2روز پس از انتشار گزارش وزارت علوم درباره پرونده بورسیه‌های دولت احمدی‌نژاد، دیروز محمدعلی نجفی، سرپرست این وزارتخانه جزییات بیشتری از پرونده بورسیه‌ها و دکترای بدون‌آزمون و همچنین تصمیمات وزارت علوم درباره بورسیه‌شدگان را اعلام کرد. او گفت: همه دانشجویانی که بورسیه آنها از طرف دولت قطع می‌شود تا بهمن امسال فرصت دارند هزینه‌های تحصیل سال‌های گذشته را به دولت بپردازند، در غیر این صورت ادامه تحصیل آنها ممکن نخواهد بود.
طبقه پانزدهم ساختمان وزارت علوم دیروز میزبان خبرنگارانی بود که آمده بودند تا در نشستی خبری گزارش پرونده بورسیه‌ها را این‌بار از زبان محمدعلی نجفی بشنوند. او حرف‌هایش را در چند جمله خلاصه کرد و بیشترین زمان نشست را به خبرنگاران رسانه‌ها اختصاص داد تا سوالاتشان را بپرسند و پرسش‌ها طبیعتا در فضای موجود عمدتا در ارتباط با پرونده بورسیه‌ها مطرح شد. نجفی در این نشست خبری به ابهام‌ها و حاشیه‌هایی که این روزها درباره وزارت علوم و پرونده بورسیه‌ها منتشر شده است، پاسخ داد. او درباره معرفی نیلی‌احمدآبادی به مجلس هم توضیحاتی داد و گفت؛ از فضای اجتماعی و آنچه در روزهای اخیر در شبکه‌های اجتماعی گذشته و این‌که افرادی، روحانی را به باد انتقاد گرفته‌اند که چرا نجفی را به‌عنوان وزیر علوم به مجلس معرفی نکرده باخبر است. نجفی گفت: خودش تمایلی به معرفی شدن به‌عنوان وزیر نداشته و درباره این‌که چرا موافق پذیرفتن این مسئولیت نبوده حرف‌ها و دلایلی دارد که بخشی از آنها را الان نمی‌تواند بگوید. علاوه بر این نجفی به پرسش‌های خبرنگاران درباره گزارش اخیر وزارت علوم درباره پرونده بورسیه‌ها پاسخ داد. او از این‌که موضوع بورسیه‌ها پیچیده و تحت‌‎تأثیر مسائل و حواشی سیاسی قرار گرفته انتقاد کرد و گفت: «بعد از انتشار این گزارش عده‌ای آمدند و به استناد یک بند از گزارش گفتند که فقط 36نفر از تحصیل محروم شدند. من واقعا از شما می‌پرسم که آیا نتیجه بررسی‌های ما محرومیت همین 36نفر بود؟» سرپرست وزارت علوم با بیان این‌که، این یک مغلطه است که برخی می‌گویند فقط 36نفر متخلف بودند، افزود: اگر از 3772نفر بورسیه  3770 تخلف اعلام می‌شد بازهم همین عده می‌گفتند که ببینید ما گفتیم که همه نبودند! نجفی در ادامه حرف‌هایش به تفصیل درباره وضع 840نفر از بورسیه‌شدگانی که قرارشده با شرط پرداخت هزینه‌ها به تحصیلشان ادامه دهند، اشاره کرد. همچنین درباره پرونده 448مربی که خلاف قانون از سهمیه بورسیه استفاده کرده‌اند، توضیح داد و گفت: وزارت علوم می‌توانست بورس همه این 448نفر را که خلاف قانون بوده را معلق و منتفی کند. او علاوه بر این درباره پرونده 165نفر از ایثارگرانی که تعدادی از آنها هم جزو بورسیه‌شدگان مسأله‌دار بودند، صحبت کرد و گفت: پرونده ایثارگران هم مشکلاتی دارد و اگر دیوان محاسبات قانع نشود ممکن است وزارت علوم نتواند بورس این 165نفر را هم ادامه بدهد. نجفی همچنین به پرونده 1241نفری اشاره کرد که بورسیه شده‌اند اما هنوز از دانشگاهی برای عضویت در هیأت‌علمی پذیرش نگرفته‌اند و دست آخر هم گفت: «همه این عددها را که با هم جمع بزنید نشان می‌دهد که واقعا در پرونده بورسیه‌ها چه فاجعه‌ای رخ داده است و واقعیت خیلی بیش از 840 پرونده است. این 840 بورسی که لغو شده کمترین میزانی بوده که می‌توانستیم لغو کنیم. بخشی از این بورسیه‌شدگان در آینده تکلیفشان معلوم می‌شود و احتمالا آمار لغو بورسیه‌ها بیش از اینها هم خواهد بود.» او در بخش دیگری از حرف‌هایش تأکید کرد: اصلا ورود به پرونده بورسیه‌ها از طرف دستگاه‌های نظارتی مثل سازمان بازرسی و دیوان محاسبات بوده و وزارت علوم هم در این زمینه به وظایفش عمل کرده است. نجفی با بیان این‌که متاسفانه در دوره گذشته اولویت‌بخشی به برخی رشته‌های بورسیه شده بیشتر شبیه به طنز بوده است، گفت: برای رشته‌های ادبیات، معارف اسلامی، نهج‌البلاغه بورسیه به خارج صادر شده که بیشتر شبیه به طنز است و پس از آن بورسیه‌های خارج را به داخل تبدیل کردند تا قانون را دور بزنند. موردی داشتیم که دانشجویی مقیم آمریکا بود ولی با هزینه و از کیسه دولت، بورسیه در همان کشور آمریکا شده است؛ ما بورس وی را قطع کردیم و به خانواده‌اش اعلام کردیم که بدهی وی را پرداخت کند که اینها را با اسم به دستگاه‌های نظارتی اعلام می‌کنیم.
سرپرست وزارت علوم با اشاره به این‌که برخی از مسئولان گذشته اظهار می‌کنند که آزمون برگزار نکردیم اما مصاحبه علمی انجام شده است، گفت: این در حالی است که دیوان محاسبات اعلام کرده بود که باید آزمون برگزار شود. در دستورالعمل‌های وزارت علوم نیز همواره آزمون و مصاحبه با هم ذکر شده است. نجفی با اشاره به یکی از پرونده‌های بورسیه گفت: در این‌جا پرونده‌ای دارم که هر 3 نفر اساتید، صلاحیت علمی این فرد را در مصاحبه رد کردند اما باز به او بورسیه داده شده است. این به این معناست که حتی مسئولان وقت وزارت علوم مصاحبه را هم برای پذیرش دانشجویان بورسیه لحاظ نکرده‌اند و یک نفر بدون آزمون و بدون دریافت حداقل امتیاز مصاحبه توانسته بورس شود و از پول ملت و از جیب دولت هزینه تحصیل او پرداخت شده.
چرا باید عذرخواهی کنیم؟
نجفی در نشست خبری دیروز وقتی یکی از خبرنگاران رسانه‌های اصولگرا از او پرسید که آیا وزارت علوم نمی‌خواهد از مردم و بورسیه‌شدگان عذرخواهی کند، تعجبش را پنهان نکرد و گفت: «گزارش وزارت علوم کاملا شفاف است و من متوجه برخوردهای سیاسی برخی افراد نمی‌شوم. وزارت علوم از چه چیزی باید عذرخواهی کند. عده‌ای سال‌ها بدون‌آزمون تحصیل کردند و دولت هزینه آنها را داده است و ما هم 2ماه و نیم، سه‌هزار پرونده را بررسی کردیم و گزارش داده‌ایم که چه اتفاقاتی افتاده است حالا چرا وزارت علوم باید عذرخواهی کند؟ 36نفر را به‌طور کلی اخراج کردیم، 840نفر که شرایط بورسیه نداشتند را می‌توانستیم اخراج کنیم ولی این کار نکردیم و اجازه دادیم ادامه تحصیل دهند به شرط این‌که هزینه را برگردانند زیرا این افراد 3‌سال تحصیل کردند و ظرفیتی از دانشگاه‌ها گرفته شده است.» نجفی تأکید کرد: وزارت علوم پای گزارشی که داده می‌ایستد و همه نهادهای نظارتی از جمله مجلس هم می‌توانند پرونده‌های بررسی شده را ببینند یا درباره این پرونده‌ها هر اطلاعاتی که خواستند از وزارت علوم درخواست کنند. به گفته او این وزارتخانه طبق قانون عمل کرده و مطابق قانون به همه دستگاه‌های نظارتی هم پاسخگوست.
 می‌توانستیم همه را اخراج کنیم اما مدارا کردیم
نجفی در ادامه نشست خبری‌اش درباره این‌که چرا وزارت علوم با همه متخلفان پرونده بورسیه‌ها برخورد یکسانی نداشته، توضیح داد. او در پاسخ به پرسش «شهروند» مبنی بر این‌که چرا وزارت علوم تنها 36نفر را محروم از تحصیل کرده و به بقیه با وجود مشکلات اجازه داده که در صورت پرداخت هزینه‌ها ادامه تحصیل بدهند، گفت: «لیست بلندی از افرادی که با روابط خاص بورسیه دریافت کرده‌اند در دست من است، البته همه متخلف نیستند. لیست بلندبالای دیگری نیز دارم که افرادی هستند که از طریق روابط خاص بورسیه دریافت نکردند، اما دچار تخلف شدند. افرادی که بورسیه دریافت می‌کنند 3 امتیاز برای آنها در نظر گرفته می‌شود. او گفت: این افراد بدون‌آزمون وارد رقابت دکترا می‌شوند و این امتیاز بزرگی است چرا که در آزمون امسال از هر 20نفر یک نفر وارد دوره دکترا شده است. امتیاز دیگر این است که هزینه شهریه این افراد و کمک هزینه زندگیشان از سوی دولت پرداخت می‌شود و دیگر این‌که پس از فارغ‌التحصیلی عضو هیأت‌علمی دانشگاه‌ها می‌شوند. ما تصمیم گرفتیم به‌جز آن 36مورد که محروم شدند سایر افراد را از امتیازهای دوم و سوم یعنی پرداخت هزینه تحصیل و عضویت در هیأت‌علمی محروم کنیم اما آنها بتوانند در صورت پرداخت هزینه‌هایشان ادامه تحصیل بدهند.» چنانکه نجفی می‌گوید یکی از دلایلی که وزارت علوم اجازه داده بورسیه‌شدگان ادامه تحصیل بدهند این است که دوره تحصیل خیلی از آنها به پایان رسیده یا از نیمه گذشته است. او مثلا در مورد بورسیه‌شدگان خارج از کشور گفت: از 729نفر بورسیه خارج بخشی از آنها در محله نوشتن تز یا دفاع از تز خود هستند که ممکن است پس از تحصیل برای کشور مفید باشند، البته تضمینی برای استخدام آنها نیست. به گفته نجفی بورسیه‌شدگانی که با تشخیص وزارت علوم بورس آنها لغو می‌شود پس از اتمام تحصیل می‌توانند در آزمون استخدام اعضای ‌هیأت‌علمی شرکت کنند اما وزارت علوم الزامی به جذب آنها پس از دوران فارغ‌التحصیلی ندارد چه بورسیه‌شدگانی که داخل کشور درس می‌خوانند چه آنها که خارج هستند. نجفی چندین‌بار در صحبت‌هایش گفت که وزارت علوم در تصمیم‌گیری درباره بورسیه‌شدگانی که خلاف آیین‌نامه‌ها از بورس دولتی استفاده کرده‌اند تساهل و تسامح کرده است، البته خبرنگاران از او پرسیدند که آیا این مدارا ناشی از مصلحت‌اندیشی در برابر فشارهای سیاسی و مغایر با عدالت آموزشی نبوده است؟ نجفی پاسخ داد: «گاه رعایت مصالح عین عدالت است. ضمن این‌که بسیاری از افرادی که بورسیه شده‌اند خودشان بورسیه نشده‌اند افرادی به آنها گفته‌اند شما را بورسیه می‌کنیم و ما نمی‌توانیم بگوییم خود این بورسیه‌شدگان متخلف هستند.» نجفی، در این‌جا به مسئولیت مسئولان سابق وزارت علوم در دولت احمدی‌نژاد اشاره کرد و گفت: اگرچه رسیدگی به پرونده بورسیه‌شدگان خاتمه پیدا کرده اما پرونده مسئولان متخلف در این زمینه باز است.
 750 نفر از بورسیه‌شدگان را یک نفر معرفی کرده است
به گفته نجفی، نادیده گرفتن آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل در وزارت علوم در سال‌های گذشته به‌حدی بوده که بررسی‌ها نشان می‌دهد یکی از مسئولان وزارت علوم به تنهای 750نفر را بورسیه کرده است یا یکی از روسای دانشگاه‌ها به تنهایی برای 90نفر بورسیه گرفته است. سرپرست وزارت علوم در بخشی از حرف‌هایش به فشار بعضی نهادها از بیرون برای اعطای بورسیه به افرادی خاص هم اشاره کرد اما از ذکر نام آنها خودداری کرد و از خبرنگاران هم خواست که درباره این‌که چه نهادهایی از بیرون به وزارت علوم وقت فشار می‌آوردند که افرادی را در شمار بورسیه‌شدگان قرار دهد، سوالات بیشتری نپرسند. نجفی در پاسخ به این پرسش که «وزارت علوم برای برخورد با مسئولان متخلف در این زمینه چه برنامه‌ای دارد؟» گفت: ما در سه سطح با متخلفان برخورد می‌کنیم، اگر کارمند باشند پرونده آنها را به هیأت رسیدگی به تخلفات کارمندان دولت می‌فرستیم. اگر عضو هیأت‌علمی باشند از طریق هیأت انتظامی رسیدگی به تخلفات اعضای هیأت‌علمی پیگیری می‌کنیم و اگر هم جزو مسئولان سابق وزارت علوم باشند، در هر رده‌ای هم که باشند پرونده آنها را به دستگاه قضایی ارسال و از آن طریق پیگیری می‌کنیم.» نجفی همچنین گفت: پرونده این افراد به قوه‌قضائیه اعلام شده است.
 بورسیه‌شدگان می‌توانند ادامه تحصیل بدهند اما...
سرپرست وزارت علوم دیروز خبرهای خوبی هم برای بورسیه‌شدگانی که در ماه‌های اخیر نقل محافل بودند داشت. او گفت: این افراد در صورتی که هزینه تحصیلشان را پرداخت کنند می‌توانند ادامه تحصیل بدهند اما الزامی برای عضو هیأت علمی شدن آنها وجود ندارد. او همچنین گفت: مسأله مربوط به بورسیه‌شدگان هیچ تأثیری در آینده کاری و استخدامی آنها در نهادهای دولتی نخواهد داشت و آنها اگر بتوانند مدرک دکترایشان را بگیرند مثل دیگر افراد جامعه می‌توانند از آن استفاده کنند. حرف‌های او البته یک تبصره ویژه هم داشت و آن این‌که به گفته نجفی وزارت علوم از همین هفته به افرادی که قرار شده هزینه بورسشان را خودشان بپردازد اعلام می‌کند که چنین تصمیمی درباره آنها گرفته شده و آنها تا نیمه بهمن امسال فرصت دارند با مراجعه به دانشگاه‌ها و وزارت علوم نسبت به تسویه شهریه‌هایی که تاکنون برایشان پرداخت شده اقدام کنند. سرپرست وزارت علوم دراین‌باره گفت: همه هزینه‌هایی که پرداخت شده را از متخلفان می‌گیریم، برای هریک از بورسیه‌شدگان 35 تا 40‌میلیون به دانشگاه‌ها داده شده و ماهی یک‌میلیون هم به‌طور متوسط به افرادی که بورس شده‌اند، داده شده است. به آنهایی که اجازه ادامه تحصیل با هزینه خودشان را دارند اعلام می‌کنیم که تا 15 بهمن‌ماه تسویه‌حساب کرده یا سازوکار پرداخت را مشخص کنند. باز این ارفاق را به آنها می‌کنیم که با خزانه هماهنگ کنیم که پرداخت آنها در چند قسط صورت بگیرد و در غیر این صورت ادامه تحصیل آنها منتفی می‌شود. او با بیان این‌که هر فرد که بورسیه می‌شود طبق قانون وثیقه ملک از او دریافت می‌شود، گفت: اگر افراد هزینه خود را نپردازند وثیقه آنها به اجرا گذارده خواهد شد، البته متاسفانه در دوره گذاشته عده‌ای حتی وثیقه هم نگذاشته‌اند.
نجفی گفت: 1241نفر هم هستند که از دانشگاه‌ها اعلام نیاز نگرفته‌اند که این هم یکی از تخلفات مسئولان وقت است، این افراد تا 15بهمن باید اعلام نیاز خود را بیاورند و اگر اعلام نیاز نشوند بورس آنها لغو می‌شود.