مائده امینی - شهروند| ماجرای قبض‌های چند‌میلیون تومانی مشترکان تلفن ثابت سرانجام کار خطوط دردسرساز 909 را یکسره کرد. داستان از این قرار است که چندی پیش، برخی مشترکان در سراسر ایران با قبض‌های تلفن 5، 10 و حتی 15 میلیونی مواجه و موظف به پرداخت آن‌ شدند. تلفن‌های هوشمند، با پیش‌شماره «909» که برای ارایه خدماتی مثل مشاوره، فال حافظ، قصه‌گویی کودکان و... طراحی شده بودند، حالا شرایطی ویژه برای کلاهبرداری افراد و شرکت‌ها فراهم کرده‌اند تا قبض‌های نجومی روی دست کاربران بگذارند. شرایطی که تذکر مکرر صاحب‌نظران را به دنبال داشت اما مخابرات به آن بی‌توجهی کرد و حالا کار به جایی رسیده که  قوه قضائیه دستور ساماندهی این خطوط دردسرساز را برای مخابرات صادر کرده است.
بسیاری از مردم هنوز نمی‌دانند که هر دقیقه تماس با تلفن‌های ثابتی که در تهران با پیش‌شماره 909 شروع می‌شود، گاهی بین‌ هزار تا 3‌هزار تومان روی نرخ قبض تلفن ماهانه‌شان اضافه می‌کند و در این میان صاحب خط هم به‌عنوان ارایه‌دهنده خدمات، بین 70 تا 80‌درصد مبلغ را دریافت می‌کند و‌ درصد باقیمانده هم از آن مخابرات است. راه کلاهبرداری از آنجا باز می‌شود که یک فرد یا شرکت صاحب یکی از این خطوط هوشمند شود و با یک آگهی صوری وسوسه کننده مشترکان را به تماس‌گرفتن ترغیب کند! یک روز کافی است تا میلیون‌ها تومان به حساب این فرد یا شرکت پول خدماتی که اساسا ارایه نشده، واریز شود.
از طرفی، صاحبان دیگری از این خطوط هستند که واقعا در حال ارایه خدماتند اما قیمت‌ها را به‌وضوح به مشتریان خود اعلام نمی‌کنند.
حالا زمزمه‌هایی از راه‌اندازی خطوط با پیش‌شماره 7070 برای کسب‌وکارهایی که خدمات تلفنی ارایه می‌دهند به راه‌افتاده است که برخی معتقدند قرار است جایگزین شماره‌های 909 شوند؛ اما رسول سراییان، مدیرعامل مخابرات ایران شائبه قطع شماره‌های ۹۰۹ را برای جا انداختن شماره‌های ۷۰۷۰ مخابرات نادرست خوانده و به فارس گفته است: ادامه فعالیت کسب‌و‌کارهای مبتنی بر شماره‌های ۹۰۹ روی شماره‌های ۷۰۷۰ نیز امکان‌پذیر بوده و قرار نیست رقبای 909‌ حذف شوند. به گفته او قبوض چندین میلیونی مشترکان تلفن ثابت باعث شد كه از قوه قضائیه ابلاغیه ساماندهی شماره‌های هوشمند برای مخابرات
 ارسال شود.
داود زارعیان، معاون شرکت مخابرات ایران اما دیروز از تعیین تکلیف شماره‌های 909 شبکه هوشمند کشوری در ماه جاری خبر داد و گفت: برای تسریع در روند حل مشکل شماره‌های هوشمند و مطابق دستور قوه قضائیه، در نامه‌ای به استان‌ها دستور قطع این سرویس را در همه استان‌ها به جز تهران دادم؛ زیرا نمی‌خواستم کسب‌و‌کارها تعطیل شوند. روابط‌عمومی سازمان تنظیم مقررات هم در این‌باره به «شهروند» می‌گوید: موضوع راه‌اندازی خطوط 7070، درخواستی بوده که مدتی پیش شرکت مخابرات از سازمان رگولاتوری داشته و در دست بررسی است. ممکن است این خطوط جایگزین خطوط قبلی شوند؛ چرا که برخی از خطوط قبلی دارای اشکالات فنی و شبکه‌ای بودند.
7070 چه فرقی با 909 دارد؟
«از یک ماه پیش واگذاری 909‌ها ممنوع شده است.» این موضوع را محمدرضا بیدخام، مدیردفتر روابط‌عمومی شرکت مخابرات استان تهران به «شهروند» گفته و توضیح می‌دهد: خطوطی که بناست با پیش‌شماره 7070 به خطوط تلفن ثابت اضافه شده و برای کسب‌و‌کارها به فروش برسند، همان مسئولیت 909‌ها را با فرآیند تازه‌تری عهده‌دار خواهند شد. به گفته او، هر خط 909 که برای ارایه خدمات یا کسب‌و‌کاری ارایه می‌شود، تحت این قرارداد است که بین 70 تا 80‌درصد سود تماس حاصل از آن برای صاحب خط و بین 20 تا 30‌درصد سود باقیمانده برای مخابرات است.
رسول سراییان اما با بیان این‌که شماره‌های 7070 تعارضی با شماره‌های 909 ندارد، به فارس گفته است: برای مثال کسب‌و‌کارها می‌توانند سرویس‌های خود را مانند گذشته روی شماره‌های 7070 نیز ارایه کنند و محدودیتی برای فعالیت کسب‌و کارها در شماره‌های 7070 نیست. به گفته او، مدل شماره‌های هوشمند این است که کسب‌و‌کار بسته به سرویس (برای مثال مشاوره یا قصه‌گویی) قراردادی با تولیدکننده محتوا منعقد می‌کند و همچنین در یک قرارداد نیز حق سهم اپراتور یا تأمین‌کننده ارتباط را می‌پردازند. گفتنی است؛ پیش از این،‌ به دنبال انسداد دسترسی عمومی به شماره‌های هوشمند 909 از سوی مخابرات، یکی از صاحبان کسب‌و‌کارهای مبتنی بر شبکه هوشمند کشور گفته بود: بستن 909 صرفا با هدف حذف رقیب و جا انداختن شماره‌های 7070 در انحصار
مخابرات است.
مردم باید پیشگیری کنند یا مسئولان؟
در حالی ‌که محمدرضا بیدخام می‌گوید که بارها و بارها به مردم هشدار داده‌ایم که برای تماس با خطوط 909 محتاطانه‌تر عمل کنند، کیوان نقره‌کار، کارشناس و تحلیلگر حوزه آی‌تی به «شهروند» می‌گوید: چرا در بحث پیشگیری مدام مردم را مخاطب قرار می‌دهیم؟ پیشگیری مختص به مردم نیست و مسئولان ذیربط باید توضیح بدهند که چرا هر کسی می‌تواند صاحب یک 909 شود؟ نقره‌کار ادامه می‌دهد: مشکل زیرساختی و فنی در کشور ما وجود ندارد اما عموما این سوءاستفاده‌ها در کشور ما اتفاق می‌افتد. عدم آگاهی کاربران و ضعف در قانونگذاری و نظارت می‌تواند مهمترین علت این اتفاق باشد. سازمان تنظیم مقررات باید در قوانین جدی‌تری شرکت‌ها را برای اعلام هزینه ثانیه‌ها و دقیقه‌ها به مشترک ملزم و نظارت جدی‌تری را روی خطوط آغاز کند. قرارداد‌هایی که بین شرکت‌ها و رگولاتوری یا مخابرات بسته می‌شود، باید محدودیت‌‌های کافی داشته و هویت‌شان
 شناسایی شود.
مردم از هزینه‌های مشکوک شکایت کنند
موضوع را با مهدی شکیب، رئیس اداره پیشگیری از جرايم سایبری در میان می‌گذاریم. او به «شهروند» می‌گوید: سود برخی از این شرکت‌ها به دقیقه‌ای 2‌هزار تومان هم می‌رسد. خیلی از این شرکت‌ها از مجوز تأسیس دفتر مشاوره املاک و مدرک تحصیلی مشاوره خود سوء‌استفاده می‌کنند و با مدارک کامل و حقیقی صاحب یک خط 909 می‌شوند و از آن سوء‌استفاده می‌کنند. در چنین شرایطی مردم باید هر هزینه اضافی، حتی 20-10‌هزار تومان را بر قبوض خود جدی گرفته و به مخابرات اطلاع دهند تا این شرکت‌ها شناسایی شوند. به گفته او، بنا بر قانون، هر کس که صاحب چنین خطوطی است، موظف است که در همان ابتدای کار هزینه را تمام و کمال به مشترک اعلام کند و در غیر این صورت مرتکب جرم شده است. ما اخیرا پرونده‌ای داشتیم که یک فرد، خودروی 30‌میلیون تومانی خود را 20‌میلیون آگهی و از این طریق، میلیون‌ها تومان کلاهبرداری کرده‌ بود!
چه کسانی می‌توانند صاحب 909 شوند؟
مدارکی که شرکت مخابرات و سازمان رگولاتوری برای ارایه این خطوط از شما درخواست می‌کنند، روزنامه رسمی ثبت شرکت، اساسنامه شرکت، پروانه کسب و یک کد اختصاصی اقتصادی است؛ اما چه اتفاقی می‌افتد که در عمل، صاحب یک خط 909، فروشنده‌ای در سایت دیوار است؟  در حال حاضر بالاخره بعد از مدت‌ها از قوه قضائیه ابلاغیه ساماندهی شماره‌های هوشمند برای مخابرات ارسال شده است! مراجع قانونی اما کجای این ماجرا ایستاده‌اند؟ آیا مشکل صرفا مشکلات فنی و شبکه‌ای است که با راه‌اندازی خطوط 7070 حل می‌شود؟ تکلیف تعداد زیادی از مشترکان که تاکنون قربانی این نابسامانی شده‌اند
 چه می‌شود؟