| طرح نو| نخستین جشنواره «شهر آماده» با شعار «سلام تهران بادوام» همزمان با هفته ایمنی در برابر زلزله و بلایای طبیعی طی روزهای بیست و ششم مهر ماه لغایت یکم آبان ماه در مجموعه ورزشی برج میلاد تهران برگزار شد.
این جشنواره مجموعه‌ای از برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و تبلیغی بود که با مشارکت ده‌ها سازمان و نهاد دولتی و غیردولتی فعال در حوزه خدمات اضطراری و مدیریت شهری برگزار شد و بستر مناسبی بود تا سازمان‌های شرکت‌کننده، توانمندی‌ها و دستاوردهای خود در حوزه اقدامات مرتبط با چرخه جامع مدیریت بحران شامل: پیشگیری، آمادگی، مقابله و بازتوانی را در قالب‌های مختلف و متنوعی ارایه کنند. این جشنواره با اهدافی از قبیل نمایش توانمندی‌های سازمان‌ها و نهادهای دولتی، خصوصی و تشکل‌های مردم نهاد، تقویت فضای همکاری بین فعالان عرصه مدیریت بحران شهر تهران، فرهنگ‌سازی برای برخورد صحیح و آموزش آمادگی در برابر مخاطرات طبیعی، آموزش اقدامات کاربردی برای ارتقای آگاهی و آمادگی شهروندان، استفاده از نوآوری‌ها و خلاقیت‌های شهروندان و سازمان‌های فعال، معرفی و تقدیر از فعالان و پیشکسوتان این حوزه و ترویج برنامه‌های مدیریت بحران از طریق برنامه‌های فرهنگی و هنری برگزار شد. به همین بهانه گفت‌وگویی با حیدر کلهری، دبیر جشنواره انجام دادیم که در ادامه می‌خوانید:
اول از همین جشنواره شروع می‌کنیم؛ «شهر آماده» چه اهدافی را مدنظر داشت؟
یکی از اهداف جشنواره شهر آماده بحث فرهنگ‌سازی و بالا بردن آگاهی شهروندان در حوزه مدیریت بحران است. مورد دیگر هم ارایه توانمندی‌ها و دستاوردهای سازمان‌های دارای مسئولیت در حوزه مدیریت بحران است، برای این‌که بتوانیم به‌صورت مجتمع تمام توانمندی‌ها را نشان دهیم. مدیریت بحران اختصاص به یک سازمان ندارد و سازمان‌های متعددی در آن مسئولیت دارند؛ سازمان هلال احمر، اورژانس، سازمان آب، برق، گاز، پدافند غیرعامل، شهرداری و... بیش از ٣٨ سازمان در این جشنواره حضور دارند که هم دولتی و هم غیردولتی هستند و یکی از اهداف این جشنواره ایجاد تعامل بین همین سازمان‌هاست. تصمیم بر این شد که سازمان مدیریت بحران تهران برای اولین‌بار در کشور با این اهداف پیش برود و جشنواره‌ای برگزار کند. سازمان مدیریت بحران دو وجهی است هم سازمان‌ها و دولت و هم مردم را در بر می‌گیرد.
مدیریت بحران اساسا چند مرحله دارد؟
چرخه مدیریت بحران چهار گام دارد؛ آمادگی، مقابله، پیشگیری، بازسازی و بازتوانی. هرکدام از این سازمان‌ها در یک بحث تاثیرگذار هستند و یک بخش دیگر مردم می‌شود. بخش اول سازمانی و ارگانیک است و بخش دوم مردم هستند که باید همه چیز با آموزش و فرهنگ‌سازی همراه باشد تا مفید واقع شود. بنابراین جشنواره به نحوی طراحی شد که هم برای مسئولان و سازمان‌ها و هم برای مردم مفید باشد. جشنواره از اواسط تابستان کلید خورد و سازمان‌ها اعلام آمادگی کردند و نتیجه چیزی شد که درحال برگزاری است. ٣٨ سازمان در «شهر آماده» حضور پیدا کردند که هرکدام در بخش‌های مختلف مثل مانور، عملیات، مسابقات، سرگرمی، آموزش و... فعالیت می‌کنند. در حوزه مانور و عملیات ٢٨ مانور شهری در مناطق ٢٢ گانه تهران برگزار شد که ٦ مانور آن تخصصی بود که توسط سازمان‌های مربوطه برگزار شد. ٢٢ مانور دیگر هم عمومی بود؛ تخلیه، اسکان و... در بخش آموزش ١٢ نشست تخصصی برگزار می‌شود که هر بار هر کدام از سازمان‌های شرکت‌کننده به مباحث تخصصی مربوط به خود می‌پردازند. در کنار اینها، هم کارگاه‌های آموزشی با زمان کم و مخاطب عام برگزار می‌شود که هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان در نظر گرفته شده. بخش آموزش و امداد هم مفصل است و برنامه‌های خاص خود را دارد.
در بحث فرهنگی و هنری گروه‌های مختلف به اجرای نمایش و پانتومیم می‌پردازند که همه اینها در راستای مدیریت بحران برگزار می‌شود. در انتهای فضای تعبیه شده برای جشنواره هم برنامه‌های مختلفی برای کودکان و نوجوانان داریم. اتفاق دیگری که در جشنواره دارد می‌افتد این است که در حوزه‌های مختلف مدیریت بحران به صورت درختی زیرمجموعه‌های مختلفی وجود دارد و عوامل تاثیرگذار در هر کدام از این حوزه‌ها اعلام و تحلیل می‌شود.
در رابطه با مولفان، مترجمان، پژوهشگران، مستندسازان، نویسنده‌ها و ... در حوزه‌های آتش‌نشانی و هلال‌احمر هم از پیشکوست‌ها تجلیل می‌شود؛ مثلا در هلال‌احمر کسانی را داریم که بیش از ٣٠سال مشغول به فعالیت هستند. از انبوه‌سازانی که در حوزه مقاوم‌سازی فعالیت کرده‌اند هم تجلیل می‌شود.
شناسایی این افراد به چه شکل بوده؟
از مراجع تخصصی سوال شده، مثلا در بحث انبوه‌سازی از معاونت‌های تخصصی شهرداری استعلام شده و اطلاعاتی در اختیار گرفتیم.
فکر می‌کنید در حوزه مدیریت بحران نقش مسئولان بیشتر است یا مردم؟
مردم. مدیریت بحران وزن بیشتری در بحث آموزشی دارد و نزدیک‌ترین افراد در بحران خود مردم هستند. سازمان‌ها هنوز در بحران وجود ندارند و این مردم هستند که در زمان اولیه وقوع بحران حاضر می‌شوند و باید آموزش ببینند. این مسأله نشان می‌دهد که نقش مردم خیلی موثرتر است. لااقل در زمان‌های اولیه وقوع بحران در یک ساعت اول یا ٢٠ دقیقه بحران؛ در این زمان‌ها مردم هستند و بعد از آن سازمان‌ها حضور پیدا می‌کنند.
چقدر سعی کرده‌اید که مردم را با انواع بحران‌ها و نحوه مقابله با آنها آشنا کنید؟
در تهران ما ٣٠ بحران داریم که مثلا خشکسالی یکی از آنهاست. اینها مبتلا به هستند. زلزله شاید اتفاق بیفتد درحالی‌که آلودگی هوا و کم‌آبی اتفاق افتاده است. سازمان مدیریت بحران در دوره جدید رویکردی دارد که به بحران به معنای بحران می‌پردازد ولی زلزله یک بحث جدی و ملی است و مسئولیت در حد کلان است و سازمان مدیریت بحران تنها مرجع مسئول نیست.
«ان‌جی‌او» خاصی داریم که در این حوزه فعالیت کند؟
ما الان در سازمان‌های مدیریت بحران گروه‌های مردمی با نام دوام داریم. این «ان‌جی‌او» نیست چون تعریف «ان‌جی‌او» مشخص است. حرف‌های کلمه دوام از واژه‌های داوطلب، واکنش اضطراری و محلات گرفته شده. بالغ بر ١٥هزار یا ٢٠هزار نفر در این گروه‌ها فعالیت می‌کنند.
بیش از ٥٠٠گروه دوام آموزش دیده داریم و این آمار در پایان ٥ ساله دوم به ٧٠٠ گروه می‌رسد. این گروه‌ها ٥٠ نفری هستند؛ امداد و نجات، اطفای‌حریق، مقدمات و مفاهیم اولیه مدیریت بحران با ماموریت خود امدادی و دیگر امدادی در بحران. این گروه کوچکی نیست و کار خود سازمان مدیریت بحران است که به صورت جدی برنامه‌ریزی می‌کند و ادامه می‌دهد. اما «ان‌جی‌او »های رسمی در حوزه‌های امداد و نجات یا در بحث پیشگیری مشغول به فعالیت هستند.
تهران چقدر با یک شهر آماده فاصله دارد؟
شعار ما «تهران بادوام سلام» است. یعنی ما تازه شروع کرده‌ایم. اگر شهر آماده باشد مردم آرامش دارند و ما تلاشمان این است که شهر آماده باشد و شعار تهران بادوام نشان‌دهنده آن است که ما در مسیر بادوام کردن شهر تهران قدم برداشته‌ایم.