شهروند| در سالروز اعلام توافق هسته‌ای که درنهایت به بیش از 12سال اختلاف میان ایران و غرب خاتمه داد و موجب برداشته شدن تحریم‌های ضد ایرانی شد، همه طرف‌های امضا‌کننده برجام، غیر از آمریکا، در سخنانی علنی و کاملا شفاف حمایت خود را از ادامه اجرای برجام اعلام کردند.
روز گذشته دبیر کل سازمان ملل نیز در بیانیه‌ای به مناسبت دومین سالگرد تحقق برجام، ایران را به‌خاطر پایبندی به این توافق تحسین کرد و آن را دستاورد بزرگی دانست که نوید می‌دهد پیچیده‌ترین امور در این حوزه را می‌توان از راه گفت‌وگو، تفاهم و همکاری حل‌وفصل کرد. گوترش در این بیانیه که در تارنمای رسمی سازمان ملل متحد منتشر شده، گفته است: «برجام دستاورد بزرگی در حوزه منع اشاعه تسلیحات هسته‌ای است و به ما نوید می‌دهد که پیچیده‌ترین مسائل را در حوزه هسته‌ای می‌توان از راه گفت‌وگو، تفاهم و همکاری حل‌وفصل کرد. من اطمینان دارم که برجام بهترین راه برای حصول اطمینان از این است که برنامه هسته‌ای ایران کاملا صلح‌آمیز باشد و از تمامی کشورهای عضو سازمان ملل می‌خواهم از پیگیری بیشتر این توافق تاریخی حمایت کنند.»
دبیر کل سازمان ملل تصریح کرد: «در این دو سال، تداوم اجرای برجام من را دلگرم کرده است و جمهوری اسلامی ایران را به خاطر اجرای تعهدات هسته‌ای خود که از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی راستی‌آزمایی شده است، تحسین و همچنین از تأکید دوباره کشورهای حاضر در برجام به اجرای کامل و کارآمد در نشست 25 آوریل (سه‌شنبه 5 اردیبهشت‌ماه سال جاری) استقبال می‌کنم. تعهد پایدار آنها برای حیات درازمدت و موفقیت اجرای برجام ضروری است. من از تمامی آنها می‌خواهم با حسن نیت و به‌طور متقابل با یکدیگر کار کنند تا اطمینان حاصل شود که تمامی طرف‌ها از برجام سود ببرند.»
گوترش تأکید کرد: «من همچنین از تمامی کشورهای عضو سازمان ملل می‌خواهم که از پیگیری بیشتر این توافق تاریخی حمایت کنند و به حمایت از اجرای برجام بر اساس قطعنامه 2231 (سال 2015) و سایر تصمیمات مرتبط شورای امنیت، ادامه خواهم داد. این‌که این دستاورد دیپلماسی چندجانبه در برابر تحولات و اجرای چالش‌هایی که تعهد جمعی ما را به دیپلماسی و گفت‌وگو تحکیم می‌کند، تاب آورده، به نفع جامعه بین‌المللی است.»
سکوت دولت آمریکا درباره برجام در سالروز امضای آن اگرچه نشان‌دهنده نارضایتی دولت دونالد ترامپ در توافقی است که باراک اوبامای دموکرات با ایران امضا کرده است، اما شواهد و قرائن نشان می‌دهد که دولت آمریکا نیز درنهایت چاره‌ای جز تایید برجام و ادامه اجرای آن ندارد. هر چند دونالد ترامپ چه در دوران مبارزات انتخاباتی و چه در دوران ریاست‌جمهوری‌اش حملات سختی علیه برجام صورت داد، اما به‌نظر می‌رسد او نیز درنهایت نخواهد توانست در مقابل 6 کشور دیگر که 5 تای آنها در قدرت‌های بین‌المللی هستند، بایستد و ساز مخالف بزند.
روز گذشته وزارت امور خارجه آلمان نیز در دومین سال حصول توافق هسته‌ای بر لزوم اجرای کامل این توافق تأکید کرد و گفت: آلمان خواهان اجرای بدون قید و شرط برجام به نفع تمام طرف‌های این توافق است. در این بیانیه آمده است: توافق بر سر برنامه هسته‌ای ایران که با نام برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شناخته می‌شود، باید همچنان به‌طور کامل مطابق با منافع دولت آلمان و متحدانش اجرا شود.
وزارت امور خارجه آلمان در ادامه تأکید کرده است: دولت فدرال (آلمان) همچون متحدانش خواستار اجرای کامل و بدون قید و شرط توافق وین است. این توافق در صورت تحقق کامل به افزایش اعتماد دو طرفه منجر خواهد شد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که مسئول نظارت بر اجرای تعهدات مرتبط هسته‌ای ایران در برجام است، تاکنون در تمامی گزارش‌های خود، روند اجرای توافق هسته‌ای را تأیید کرده و گفته که تهران به تمامی تعهدات خود پایبند است.
فرانسوا سنمو، سفیر فرانسه در تهران نیز در سالروز اجرای برجام در صفحه توییتر خود صراحتا نوشت: «پاریس به اجرای برجام در تمامی زمینه‌ها پایبند است.» البته فرانسوی‌ها بعد از امضای برجام دو معامله بسیار بزرگ را با دولت ایران به سرانجام رساندند. نخست قرارداد فروش ده‌ها هواپیمای ایرباس به ایران و دوم قرارداد سرمایه‌گذاری شرکت نفتی توتال با ایران که یکی از بزرگترین قراردادهای تاریخ نفت ایران محسوب می‌شود.
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که درواقع هماهنگ‌کننده سیاست خارجی همه 27عضو این اتحادیه است، روز گذشته برجام را توافقی دانست که به جامعه بین‌المللی تعلق دارد. این سخن موگرینی به این معناست که برجام تنها متعلق به چند کشور امضا‌کننده آن نیست بلکه تاثیرگذار در امنیت جامعه بین‌الملل بوده است. از این‌رو، یک کشور، بخوانید آمریکا، حق ندارد براساس میل خود با برجام رفتار کند و این توافق را به خطر بیندازد. اظهارات مقامات کشورهای امضا‌کننده برجام و دبیر کل سازمان ملل متحد در دفاع متحدالشکل از برجام در سالروز امضای این قرارداد نشان می‌دهد که همه قصد دارند پیامی واحد به آمریکا ارسال کنند. آمریکایی که طی دو ماه گذشته اعلام کرده برجام را تحت بازنگری قرار داده و نتیجه این بازنگری را به‌زودی اعلام خواهد کرد. البته رسانه‌های آمریکایی اعلام کرده‌اند که نتیجه این بازنگری چیزی جز تأیید اجرای برجام نخواهد بود، مگر این‌که دونالد ترامپ بار دیگر دست به اتخاذ تصمیمی غیرمنتظره بزند.
موگرینی اما در بیانیه خود تصریح کرده است: «18ماه پس از اجرایی‌شدن، این توافق به‌طور موفقیت‌آمیز توسط تمام طرف‌ها، شامل ایران همان‌گونه که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در 6 گزارش خود تأیید کرده، اجرا شده است.» وی تأکید کرده است: «اتحادیه اروپا به تعهد خود مبنی بر حفظ و اجرای توافق پایبند است و باقی خواهد ماند و با الگو قرار دادن این توافق، متعهد به رسیدگی به منابع تنش و درگیری‌های باقیمانده حل نشده در منطقه است. یک فضای باثبات و صلح‌آمیز در منطقه عاری از درگیری و نظم منطقه‌ای مبتنی بر همکاری هدف نهایی ماست.»
البته برجام تنها از سوی مقامات اروپایی مورد تأیید و تأکید قرار نگرفته است. دموکرات‌ها در آمریکا نیز به دفاع از این دستاورد دولت اوباما پرداخته‌اند. هر چند که این روزها طرحی درباره تحریم‌ها علیه برنامه موشکی آمریکا در کنگره و سنای آمریکا درحال بررسی است، اما روز گذشته نانسی پلوسی، رهبر دموکرات‌های آمریکا در مجلس نمایندگان این کشور «برجام را یک آزمون قدرتمند برای قدرت دیپلماسی آمریکا» دانست و گفت: «برجام یک آزمون قدرتمند برای قدرت دیپلماسی آمریکا و رهبری در جهان است. با این حال، دولت ترامپ همچنان نشان می‌دهد که رویکردی در ارتباط با نقش حیاتی که آمریکا در جهان ایفا می‌کند، ندارد؛ از خارج شدن از تواقق اقلیمی پاریس گرفته تا توهین به هم‌پیمانان ما در ناتو تا نزدیک شدن به دیکتاتورهایی همانند پوتین. با گذشت 6 ماه از آغاز کار دولت وی، کاخ سفید هنوز نقش جدی رهبری جهانی ایفا نکرده است.
جان کری، وزیر امور خارجه پیشین آمریکا نیز که خود مذاکره‌کننده ارشد آمریکا در جریان توافق هسته‌ای بود با انتشار یادداشتی با اشاره به این‌که توافق هسته‌ای یک دستاورد دیپلماتیک چشمگیر بوده و ثابت کرده که دیپلماسی نتیجه‌بخش است، تأکید کرد: «در نهایت، نشان دادیم که دیپلماسی کار می‌کند. از این‌رو، امیدوارم در این سالگرد، احساس غرور کنید و امیدوارم سرشار از هدف باشید. برای حفظ همه آنچه با دشواری با رئیس‌جمهوری اوباما انجام دادیم، باید با صدای رسا صحبت کنیم. من این کار را انجام می‌دهم و شما نیز انجام خواهید داد. صداهای شما به ما کمک کرد تا به این دستاورد دیپلماتیک قابل توجه دست یابیم، بنابراین بیایید آن را تقویت کنیم و به دیپلماسی اصولی پایبند بمانیم.»
به‌طور کلی، طی دو روز گذشته تقریبا تمامی طرف‌های درگیر در توافق هسته‌ای، چه مقامات سابق و چه چهره‌هایی که همچنان بر سر کار بوده و مسئولیت دارند، در حمایت از برجام مواضع شفاف و علنی خود را اعلام کرده‌اند. همین اعلام مواضع باعث شده است تا دولت دونالد ترامپ که از همان ابتدا ساز ناهماهنگی را در قبال برجام کوک کرده بود، در انزوا قرار بگیرد. طی دو روز گذشته تقریبا شاهد موضع شفاف و قاطعی از دولت آمریکا نبوده‌ایم. از سوی دیگر، قرارداد بزرگ شرکت نفتی توتال با ایران، ضربه‌ای دیگر به مخالف‌خوانی‌های آمریکا علیه برجام وارد کرد و عملا نشان داد که اروپا قصد ندارد از سیاست‌های خرابکارانه آمریکا در قبال برجام پیروی کند، بلکه در مقابل تلاش می‌کنند تا از ظرفیت‌هایی که برجام برای جامعه بین‌الملل ایجاد کرده است به نفع منافع خود استفاده کنند و این دقیقا همان چیزی است که ایران به دنبال آن بود. اگر برجام بتواند منافع اقتصادی ارتباط با ایران را توجیه کند، درنهایت ایران نیز می‌تواند از این منافع به نحوی دیگر منتفع شود و در عین حال دولت آمریکا را که موضعی خصمانه در قبال برجام اتخاذ کرده است، منزوی کند. عبور از برجام آنجایی برای آمریکایی‌ها بسیار سخت است که تمامی نهادهای بین‌المللی ناظر بر اجرای برجام اعم از آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، شورای امنیت سازمان ملل متحد و کمیسیون اجرای برجام، پایبندی ایران را به مفاد برجام بارها و بارها تأیید کرده‌اند.