مجتمع نیکوکاری «رعد» از چه سالی آغاز به‌کار کرد؟
مجموعه ما از سال 1366 با یک اتفاق نظر بین فارغ‌التحصیلان رشته‌های فنی دانشگاه تهران تأسیس شد.
با چه هدفی؟
هدف آموزش منجر به اشتغال افراد دارای معلولیت.
این مجموعه در کجا قرار داشت؟
سال‌های اول به خاطر محدودیت امکانات هسته‌اولیه در یک اتاق اجاره‌ای در ارباب سیر در جنوب تهران شکل گرفت و رفته‌رفته با توسعه فعالیت‌های آموزشی احساس نیاز شد که ساختمانی برای فعالیت‌ها اجاره شود و برای همین زمین مکاتباتی انجام شد و در سال 63 از آموزش و پرورش برای انجام فعالیت‌های آموزشی یک زمین گرفته شد. کم‌کم کار ساخت شروع شد و پس از 12سال با کمک مردم این زمین ساخته و حالا در یک زمین 2700 متری بالغ بر 4000 مترمربع
زیربنا داریم.
در این مجتمع چه قسمت‌هایی تعبیه شده؟
در طبقه اول آموزش‌های مهارتی و آموزش‌های هنری را برای افراد دارای معلولیت به صورت رایگان ارایه می‌دهیم. 30 عنوان رشته آموزشی در هر ترم ارایه می‌شود. برای فارغ‌التحصیلان این رشته‌ها گواهینامه صادر می‌شود. در طبقه‌های دیگر هم قسمت مالی، مدیریت و روابط عمومی فعالیت می‌کند.
«رعد» در شهرهای دیگر کشور هم شعبه دارد؟
«رعد» طی این سال‌ها تلاش داشته که در سایر شهر‌ها هم فضایی را فراهم کند که بچه‌ها از خانه بیرون آمده و به توانمندی و استقلال اجتماعی برسند. 19مرکز مشابه در شهرهای مشهد، قم، کرمان، یزد، کرج، طالقان، سنندج، بندرعباس، شیراز و ... تأسیس شده است. این مراکز کاملا از نظر اداری و مالی مستقل، اما از نظر رویکرد، مشابه همین مرکز اصلی هستند. باتوجه‌به مزیت‌های منطقه عملکردها متفاوت است.
در تهران چطور؟
در تهران 3 مرکز داریم؛ یکی «رعد مرکزی» است، یکی «رعد الغدیر» در جنوب غرب تهران و «رعد شرق» در شرق تهران. رویکرد «رعدالغدیر» در جنوب غرب کارگاه‌های مختلف است. «رعد مشهد» دبیرستان مجازی را در دستور کار دارد و با کشورهای دیگر همکاری می‌کند. در کرمان هم موضوع ژنتیک و پیشگیری از معلولیت را پیگیری می‌کنند.
نحوه جذب کمک‌های مادی مجتمع به چه صورت است؟
اکثر خدمات «رعد» رایگان است. در سال 74 به این نتیجه رسیدیم که اگر بخواهیم اثربخشی آموزش را ارتقاء دهیم باید یکسری از فعالیت‌های پاراکلینیکی را افزایش دهیم؛ کلینیک گفتاردرمانی و کاردرمانی به وسیله یکی از خیرین در اینجا تأسیس شد. بچه‌ها در فواصل می‌روند و درمان‌های مرتبط را می‌گیرند. در واحد مددکاری و روانشناسی هم بچه‌ها و خانواده‌ها مشاوره می‌گیرند. هزینه‌های این مجموعه کم نیست و چند راه برای تأمین آن وجود دارد. البته مهم‌ترین راه ما حضور مردم است؛ یعنی آشنا شدن مردم با مجموعه و حمایت کردن آنها. ما قلک‌های صدقه و نذورات هم داریم که حلقه نزدیک به «رعد» علاقه‌مند به این مسأله بود و این کار را انجام دادیم. یک سالن همایش هم هست که کاملا مجهز است و اجاره این سالن هم به ما کمک می‌کند تا مقداری درآمد داشته باشیم و به بحث آموزش و توانمندسازی بچه‌ها کمک کنیم.
«رعد» چه تعداد عضو دارد؟
ما 10هزار عضو داریم که ماهانه یا با فواصل دلخواه خود به این مجموعه کمک می‌کنند. آنها مبلغ و فاصله زمانی را خودشان انتخاب می‌کنند و جزو حامیان اصلی مجموعه می‌شوند. بخش دیگر برای جذب کمک هم برگزاری بازارچه، جشنواره و فعالیت‌های فرهنگی است. طی این سال‌ها 28 بازارچه خیریه برگزار کرده‌ایم. سال‌گذشته اولین حراج آثار هنری را داشتیم. همه این درآمدها به آموزش و توانمندسازی کارآموزان اهدا می‌شود.
چه تعداد مددجو جذب کرده‌اید؟
عملکرد ما در حوزه جذب مددجو تا به حال 5هزار نفر بوده که نزدیک 20درصد آنها جذب بازار کار شده‌اند.
باتوجه‌به این‌که بسیاری از موسسه‌ها اصلا به قسمت کاریابی توجهی نمی‌کنند؛ این آمار، آمار نسبتا خوبی به نظر می‌رسد.
البته ما راضی نیستیم. ظرفیت این مجتمع تا 400 کارآموز را می‌تواند خدمات دهد و پذیرش کند؛ اما ما در حد میانگین همیشه در رنج 200نفر در هر ترم آموزشی بوده‌ایم.
چطور به فکر راه‌اندازی دفتر کارآفرینی افتادید؟
از ابتدای سال 92 سعی کردیم بحث کارآفرینی که یکی از نمادهای استقلال اجتماعی است را به صورت جدی‌تر در مجتمع پیگیری کنیم؛ برای همین یک دفتر کارآفرینی اجتماعی تأسیس کردیم.
وجه تمایز کارآفرینی با کارآفرینی اجتماعی چیست؟
تعریف کارآفرینی شناخت ظرفیت‌های موجود و بکارگیری امکانات برای خلق ثروت با بکارگیری عوامل تولید است، اما کارآفرینی اجتماعی رویکردی متفاوت به فعالیت‌های اقتصادی دارد؛ در اینجا سهم افراد آسیب‌پذیر و افرادی که در وهله اول امکان فعالیت اقتصادی را ندارند مدنظر قرار می‌دهد که توان‌یابان جزو این گروه هستند.
چطور به برگزاری کنفرانس کارآفرینی اجتماعی در حوزه معلولیت رسیدید؟
دفتر کارآفرینی فراخوانی داد و افراد دارای معلولیت ثبت‌نام و استعدادهای خود را در سایت اعلام کردند. حالا نزدیک به 700نفر در بانک اطلاعاتی، داوطلب انجام کار داریم. در مرحله بعد هم تلاش کردیم کار، کارآفرینانی که تمایل داشتند در این عرصه فعالیت کنند را شناسایی کرده و سعی کنیم بچه‌ها جذب بازار کار شوند. کم‌کم تصمیم گرفتیم این مسأله را با جامعه علمی کشور در میان بگذاریم که درنهایت منجر به نخستین کنفرانس کارآفرینی اجتماعی در حوزه معلولیت شد.
اگر قرار باشد کارنامه «رعد» را با کارنامه یک نهاد دولتی که با همین زمینه مشغول فعالیت است مقایسه کنیم، به چه نتیجه‌ای می‌رسیم؟
واقعیت آن است که پس از پایان جنگ، دولت سیاست‌های برون سپاری را به صورت جدی پیگیری کرد و بهزیستی هم تابع همان مسأله سعی کرد کار مردم را به خودشان بسپارد و تنها نقش سیاست‌گذار را داشته باشد. در بخش دولتی هیچ نهادی برای آموزش به این شکل نداریم، تنها بخش نگهداری وجود دارد. در آن طرف دولت بودجه‌ای را برای یک فعالیت می‌گذارد اما این طرف مردم با میل شخصی این کار را انجام می‌دهند. هر کس با نیت خیر مبلغی کمک می‌کند و یکی از این بچه‌ها مهارتی را یاد می‌گیرد و به زندگی امیدوار می‌شود. هر چقدر که آن بچه در جامعه اثر خوب بگذارد با فرد خیر شریک خواهد بود.
«رعد» چه افتخاراتی را کسب کرده؟
بچه‌ها با مراجعه به «رعد» دکتری هم گرفته‌اند و به مقام‌های خوبی در عرصه‌های جهانی رسیده‌اند؛ بچه‌های ما به‌عنوان تیم‌ملی مهارت‌های معلولان به هند و کره‌جنوبی اعزام شدند؛ در سال 2003 سوم شدیم و در سال 2011 بین 39 کشور نهم شدیم و 2 نفر از توان‌یابان مدال برنز گرفتند. اینها نشان می‌دهد که بچه‌ها ظرفیت‌های فوق‌العاده زیادی برای بروز دارند و اگر زمینه فراهم شود، می‌توانند شگفت‌انگیر باشند. در سال 91 «خانم جامی» از مشهد به دعوت مجموعه «رعد» در روز جهانی معلول 1860 پله برج میلاد را با دست‌هایش بالا رفت و رکوردی شگفت‌انگیز ثبت کرد. مجموعه فعالیت‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها در این زمینه نشان داده اگر ما استعدادها را شناسایی کنیم فوق‌العاده اثربخش خواهد بود.
در مورد عملکرد بخش داوطلبان مجتمع هم صحبت کنیم؛ چطور به مجتمع جذب می‌شوند؟
سازمان داوطلبان ما متشکل از گروه بانوان و جوانان است؛ گروه بانوان در سال 73 و گروه جوانان در سال 74 تأسیس شد. در تمام مراسم اختصاصی یا عمومی میزی به نام عضویت داریم؛ در هر برنامه یک گروه جدید به اعضای ما اضافه می‌شود و وقتی با فعالیت‌های ما آشنا می‌شوند علاقه پیدا می‌کنند که بیایند و کمک کنند و به جامعه 10هزار نفری ما اضافه می‌شوند.
مجتمع «رعد» با ان‌جی‌اوی خاصی در زمینه توان‌یابان در دیگر کشورها همکاری داشته است؟
ما از سال 73 عضو دفتر اطلاع‌رسانی سازمان‌ملل شدیم. این دفتر، «رعد» را به‌عنوان اولین ان‌جی‌اوی ایرانی عضو شورای مشورتی-اقتصادی- اجتماعی سازمان‌ملل کرد و مقام مشورتی به دست آوردیم. «رعد» یکی از معدود خیریه‌ها در ایران است که مقام مشورتی دریافت کرده است.
«رعد» به‌عنوان یک مرکز خیریه توانسته در بحران‌های مختلفی که در ایران و جهان اتفاق می‌افتد، حضور داشته باشد؟
ما کمک‌های بین‌المللی بسیاری کرده‌ایم. در سیل پاکستان یک دستگاه درمانگاه سیار و تجهیزات درونی آن اعم از برانکارد، تخت و دارو اهدا کردیم. در حوادث طبیعی داخل کشور هم حضور داشته‌ایم؛ در زلزله بیرجند، بم، منجیل و ... در زلزله آذربایجان اما به شکل سازمان یافته‌تر به اتفاق 5 خیریه دیگر گروهی را به نام «همیاران بحران» تشکیل دادیم و سعی کردیم تمام منابع جمع‌‌آوری شده را همراه با «خیریه پابلی» در انگلیس به منطقه برسانیم؛ 40کانکس مسکونی به خانواده‌های آسیب‌دیده اهدا کردیم و 30 خانه روستایی در منطقه اهر ساخته شد؛ بهمن ماه سال‌گذشته این 30 خانه تحویل مالکان شد.
دانشگاه علمی - کاربردی «رعد» چه وضعیتی دارد؟
«حسین علاقه‌بند» ریاست دانشگاه را برعهده دارد. ما 600 دانشجو داریم که 100نفر آنها توان‌یاب هستند. امیدواریم روزی برسد که رشته‌های کارشناسی‌ارشد را در این مرکز برگزار کنیم و پایه دکتری را هم داشته باشیم؛ چرا که افراد معلول جسمی-حرکتی از نظر قوای ذهنی هیچ فرقی با افراد دیگر ندارند و تنها محدودیت‌های حرکتی دارند. شعار ما هم این است که «معلولیت محدودیت نمی‌آورد» و این مسأله برای ما که با این بچه‌ها سر و کار داریم کاملا ثابت شده است. اینها از لحاظ پشتکار و دیگر موارد الگوی همه افراد جامعه هستند. دانشگاه علمی - کاربردی «رعد» از سال 1390 تأسیس شد. از اواسط دهه 80 با موردی به نام مشکل ادامه تحصیل افراد دارای معلولیت مواجه شدیم؛ خیلی‌ها در سال‌های اولیه که به اینجا آمده بودند ترک تحصیل کرده و به مرور تشویق شدند و شروع به کار کردند؛ به خاطر آن‌که فضاهای آموزشی ما متناسب نبود آنها بالاجبار ترک تحصیل می‌کردند. دانشگاه‌ها در این زمینه موفق نبودند و نتوانستند فضا را مناسب‌سازی کنند؛ برای همین خودمان تصمیم گرفتیم که در همین ساختمان فضای مناسب دانشگاه تأسیس کنیم تا این‌که بعد از 5 سال پیگیری در سال 90 این دانشگاه تاسیس شد. اوایل تنها رشته گرافیک و حسابداری بود و بعدها مددکاری، رایانه و تربیت‌مربی هم به آن اضافه شد و اخیرا هم تربیت مربی ورزشی افراد دارای معلولیت به آن اضافه شده و 6 رشته آموزشی در مقطع لیسانس برگزار می‌کنیم. دانشجوهای ما در رشته‌های گرافیک و حسابداری مقطع کاردانی خود را تمام کرده‌اند و حالا کارشناسی را ادامه می‌دهند.
آرزوی «رضا سخن سنج»؟
آرزوی من این است که بچه‌ها به حقوق اجتماعی خود آگاه باشند و بتوانند زندگی خوبی در جامعه داشته باشند و با توجه به استعدادهایی که دارند به رشد و بالندگی برسند.