| زهرا راد |
شامگاه چهارم آبان سفیر فرانسه در تهران در محل سفارت این کشور میزبان هنرمندان ایرانی بود تا بالاترین نشان فرهنگی هنری کشورش را به کامبیز درمبخش کاریکاتوریست ایرانی اعطا کند. نشانی که هرچند پیش از این به هنرمندان سینما، تئاتر، موسیقی و ادبیات ایران تعلق گرفته بود اما در شاخه هنرهای تجسمی «نخستین» به شمار میرفت.
خیلیها آمده بودند. محمود دولتآبادی،
پرویز کلانتری، بزرگمهر حسینپور، جواد مجابی،
کامبیز درمبخش، محمدعلی جعفریه، حسن کریمزاده، هادی حیدری، امید روحانی، کامران عدل، لیلی گستان و...
سفیر فرانسه از هنر ایران سخن گفت و شیراز و کامبیز که زاده شیراز است و جهانی را میشناسد. از هنر ایران گفت و طنز و شاعرانگی خطهای هنرمندانهای که در موجزترین شکل، درمبخش میآفریند. از استقبال وزیر فرهنگ و ارتباطات فرانسه برای انتخاب این کاریکاتوریست ایرانی هم یاد کرد.
مدیا کاشیگر سخنان شاعرانه سفیر را درباره کامبیز درمبخش برای حاضران ترجمه میکرد. «برونه فوشه» حرفهایش که بیشتر صمیمانه بود تا رسمی، نوشته بود و از روی کاغذ میخواند. او با استاد عزیز
خطاب کردن درمبخش آغاز کرد: گرچه معمول نیست که یک کاریکاتوریست اینگونه خطاب شود، ولی استاد عزیز؛ بله کلمه استاد عزیز بهطور طبیعی به ذهنم رسید، چراکه در هنر کاریکاتور، هنری که بیش از هر چیز هنر فراگیری است، شما یکی از برجستهترین نمایندگان این هنر هستید که بیش از 55سال است در آن کار میکنید. سفیر ادامه داد: برای من موجب کمال شادمانی است که امشب با میهمانداری از کامبیز، هم مهماندار یک هنرمند بزرگ ایرانی باشم و هم میهماندار یکی از نمایندگان آزاداندیشی جهانی که ضمن آنکه بر دلها تازیانه میزند با نوعی از مالیخولیا همراه است که شجاعت را در دل زنده میکند.
فوشه چند جمله هم درباره مناسبات درمبخش با کشور فرانسه گفت. از همانسال 2013 و انتشار کتاب «دنیا خانه من است»؛ سفیر کشور فرانسه در تهران عنوان کرد: نخستین کتابتان در فرانسه توسط انتشارات «لافون» که مجموعه طرحهایی بود که در نمایشگاه شما (درمبخش) در گالری «نیکولا» به نمایش در آمد؛ انبوه مخاطبان فرانسویتان فرصت پیدا کردند تا با شما بیشتر آشنا شوند. در گزارشهای فراوانی که از کارتان ساخته شد و در گفتوگوهایی که انجام دادید از همکاران فرانسوی خودتان با نامهای بزرگ نام بردید، تا جایی که یکی از مجلات بزرگ زنان در فرانسه به شما لقبی را داد که میتوانید تصور کنید در فرانسه چقدر مهم است؛ سامپه ایران.
اما آنچه برای من جالبتر است، شخص دیگری است که بارها به او استناد کردهاید؛ چارلی چاپلین، استاد مطلق خنده و مالیخولیا. میتوانم بفهمم او نیز منبع الهام شما بوده باشد شما نیز مانند چاپلین از نیشخند بهره میگیرید تا وضع تراژیک سرنوشتمان را بهتر بفهمانید، شما نیز مانند چاپلین هر کاری که میکنید در ارتقای فضیلت انسانی است. شما نیز مانند هنرمندان بسیار دیگری قیطان محرک ذهن را شرط آفرینش میدانید. قدر مسلم به ما یاد دادید که میشود همه چیز را فقط با چند خط طراحی به کرسی نشاند و از این منظر جایگاه شما در صف بلند و پراعتبار کاریکاتوریستهایی است که ما را هم میخندانند و هم به تفکر وا میدارند.
«ناگفته پیدا است که لازم بود دولت فرانسه این فعالیت طولانی در خدمت اندیشه انتقادی و درخشش هنریتان را مورد شناسایی و تقدیر قرار دهد و من بینهایت خوشحالم که وزیر فرهنگ و ارتباطات فرانسه، پیشنهادم را پذیرفت و عالیترین نشان فرهنگی فرانسه را به شما اهدا کرد؛ نشان نظام معتبر فرانسه. آقای درمبخش به نام وزیر فرهنگ و ارتباطات فرانسه، شوالیه هنر و ادبیات میشوید.» سفیر بعد از سخنانش بلافاصله نشان را بر سینه هنرمند ایرانی جای داد و درمبخش با قدرشناسی از همه کسانی که قدرشناس هنر و هنرمند هستند گفت که وامدار کاریکاتوریستهای فرانسه است و بهزعم او کاریکاتوریستهای فرانسه نوع جدیدی از کاریکاتور را به وجود آوردند که تا پیش از آن وجود نداشت؛ او سالهای 1950 تا 1970 را دوران طلایی کاریکاتور در فرانسه دانست و اضافه کرد: تا آن زمان کاریکاتور در دنیا یا انتقادی و سیاسی بود و یا صرفا فکاهی بود ولی کاریکاتوریستهای نسل جدید فرانسه، نوعی از کاریکاتور را ارایه دادند که در آنها حس مهمترین نکتهای بود که به مخاطب القا میشد. احساس باعث میشد آدمها با آنها فکر کنند، بخندند و گریه کنند درحالیکه پیش از این، چنین نبود.
درمبخش اذعان کرد که مدیون کاریکاتوریستهای فرانسه است و کاریکاتو را با بوسک، ساگار، سامپه و ... شناخته و کارش را شروع کرده است. از همان روزهایی که خیلی جوان بوده و میخواسته یک روزی بتواند به پای آنها برسد. او این را هم گفت که متأسفانه دو نفر از این کاریکاتوریستها - بوسک و شاوال- که الگوی کارش بودند، خودکشی کردهاند، اما من خودکشی نمیکنم که بتوانم فکرها و طرحهای زیبایم را به دست مردم برسانم. پیش از این نشان شوالیه بر سینه زندهیاد پروفسور محمود حسابی بنیانگذار فیزیک و مهندسی نوین در ایران، عباس کیارستمی، کارگردان سینما، پری صابری، کارگردان تئاتر، جلال ستاری، اسطورهشناس، محمدعلی سپانلو؛ شاعر، شهرام ناظری و محمدرضا شجریان، آواز، لیلا حاتمی بازیگر سینما و عزتاله انتظامی، بازیگر جای گرفته بود.