| محمدمهدی اقبالی | خبرنگار داوطلب|
یزدی‌ها در عزاداری‌های‌شان به چهار مولفه بسیار اهمیت می‌دهند؛ «صدای خواننده»، «ملودی»، «شعر» و «هماهنگی سینه‌زنان». گفتم که هیأت یزدی بر سر جذب خوانندگان خوش‌صداتر با هم رقابت می‌کنند. هیأت معروف اجازه نمی‌دهد ملودی مرثیه‌خوانان از یک نُرم خاص پایین‌تر بیاید و هیأت امنای هیأت، کار خوانندگان و آهنگسازان را به دقت زیر نظر دارند.
در یزد شعرای قدری حضور دارند که شعر مرثیه هیأت پرجمعیت‌تر و قدیمی‌تر را می‌سرایند؛ دکتر مهدی قدکی، کرامت یزدانی، محمدعلی کریمی (مجنون) و شاعر بسیار خوب، شهاب‌الدین موسوی، شاعر آیینی که بیشتر با هیأت بعثت و بامداد فلاحتی در هیأت شیخداد کار می‌کند. علاوه بر این، هیأت یزدی برای این‌که سینه‌زنی کاملا مرتب باشد، از یکی، دو هفته پیش از آغاز ماه محرم، اهالی محل را بعد از نماز مغرب در محل هیأت جمع می‌کنند و با دادن شعر و خواندن مرثیه‌خوان، آنها را مانند گروه کر، کاملا آماده اجرا در روزهای عزای محروم و به‌طور خاص، تاسوعا و عاشورا می‌کنند. بعضی از هیأت‌ها حتی اجازه فالش خواندن یا سینه‌زدن نامنظم را هم به سینه‌زنان خود نمی‌دهند.
در یزد آواها و نواها از فرود آمدن ضربات هماهنگ دست عزاداران بر روی سینه‌ها شکل می‌گیرد و شعرها با زمزمه یا حسین معنا می‌یابد و جویبارهای جاری از مرواریدهای اشک بر گونه‌های عاشقان روح و جان کویرنشینان را سیراب می‌کند.
مرثیه‌خوانی یزد
هیأت‌های یزد از حدود 6ماه پیش از فرارسیدن محرم، مرثیه‌خوان هیأت خود را انتخاب می‌کنند. بر سر بعضی نوحه‌خوانان رقابت ایجاد می‌شود که کدام هیأت، زودتر به آن مرثیه‌خوان پیشنهاد دهد. البته بعضی از هیأت‌ها نوحه‌خوانان همیشگی خود را دارند. به‌عنوان مثال محمدعلی ابراهیمی در هیأت چهارمنار، بامداد فلاحتی در هیأت شیخداد، مصطفی راغب در هیأت علقمه امامش هر، سعید میرزایی در هیأت باغ گندم و محمدعلی وطنخواه در هیأت پنبه‌کاران می‌خوانند. گرچه آنها دستمزد دریافت می‌کنند، اما اصلا این مبلغ قابل مقایسه با دریافتی مداحان مشهور کشور نیست.
مرثیه‌خوانان معروف یزد
در میان چهره‌های معروف مداحی در یزد می‌توان به بامداد فلاحتی اشاره کرد. او که خواننده موسیقی سنتی است، تاکنون پنج آلبوم منتشر کرده و اجراهای مختلفی با چهره‌های مشهوری مانند زنده‌یاد جلال ذوالفنون داشته است. او که متولد یزد و ساکن تهران است، ایام محرم هر سال به یزد می‌رود. او سال‌هاست در ادامه راه پدرش، در هیأت شیخداد این شهر می‌خواند که از پرجمعیت‌ترین هیأت‌های یزد به شمار می‌آید.
او یک‌بار در سال 1391 نوحه‌ای با مطلع «ای کوفیان بی‌وفا» در یزد خواند که همگان را به تعجب واداشت. او علاوه بر استفاده از شعر متفاوت شهاب‌الدین موسوی، ملودی و تنظیم خاص و ریتمیکی را به کار برد. او در این کار، از دستگاه‌های مختلف موسیقی مانند نوا، اصفهان، همایون و... استفاده کرده و مدلاسیون‌های زیبایی دارد. او حتی در سال 92 بر روی شعری از محمدعلی بهمنی، غزل‌سرا و ترانه‌سرای مشهور، مرثیه‌ای ساخت و به همراه برادرش اجرا کرد.
از دیگر چهره‌های معروف یزد می‌توان به مصطفی محسن‌زاده اشاره کرد. او از سال 91، مرثیه‌خوان هیأت کوچه بیوک شده است. در گفت‌وگوی مفصلی که با او داشته‌ام، بارها و بارها بر انتخاب درست شعر و هماهنگی آن با ملودی در مرثیه‌خوانی تاکید می‌کرد. او در اشعارش از مضامین اخلاقی بشدت استفاده می‌کند. او که با شاعر معروف یزدی، محمدعلی کریمی همکاری می‌کند در سال 93، کاری با نام «الله الله» به آهنگسازی سروش رحمانی و شعر محمدعلی کریمی خواند که این ویدیو هم‌اکنون در شبکه‌های اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود.
سروش رحمانی در این ویدیو، محسن‌زاده را همراهی می‌کند. به‌طورکلی سروش رحمانی در ایام عادی سال به کار آهنگسازی و محسن‌زاده به کار خوانندگی مشغول است. محسن‌زاده اجراهای زیادی در سراسر کشور و حتی قونیه ترکیه داشته است.
مصطفی راغب چهره جوانی است. او هم سه‌سال است که مرثیه‌خوانی هیأت علقمه امامش هر را به عهده دارد. او هم خواننده سنتی و از خوانندگان جوان ارکستر موسیقی «موج نو» است که علی قمصری هدایت و مدیریت آن را برعهده دارد. راغب در طول این سال‌ها ملودی‌های پیچیده‌ای برای هیأت علقمه ساخته که با اشعار غنی و خاص آن، کار سینه‌زنی و پاسخ دادن به مداح را برای جمعیت بسیار دشوار می‌کند. اما علقمه‌ای‌ها همان‌طور که در ویدیوهای‌شان دیده می‌شود به خوبی از پس آن برآمده‌اند.
حیف است درباره یزد قلم‌فرسایی شود اما نام «بزرگ مرثیه‌خوان یزد» یعنی زنده‌یاد حاج حسین سعادتمند برده نشود. پایه‌گذار سبک فعلی سینه‌زنی و مرثیه‌خوانی در یزد، حاج حسین سعادتمند است. او که قبل از انقلاب خواننده سنتی بوده و حتی آلبومی هم در دهه 60 همراه با گروه کامکارها دارد، بعد از انقلاب کم‌کم از خوانندگی فاصله می‌گیرد و برای هیأت بزرگ فهادان می‌خواند. فرزند او آهنگساز بسیاری از مرثیه‌های پدرش بوده است.