت می‌کردند.»
او معتقد است که این روش برای توسعه زیرساخت گردشگری غلط است و به دیگر بخش‌های این صنعت ضرر می‌زند: «در حال‌حاضر وضع صنف ما به مویی بند است. آمار درآمد ما آن‌قدر نازک شده که با تلنگر آرامی می‌شکند. در صورت تصویب این بودجه، درصد زیادی از دفاتر مجموعه به‌ناچار تعطیل خواهند شد، چون آمار سفر تا حد زیادی پایین خواهد آمد.»
به گفته هاتفی، صحبت از این موضوع همزمان با شرایط سخت اخذ ویزا از سفارتخانه‌های اروپاست: «دادن ویزا برای کشورهای دیگر بسیار سخت شده چنان‌که در صورت درخواست ویزا، برای 3ماه بعد به افراد نوبت سفارت می‌دهند و برای خرید نوبت هم اگر دو، سه میلیونی خرج شود، نمی‌توان مطمئن بود که جواب ویزا مثبت است. با تمام مدارک کامل یک تاجر یا پزشک، ویزای منفی می‌دهند و با این کار می‌خواهند آمار ورودی ایرانیان به کشورهای اروپایی را کم کنند.» نايب‌رئيس هيأت‌مديره انجمن صنفي دفاتر سفر و گردشگري استان تهران با گفتن این موارد، تلاش دولت برای افزایش عوارض خروج را ریختن آتش در برخوردهای منفی با ایرانیان می‌داند و می‌گوید: «دولت به جای کم‌کردن مالیات خروج و به نیم رساندن مالیات هتل‌ها و تلاش برای چرخاندن چرخه گردشگری، چوب لای چرخ این گاری شکسته لنگ می‌گذارد.» این فعال گردشگری با اشاره به این‌که جز ایران کشوری را سراغ ندارم که از این روش برای کنترل گردشگران خروجی تلاش کند، ادامه می‌دهد: «چه کسی در این شرایط حاضر است با بیشتر از 400هزار تومان عوارض به ترکیه برود؟ یک خانواده چهار، پنج‌نفره مجبور خواهد شد 5میلیون تومان عوارض برای رفتن به کشور همسایه بپردازد. از طرف دیگر این درحالی است که همین خانواده اگر بخواهد به بندرعباس سفر کند باید 6میلیون تومان برای بلیت هواپیما بپردازد و چند میلیونی هم برای اقامت به هتل بدهد، اما او همین حالا می‌تواند با نفری 800هزار تومان تا ترکیه برود. اینها با هم جور درنمی‌آید. این تصمیم حساب‌شده و منطقی نیست و قطعا بدون مشورت با کاردانان در امر گردشگری گرفته شده است.»