شماره ۴۱۴ | ۱۳۹۳ سه شنبه ۶ آبان
صفحه را ببند
بندگي خودخواسته

اتیین دو لا بوئسی، شاعر، نویسنده و فیلسوف فرانسوی دوره رنسانس است. در‌سال 1530 در شهر سارلا در منطقه پریگورد فرانسه متولد شد و 33 سالگي، عطاي زندگي در جهان را به لقايش بخشيد و  بدرود حیات گفت. اعضاي خانواده‌اش همگي سرشان توي كتاب بود و از روشنفكران دوره خود به‌حساب مي‌آمدند. سه، چهار ساله بود كه پدرش جان‌به‌جان آفرين تسليم كرد و توسط عمويش كه كشيشي عاقبت‌انديش بود، تربيت شد. به‌خاطر علاقه‌اش به فلسفه‌باستان به ترجمه و تاليف آثار«پلوتارک»، «ویرژیل» و ارسطو کرد. 18‌سال داشت كه نخستين كتابش را نوشت. نوشتاري درباره بردگي‌خودخواسته را مشهورترين اثر او مي‌دانند. زندگي كوتاه او پر از فراز و نشيب و خدمت به وحدت‌آفريني ميان انديشمندان نحله‌هاي مختلف مذهبي شد. به‌طوري كه يكي از اصلي‌ترين پايه‌هاي مذاكرات صلح ميان كاتوليك‌ها و پروتستان‌ها بود.
 لابوئسي در این کتاب کیفرخواستی مستند و انديشه‌ورزانه در رويارويي با زورگويي و جهل گسترده‌اي ارایه مي‌دهد كه به خودي‌خود، عامل پذيرش زور است.  چيزي كه در جهان و زندگي روزمره سبب مي‌شود تا زور و زورگويي محور مناسبات و ارتباطات قرار گيرد، مشروعيت‌هاي بي‌پايه و اساس است.  او در این کتاب با بيان مسأله مشروعیت، بر محور مقبولیت یا حقانیت حکومتگران نسبت به حکومت‌شوندگان تامل مي‌كند و تلاش دارد تا  اطاعت حکومت‌شوندگان از حکومتگران را در زاويه ارتباطي «مطیع» و «مطاع» تشریح کند. لابوئسي براي روشن‌شدن اصل ماجرا به ذكر مثال‌های فراوانی مي‌پردازد كه پيرامون موضوع  در دوران باستان جريان داشته است. محوريت اين كتاب بر چند مسأله اساسي استوار است:  
 خودرأي بودن انسان
  توهم حقانیت ميان قشر حاكمان و اربابان
  بي‌كفايتي به‌منزله شاخصه انسان‌هاي بي‌فرهنگ و مستبد
هسته اصلی نظریه نويسنده در اين كتاب  اين است که اطاعت حکومت‌شوندگان از حاکم مستبد به‌دلیل ترس از مجازات احتمالي نیست بلکه به‌دلیل عادتی است که مردم عادی از فرمانبری دارند و این‌که بردگی بر آنان گواراتر از آزادي است.
در اين راه البته عنوان مي‌كند كه خرافه و خرافه‌پردازي خود بزرگترين مانع در مسأله آزاد زيستي و آزاده‌منشي است. اين كتاب به نوبه خود از بهترين كتاب‌هاي ساختارشناسي فرمانبري و اطاعت در رفتار قدرت و حكومت به‌شمار مي‌آيد و در دانشگاه‌هاي جهان در حوزه علوم‌سياسي تدريس مي‌شود. لابوئسی فرمانبری و اطاعت‌پذیری بي‌دليل و بي‌حد و حصر و بيمارگونه را «جعبه‌سياه سلطه» مي‌نامند و معتقد است كه آنچه حاكمان و مشاركت‌ورزان در ساختار قدرت را ترغيب به زورگويي بيشتر و بيشتر مي‌سازد، همانا عطش سيري‌ناپذير عوام به ميل به فرمانبرداري است.
لاله قدکپور همت كرده و اين اثر شگرف را با عنوان «گفتاری در بندگی خودخواسته» توسط نشر گمان به زيور طبع آراسته است. پرسش‌هاي اين كتاب از بهترين پرسش‌هايي است كه در روشنگري مفهوم و مرزهاي آزادگي و بردگي موثر مي‌افتد:  
  آيا چيزي به نام بردگي اختياري وجود دارد؟
  آيا در جهان امروز كسي يا كساني يافت مي‌شوند كه زندگي و حيات خود را به قيمت‌هايي ارزان بفروشند يا به صورتي مجاني در اختيار ديگران بگذارند؟
  جهان امروز ما پر از اين‌گونه پرسش‌هاي حيرت‌افزاست.

 


تعداد بازدید :  123