فرشید غضنفرپور| آیت‌الله محمدرضا مهدوی‌کنی در ساعات آغازین بامداد روز گذشته پس از گذراندن 4ماه در کما دعوت حق را لبیک گفت و به دیار باقی شتافت. سیل پیام‌های تسلیت و نیز اعلام 2روز عزای عمومی در سراسر کشور بیش از هرچیز نشان‌دهنده جایگاه بالای سیاسی وی در میان شخصیت‌های نظام جمهوری اسلامی است.
تأثیرگذارترین مقاطع حیات سیاسی آیت‌الله مهدوی‌کنی پس از انقلاب اسلامی را می‌توان به چند دوره زمانی تقسیم کرد، هنگامی که در شهریورماه 1360 و پس از حادثه ترور شهیدان رجایی و باهنر دولت موقت را تشکیل داد و کفیل نخست‌وزیری شد، پستی که تنها 2ماه طول کشید و پس از آن مهدوی‌کنی که در 50سالگی بود تا 30‌سال بعد از سمت‌های حاکمیتی در نظام جمهوری اسلامی کناره گرفت.
سال 90 اما مهم‌ترین مقطع تأثیرگذاری سیاسی آیت‌الله در نظام جمهوری اسلامی بود. بازگشت او در 80سالگی مقارن شد با کنار رفتن یکی از کلیدی‌ترین شخصیت‌های نظام جمهوری اسلامی از ریاست مجلس خبرگان رهبری. این‌بار مخالفت برخی از اصولگرایان با تمدید ریاست آیت‌الله ‌هاشمی‌رفسنجانی در مجلس خبرگان رهبری مهدوی‌کنی را بار دیگر به میدان فرستاد، هرچند از اتفاق، ورودش با مخالفت‌ هاشمی نیز مواجه نشد و گفت در صورت اعلام ورود آیت‌الله کنی به انتخابات هیأت‌رئیسه حتی با او رقابت هم نخواهد کرد و به ریاستش گردن خواهد گذاشت. آیت‌الله مهدوی‌کنی پس از آن تا 3‌سال یعنی 14خردادماه‌ سال 93 که برای شرکت در مراسم ارتحال امام‌خمینی(س) به بهشت‌زهرا(س) رفت و پس از آن دچار عارضه قلبی شد در این سمت بي‌رقیب بود.  اما فعالیت‌های سیاسی مهدوی‌کنی به سمت‌های رسمی‌اش در نظام جمهوری اسلامی ایران محدود نمی‌شود. آیت‌الله پس از دوران کوتاه نخست‌وزیری، وقت خود را معطوف دانشگاه امام‌صادق(ع) کرد. دانشگاهی که برای سه‌دهه آینده نسلی از مدیران میانی و ارشد جمهوری اسلامی را تربیت کرد. از سوی دیگر نقش آیت‌الله در جامعه روحانیت مبارز تأثیرگذارترین ارگان مذهبی سیاسی راست سنتی نیز نقشی تعیین‌کننده بود. تا پیش از خرداد‌ سال 76 به‌طور سنتی برنده انتخابات ریاست‌جمهوری و مجلس شورای اسلامی از فهرست مورد حمایت او بیرون می‌آمد هرچند پس از دوم خرداد این سلسله برهم خورد و در ‌سال 78 نیز انتخابات مجلس ششم نشان داد راست‌سنتی موقعیت مستحکم پیشینش را از دست داده است. آیت‌‌الله مهدوی‌کنی بار دیگر و پیش از انتخابات مجلس هشتم تلاش کرد دوران آقایی جامعه روحانیت مبارز بر احزاب سیاسی اصولگرا را تکرار کند اگرچه در آن زمان موفق بود اما تنها 4‌سال بعد و در آستانه انتخابات مجلس نهم مشخص شد اصولگرایان جدید اگرچه او را شیخ می‌دانند اما چندان به شیخوخیتش وقعی نمی‌نهند. موضوعی که موجبات دلخوری آیت‌الله را فراهم آورد تا بگوید: «یکی از اعضای جبهه پایداری، به من گفته است «ما شما را خیلی قبول داریم». من هم به او گفتم «شما می‌خواهید مرا مثل بودا کنید!» بودا یک مجسمه است و بودايی‌ها می‌روند و پایش را می‌بوسند و از این کارها، ولی حرفش را گوش نمی‌کنند. شما هم می‌گویید آیت‌الله مهدوی‌کنی را قبول داریم، آدم خوبی است، ولی به حرفش گوش نمی‌دهیم. آیت‌الله مهدوی بودایی به درد نمی‌خورد. اگر قبول دارید که مهدوی آیت‌الله است و آدم خوبی هم هست، حرفش را بپذیرید.» بی‌اعتنایی به تدبیر آیت‌الله پیش از انتخابات مجلس نهم باعث کمرنگ‌تر شدن تلاش‌های وی برای انتخابات ریاست‌جمهوری‌ سال 92 و کناره‌گیری تدریجی او از پروژه متحد کردن اصولگرایان شد. اگر زمانی حبیب‌الله عسگراولادی به‌عنوان رئیس حزب موتلفه و دبیرکل جبهه پیروان خط امام و رهبری در مقابلش دو زانو می‌نشست حالا به نظر می‌رسد روابط میان اصولگرایان نیز تغییر کرده است. مرید و مراد هر دو به دیار باقی شتافته‌اند. از دیگر سو جامعه روحانیت مبارز نیز در فراق آیت‌الله حال بهتری از وضع کلی میان اصولگرایان ندارد. در یک سوی جامعه حسن روحانی و ‌هاشمی‌رفسنجانی قرار دارند و در سوی دیگر علیرضا پناهیان و جعفر شجونی. جمعی که در زمان حیات آیت‌الله هم به سختی با یکدیگر نشست و برخاست می‌کردند حالا در غیابش چه خواهند کرد؟ میراث آیت‌الله مهدوی‌کنی هم در میان اصولگرایان و هم در جامعه روحانیت مبارز در معرض آزمونی جدی قرار گرفته است. آزمونی که تنها ماه‌های پیش‌رو نتیجه قطعی آن را مشخص خواهد کرد.

پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب اسلامی
 در پی درگذشت حضرت آیت الله مهدوی کنی

در پی ارتحال عالم مجاهد و پارسا حضرت آیت الله مهدوی‌کنی رضوان‌الله علیه، رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیام تسلیتی، با اشاره به نقش‌آفرینی شجاعانه این یار صادق و وفادار امام بزرگوار در همه عرصه‌های مهم کشور، تأکید کردند: این انسان بزرگ و پرهیزگار، همه جا و همه وقت در موضع یک عالم دینی و یک سیاستمدار صادق و یک انقلابی صریح ظاهر شد و همه‌ی وزن وزین خود را در همه‌ی حوادث این سالها در کفه‌ی حق و حقیقت نهاد.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رهبری، متن پیام تسلیت حضرت آیت الله خامنه ای به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
با تأسف و تأثر اطلاع یافتیم که عالم مجاهد و پارسا حضرت آیت الله آقای حاج شیخ محمّد رضا مهدوی‌کنی رضوان الله علیه دار فانی را وداع گفته و دوستان و ارادتمندان خود را داغدار کرده است. این عالم بزرگوار از جمله‌ی نخستین مبارزان راه دشوار انقلاب و از چهره‌های اثرگذار و یاران صمیمی نظام جمهوری اسلامی و از وفاداران غیور و صادق امام بزرگوار بود و در همه‌ی عرصه‌های مهم کشور در دوران انقلاب شجاعانه و با صراحت تمام نقش‌آفرینی کرد. از عضویت در شورای انقلاب و سپس تشکیل کمیته‌های انقلاب در آغاز تأسیس نظام اسلامی تا تصدی وزارت کشور و سپس قبول نخست وزیری در یکی از سخت‌ترین دوران‌های جمهوری اسلامی، و تا ورود در عرصه‌ی تولید علم و تربیت جوانان صالح و تأسیس دانشگاه امام صادق(ع) و تا امامت جمعه تهران و سرانجام ریاست مجلس خبرگان، همه جا و همه وقت در موضع یک عالم دینی و یک سیاستمدار صادق و یک انقلابی صریح ظاهر شد و هرگز ملاحظات شخصی و انگیزه‌های جناحی و قبیله‌‌ای را به حیطه‌ی فعالیت‌های گسترده و اثرگذار خود راه نداد.
این انسان بزرگ و پرهیزگار، همه‌ی وزن وزین خود را در همه‌ی حوادث این دهها سال در کفه‌ی حق و حقیقت نهاد و در دفاع از راه و سیره‌ی انقلاب و نظام، کوتاهی نورزید. رحمت و رضوان الهی بر روان پاک او باد.
اینجانب به خاندان گرامی و برادر عالیقدر ایشان، و به مردم ایران و روحانیت عظیم الشأن و همه‌ی ارادتمندان و شاگردان و دست‌پروردگان آن مرحوم صمیمانه تسلیت می‌گویم و علوّ درجات وی را از خداوند متعال مسألت می‌نمایم.
سیّد علی خامنه‌ای
۲۹ مهر ۱۳۹۳