ای‌که شخص منت حقیر نمود تا درشتی هنر نپنداری

اسب لاغر میان به کار آید روز میدان نه گاو پرواری

قدمعلی سرامی استاد  ادبیات

 سعدی در دو بیت بالا می‌گوید: ‌ای‌کسی که ظاهر من نزد تو محقر و کوچک جلوه می‌کند و به چشم خواری بر ظاهر من می‌نگری، به تو هشدار می‌دهم که درشت بودن را دلیل عظمت خود ندانی. یک گاو پرواری بزرگ و یک اسب کمر باریک عربی که به نظر لاغر می‌آید را در نظر بگیرید.
کدامیک از این دو به درد میدان جنگ می‌خورند و در چنان وضعیتی به کار می‌آیند؟ اسب لاغر و کوچک در میدان جنگ کارآیی دارد. دو بیت بالا در دنیای امروز هم دارای نکات قابل ملاحظه‌ای هستند. آن‌گونه که می‌دانید در دنیای قدیم بزرگی اشیاء نشان‌دهنده اهمیت آنها بود. اما امروز وضع تغییر کرده است. صنعت «ترانزیستوری» روزهایی را تجربه کرده که در آن رادیو‌های غول‌پیکر اختراع شدند و مورد استفاده قرار گرفتند. با گذر زمان به دورانی رسیده‌ایم که رادیوهای بسیار کوچکی هستند و اندازه آنها در حد یک تخم کدو است. رادیویی تا این اندازه کوچک که تمامی امکانات را هم درون خود دارد بسیار از بزرگ بودن است. به بزرگ بودن سخن افزارها، نام‌ها و ... اهمیت ندهیم. اصل، نرم‌افزار هر پدیداری یعنی معنایی که روی آن سوار می‌کنیم، است. بسیاری از تحقیرهایی که مردمان نسبت به یکدیگر روا می‌دارند، درواقع به‌خاطر ظاهربینی است که به آن دچار شده‌اند. خیلی از آنهایی که نام و نشان کمی دارند یا کوچک هستند، هزاران برابر ماهایی که بزرگ می‌نماییم، ارزش دارند. امروزه نانو تکنولوژی به‌عنوان علمی که تکیه‌اش روی یک‌میلیاردم اندازه معمولی هر چیزی است، هزاران برابر کارآتر از مکانیسم سابق است. اولین ماشین‌حساب که توسط «بلز پاسکال» ابداع شد، ماشین‌حسابی مکانیکی بود که قادر به محاسبه جمع و تفریق بود. این ماشین‌حساب بسیار غول‌پیکر بود  اما کارآیی چندانی نداشت. امروزه ماشین‌حساب‌هایی درست شده که با وجود اندازه بسیار کوچکشان کارآیی فراوانی دارند. در دوران جدید ما با چنین حقیقتی مواجهیم که هرچه صنعت کوچکتر باشد، کمال آن بیشتر است. هر روزه کامپیوترهایی که ساخته می‌شوند که با وجود کوچکتر شدن، کارآیی‌های بیشتری در مقایسه با کامپیوترهای بزرگتر دارند.