مصطفی اقلیما  جامعه‌شناس و رئیس انجمن مددکاری

وقتی بحث خشونت پیش می‌آید، باید فرهنگ، ضوابط و قانون در نظر گرفته شود چرا که هیچ خشونتی خارج از ضوابط قانونی و فرهنگی و عرفی صورت نمی‌گیرد. بعضی از خشونت‌ها از قبل تعیین شده‌اند. کاری که گروهی خودسرانه تصمیم به انجام آن می‌گیرند و انجام می‌دهند. اگر قانون وجود داشته باشد و جلوی آنها را بگیرد دیگر هر کسی نمی‌تواند در مورد شیوه زندگی مردم نظر بدهد. اگر ضابطه بگذارند دیگر به صورت غیرقانونی نمی‌توانند خشونتی بر زنان روا کنند. چون اگر قانونی برای زنان باشد باید برای مردان هم باشد. اگر ایرادی برای نوع پوشش خانم‌ها می‌گیرند باید نسبت به آقایان هم حساس باشند. چرا که در غیر این‌صورت خشونت و فرق گذاشتن است و همین فقدان ضابطه باعث می‌شود افراد به‌طور خودسر اقدام به مجازات یکدیگر کنند، اتفاقی که در هیچ کجای دنیا نمی‌افتد که نظر شخصی افراد جای قانون باشد. این نوع از خشونت از پیش تعیین شده است.
در برخی مواقع هم هویت واقعی‌شان مشخص نمی‌شود. وقتی قانون نباشد یا اجرا نشود هر فردی به خود اجازه می‌دهد که اعمال خشونت کند و چون خانم‌ها قدرت ندارند بیشتر مورد چنین خشونت‌هایی واقع می‌شوند. چرا این حق را به خودم می‌دهم؟! برای این‌که قانونی نیست که جلوی اینها را بگیرد. اگر این افراد می‌دانستند که فرد آسیب دیده می‌تواند شکایت کند و به نتیجه برسد چنین اتفاقاتی را کمتر شاهد بودیم.
مسأله دیگر که در این خشونت‌ها نقش دارد، فرهنگ جامعه است. گاهی افراد یک جامعه خودشان ممکن است نسبت به مسائلی  معترض شوند که در جوامع درحال توسعه این اعتراض اغلب در مورد خانم‌هاست. در روستاها نظارت اجتماعی و نگاه مردم باعث می‌شود که افراد کار خلاف نکنند. اما در شهر بیشتر شاهد این خشونت‌ها هستیم چون نظارت اجتماعی نیست. بنابر این باید قوانین طوری باشد که بتواند جلوی این خشونت‌ها را بگیرد. مردم در شهر مالیات می‌دهند که قوانینی وضع و اجرا شود که جلوی اعمال خشونت علیه آنها را بگیرد و کسی به آنها زور نگوید و آزار نرساند. وقتی در جامعه نظارت نیست و قانون‌هایی هم که هست اجرا نمی‌شود، نمی‌توان جلوی این خشونت‌ها را گرفت. حتی قانون بد هم در صورت اجرا شدن می‌تواند در بهبود این اوضاع نقش داشته باشد. می‌گویند هر کشوری با بدترین قانون می‌تواند خود را اداره کند اما بهترین قانون اگر اجرایی نشود، قانون حساب نمی‌شود.
آزار و اذیت نیز بر قشر ضعیف یک جامعه اعمال می‌شود که اغلب خانم‌ها هستند. همین تفکر باعث می‌شود هر چه پیش بیاید بگویند تقصیر خانم‌هاست و آنها را مجرم بدانند. درحالی‌که می‌توان حتی از زنی که روسپیگری می‌کند پرسید چه اتفاقی برایش افتاده که چنین روزگاری دارد. بعد ریشه‌های آن مشخص می‌شود و می‌توان او را درمان کرد. اما زن‌ها حتی وقتی می‌خواهند از آزارها شکایت کنند راه به جایی نمی‌برند چون قانون به آنها می‌گوید ثابت کن!
افرادی که خشونت اعمال می‌کنند اگر قانون بر آنها نظارت کند فرصت این کار را نخواهند داشت. به‌طور مثال امارات کشوری کوچک در همسایگی ما است. چرا وقتی به دوبی می‌رویم چهارراه و چراغ قرمز را نگاه می‌کنیم اما این‌جا حتی وقتی چراغ سبز است و عابر پیاده دارد رد می‌شود، خودرو‌ها از خط کشی رد می‌شوند و رانندگان نمی‌گویند که باید توقف کنم. قانون اجرایی نمی‌شود و این اجرا نکردن قانون فقط مختص مردم نیست بلکه نیروهای نظارتی هم گاهی آن را نقض می‌کنند چون تصور می‌شود قانون برای اقشار ضعیف است. می‌دانیم که وقتی پدر خانواده قانونی را اجرا نکند از بچه‌ها نمی‌شود توقع داشت آن را اجرا کنند. رهبر ما دو رهنمود دارند که اگر اجرایی شود می‌توان جلوی این قبیل مسائل را گرفت. ایشان می‌گویند شایسته‌سالاری یعنی افرادی که مناسب باشند، سر کار باشند و دوم این‌که در مقابل کارها پاسخگو باشیم. ما گاهی افراد شایسته نگذاشته‌ایم و برای همین گاهی به خانم‌ها برچسب‌هایی می‌زنند و آنها را متهم می‌کنند درحالی‌که همین‌ها انقلاب کرده‌اند.
در اسلام هر کسی نمی‌تواند امر به معروف کند و این کار 10 شرط دارد. مثلا باید در آن محل همه آن فرد را به صداقت بشناسند و از روی حرفش برداشت بد نکنند تا به فرد آسیب نزند. ممکن است این کار اثر نامطلوب بگذارد و فرد را لجباز کند. ضمن این‌که اینها دولتی نیست. اگر آموزش‌ها درست به مردم داده شود مردم خودشان بهترین برداشت را می‌کنند.
قوانین هم هر کجا که خواست مردم بوده اگر طبق آنها قانونگذاری شده باشد به راحتی اجرایی می‌شود. چرا افراد در جامعه زور می‌گویند؟ آقایان خودشان قانونگذاری و خودشان هم اجرا می‌کنند و خودشان هم راضی‌اند و شرایط زنان را در نظر نمی‌گیرند. اینجاست که خانواده آسیب می‌بیند و وقتی به زن آسیب می‌زنید، بقیه افراد جامعه هم آسیب می‌بینند. یک عده‌ای آگاهانه و ناآگاهانه کاری می‌کنند که بگویند اسلام و قانون اسلامی بد است. اگر ما فقط دو رهنمود مقام معظم رهبری را که توضیح دادم اجرا کنیم هیچ‌کس به خود حق نمی‌دهد هر کاری خواست بکند چون باید جواب مردم را بدهد.