شهروند| یک روز پس از انتشار گزارش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری درباره تخلفات بورسیه‌ها در دولت احمدی‌نژاد، گروهی که در یک‌سال گذشته دولت را برای عقب‌نشینی از پیگیری پرونده بورسیه‌های غیرقانونی تحت‌فشار گذاشته بودند، دور تازه‌ای از فشارها بر دولت را آغاز کرده‌اند. گزارش تفصیلی وزارت علوم درباره بورسیه‌های غیرقانونی مطابق وعده‌ای که حسن روحانی به مردم داده بود 2روز پیش منتشر شد. دولت در این گزارش در بخش‌های مختلف نحوه جذب دانشجویان دکترا در فاصله سال‌های 88 تا 92 را اعلام کرده بود. آنچه گزارش وزارت علوم نشان می‌دهد تخلفات در اعطای بورسیه به تعداد قابل توجهی از دانشجویان در 4ساله دوم دولت احمدی‌نژاد محرز بوده و بسیاری از افرادی که از امتیاز بورسیه دولتی چه داخل و چه خارج برخوردار شده‌اند بدون داشتن صلاحیت‌های علمی لازم از جمله شرط معدل، سن و شروط دیگر مندرج در آیین‌نامه‌های وزارت علوم، توانسته‌اند از امتیاز بورسیه شدن در دانشگاه‌های داخلی و حتی خارجی استفاده کنند. مطابق آنچه در بندهای مختلف گزارش دولت درباره بورسیه‌ها اعلام شده، وزارت علوم تصمیم گرفته که بورسیه 840 نفر را لغو کند. علاوه بر این 36نفر به‌طور کلی از تحصیل محروم می‌شوند و وضع 1241نفر از افرادی که براساس برنامه‌های دولت احمدی‌نژاد قرار بوده، بورسیه شوند در حال حاضر معلق است، این 1241نفر موفق نشده‌اند از هیچ دانشگاهی در کشور برای ادامه تحصیل پذیرش بگیرند. گزارش تکان‌دهنده و در عین حال نگران‌کننده وزارت علوم از آنچه در 4ساله دوم فعالیت دولت احمدی‌نژاد در دانشگاه‌ها و نظام آموزشی عالی کشور گذشت اما دیروز به مذاق بعضی‌ها خوش نیامد. کسانی که پیش از این و همزمان با اظهارنظرهای مسئولان وزارت علوم درباره بورسیه‌ها واکنش‌های مشابهی نشان داده بودند. دیروز هم تعدادی از نمایندگانی که پیش از این مخالف اعلام جزییاتی درباره وضع بورسیه‌ها در دولت احمدی‌نژاد بودند در کنار رسانه‌هایی که مواضع مشابهی داشتند با انتشار گزینشی بخشی از گزارش وزارت علوم ادعا کردند که تنها 36نفر از 3‌هزار نفر مورد ادعای وزارت علوم تخلف داشتند. این در حالی است که محرومیت از تحصیل 36نفر از بورسیه‌شدگان تنها بخشی از گزارش چندین صفحه‌ای وزارت علوم بوده است. هیاهویی که علیه وزارت علوم پس از انتشار گزارش اخیر آغاز شده اما از سوی مسئولان این وزارتخانه بی‌پاسخ نمانده است. قرار است محمدعلی نجفی، سرپرست وزارت علوم، تحقیقات و فناوری امروز در نشستی خبری درباره نتایج بررسی‌های این وزارتخانه درباره بورسیه‌های بدون آزمون صحبت کند.
گزارش وزارت علوم، شجاعانه بود
وزارت علوم اعلام کرده که تعدادی از بورسیه‌ها که در پذیرش آنها تخلفاتی رخ داده از این پس از شمار بورسیه‌شدگان این وزارتخانه خارج می‌شوند اما تنها 36نفر به‌طور کامل از تحصیل محروم خواهند شد. افزون بر این در گزارش وزارت علوم تصریح شده که بورسیه‌شدگانی که تخلف کرده‌اند باید هزینه‌ای که وزارت علوم بابت بورسیه کردن آنها پرداخته را به دولت بازگردانند. انتشار گزارش وزارت علوم واکنش‌های زیادی داشته است. احمد توکلی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس گزارش مجلس را شجاعانه خواند و گفت:  اقدام وزارت علوم شجاعانه و با رعایت اخلاق بود. در این گزارش اسمی آورده نشده و مسائل را شخصی نکرده‌اند.او با تأکید بر این‌که حرکت وزارت علوم شجاعانه بود و باید با شجاعت بیشتر در این زمینه پیش برود، افزود:  اما این موضوع که برخی عنوان کردند، بورسیه‌های غیرمجاز با پرداخت هزینه آموزشی خود می‌توانند به تحصیل ادامه دهند، با موضوع عدالت توزیع امکان‌های آموزشی مغایر است.توکلی با بیان این‌که فرصت آموزشی هم همانند بحث توزیع مناسب ثروت و قدرت آموزشی از اهمیت بسزایی برخوردار است، افزود:  وقتی افرادی که غیرمجاز بورسیه شده بودند، پس از لغو آن با ناعدالتی بیایند با پرداخت مبلغی دوباره ادامه تحصیل دهند، با مدارک‌شان در آتیه روی سایر سطوح کشور همچون آموزش‌وپرورش، آموزش عالی و... با سطح سواد نامناسب و ریشه ناعادلانه ورود به حوزه آموزش عالی اثر می‌گذارند.
تخلفات بورسیه‌ها محدود به 36مورد نیست
حجت‌الله درویش‌پور، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم درباره اطلاعیه وزارت علوم نسبت به تخلف 840نفر در پرونده بورسیه‌ها گفت:  متاسفانه برخی در تلاشند تا تخلفات در پرونده بورسیه‌ها را بسیار محدود جلوه دهند این در حالی است که در بندهای مختلف اطلاعیه وزارت علوم میزان تخلفات کاملا مشخص است. او با یادآوری گزارش روابط‌عمومی وزارت علوم درباره پرونده بورسیه‌ها به «خانه ملت» گفت:  براساس این گزارش، وزارت علوم به تخلف 840مورد اشاره کرده است و این تخلفات تنها شامل 36مورد نمی‌شود. اگرچه 36نفر در این گزارش آمده اما در کنار سایر بندهای این اطلاعیه موارد دیگری از تخلفات مشاهده می‌شود که در اظهارنظرها باید به آن بندها نیز توجه شود.این نماینده مردم در مجلس نهم، با انتقاد از عملکرد برخی رسانه‌ها در پررنگ جلوه دادن تنها 36تخلف در پرونده بورسیه‌ها، تصریح کرد:  باید مشخص شود که این اظهارنظرهای رسانه‌ها بر پایه کدام مبنا صورت گرفته است زیرا در این اطلاعیه به‌طور مشخص میزان تخلفات محرز است. به‌نظر می‌رسد که برخی رسانه‌ها تنها یک بند از این گزارش را مبنای خود قرار داده و تنها به 36مورد تخلف بورسیه‌ها اشاره می‌کنند در حالی‌ که در این اطلاعیه 840مورد تخلف بیان شده است.
شکی در تخلف در پرونده بورسیه‌ها نیست
عطالله سلطانی‌صبور، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم دیروز گفته «شکی در بروز تخلف در پرونده بورسیه‌ها نیست». این نماینده مجلس همچنین تأکید کرده که مجلس از وزارت علوم انتظار دارد که هرچه سریع‌تر گزارش بررسی وضع پرونده‌های بورسیه را به مجلس ارسال کند.نماینده مردم رزن در مجلس شورای اسلامی،  با یادآوری اطلاعیه وزارت علوم مبنی بر بررسی پرونده بورسیه‌ها، گفت: طبق این اطلاعیه تخلف 840مورد محرز شده که این گروه از ادامه تحصیل بازمانده و بورس آنها لغو شده، در این زمینه ما نیز از این جدیت وزارت علوم استقبال می‌کنیم. هر کسی که مرتکب خلافی شده و همچنین افرادی که در ارتکاب اعمال خلاف قانون شریک متخلفان می‌شوند باید مجازات شوند.او با تأکید بر این‌که باید تکلیف افرادی که در بررسی پرونده‌ بورسیه‌ها متخلف نبوده‌اند مشخص شود،  افزود:  مابقی بورسیه‌ها باید طبق قانون به فعالیت و تحصیل خود ادامه دهند.سلطانی‌صبور با بیان این‌که مجلس منتظر ارجاع گزارش بررسی پرونده بورسیه‌ها از سوی وزارت علوم است،  گفت:  کمیته تشکیل شده در کمیسیون آموزش مجلس پرونده بورسیه‌ها را بررسی خواهد کرد.
 حمایت دانشگاهیان از گزارش وزارت علوم
دانشگاهیان هم دیروز به گزارش وزارت علوم واکنش نشان دادند. تعدادی از آنها در مصاحبه‌هایشان از وزارت علوم خواستند با متخلفان برخورد کند. از جمله رضا مسعودی‌نژاد، استاد دانشگاه تهران که در گفت‌وگو با ایسنا از وزارت علوم خواسته برخورد با متخلفان بورسیه‌ها تحت‌الشعاع رانت قرار نگیرد. مسعودی‌نژاد، با اشاره به وجود رانت در بورسیه‌های غیرقانونی ابراز امیدواری کرد که وجود این رانت‌ها و حفظ منافع عده‌ای، روند برخورد دستگاه قضا و مجلس با متخلفان پرونده این فساد علمی را کند نکند. استاد دانشگاه تهران با تأکید بر این‌که حضور افرادی که شرایط بورسیه‌شدن را نداشتند در نهادهای مختلف وزارت علوم مشاهده می‌شد، گفت:  در طی 6تا 7‌سال گذشته دانشکده جدیدی به نام دانشکده علوم و فنون نوین در دانشگاه تهران تأسیس شد که در آن بدون هیچ حساب و کتابی نیرو پذیرش می‌شد. در آن زمان بررسی 15پرونده را به من سپردند که از بین این 15نفر، 12نفر حتی یک مقاله هم نداشتند. همین امر در آن زمان برایم سوال شد که این افراد چگونه عضو هیأت علمی شده‌اند چه برسد به بورسیه؟ مهدی احسان، عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف هم با مناسب خواندن گزارش بورسیه‌ها از سوی وزارت علوم گفت:  مهم‌تر از برخورد با دانشجویان بورسیه، برخورد با مسئولان و کسانی است که از روابط خود برای بورسیه کردن افراد استفاده کرده‌اند. فردی که از بورسیه محروم می‌شود، یک دانشجوست، باید با فردی که به این دانشجو اجازه داده تا طی یک فرایند غیرقانونی تحصیل کند، برخورد شود. البته این افراد به علت وابستگی‌هایی که با برخی داشتند بورسیه شده‌اند و در این زمینه باید با آن افرادی که به اسم آنها رانت‌ها انجام شده و به دانشجویان بورس تعلق گرفته نیز برخورد شود. همچنین مجتبی شریعتی نیاسری، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران هم در مورد عملکرد وزارت علوم درباره پرونده بورسیه‌های غیرقانونی را تحسین برانگیز خوانده و گفته است:  براساس آماری که در این اطلاعیه اعلام شد، افراد کثیری بودند که بدون رعایت حد نصاب‌ها موفق به اخذ مجوز شده‌اند. این آمار واقعا قابل تامل بوده و این سوال پیش می‌آید که چگونه ممکن است ضوابط رعایت نشود و تعداد افراد زیادی بتوانند بر خلاف ضوابط برای مقطع دکترا بورسیه شوند. او با تأکید بر این‌که دستگاه آموزش عالی مسئولیت سنگینی دارد، ادامه داد:  در مقطعی توجه به این مسئولیت سنگین کافی نبوده و افراد به راحتی توانستند از مرزها و خط‌قرمز‌ها عبور کنند. مقصر این امر، دستگاه آموزش عالی وقت است که منجر به بروز نارضایتی‌های بسیار درحال حاضر شده است. زیرا هنگامی که اقدام به جلوگیری از تخلفی شود، نارضایتی‌های بسیاری در پی خواهد داشت اما این نارضایتی‌ها به قیمت بازگشت سلامت به سیستم آموزش عالی کشور باید تحمل شود. هر چه هست امروز نجفی، سرپرست وزارت علوم دولت روحانی در حضور رسانه‌ها ابعاد دیگری از این پرونده را روشن می‌کند او که پس از فرجی‌دانا زمانی سرپرستی وزارت علوم را برعهده گرفت گفت که از پیگیری پرونده بورسیه‌های غیرقانونی عقب نشینی نخواهد کرد و درنهایت هم در دوران سرپرستی او گزارش نهایی بررسی بورسیه‌ها به‌رغم همه فشارها برای علنی نشدن آن؛ اعلام شد.