روزنامه شهروند کد خبر: 217590 تاریخ خبر: ۱۴۰۱ پنج شنبه ۱۷ آذر نگاهی به مهم‌ترین آثار کریستین بوبن،به بهانه درگذشت این نویسنده فرانسوی رازت را اگر به کسی نگویی که راز نیست! یاسر نوروزی| <<جهانی متفاوت به زبانی ساده>>؛ کوتاه ترین تعریف از جهان بینی کریستین بوبن این است. مردی که تماشای قاصدکی را شایسته سماع می دید؛ در یکی از گفت وگوهایش چنین می گوید. چنانچه ذره ای از یک دریاچه را باشکوه و بی مثال می داند. او جمعه هفته گذشته درگذشت و انبوهی کتاب از خود به یادگار گذاشت. بسیاری از آثارش هم در ایران ترجمه شده اند. او محبوبیت فراوانی بین مخاطبان فارسی زبان هم داشت. حدود 60 اثر نوشت که در این گزارش به سه کتاب از مهم ترین شان پرداخته ایم. جالب است با وجود بن مایه های فلسفی در آثار بوبن، همچنان بین عامه علاقه مندان کتاب، طرفدار داشت و پرمخاطب بود. متولد 1951 در فرانسه بود. در رشته فلسفه تحصیل کرد و مشاغل زیادی را هم در زندگی دیده بود؛ از روزنامه نگاری گرفته تا کار در کتابخانه و موزه و حتی مددکاری روانی. رد پای تمام این تجربه ها هم در آثارش پیداست، هرچند به شکلی کاملا ویژه. بوبن در واقع به معنای دقیق کلمه صاحب نوعی جهان بینی بود که اشتراکاتی هم با حکمت شرقی دارد. گاهی حتی با خواندن آثارش احساس می کنیم در حال خواندن جمله ای از لائوتسه هستیم؛ گاهی حتی غزلی از مولوی. این مؤلفه ها هم در واقع در محبوبیتش بین شرقی ها تأثیرگذار بود. آثار مطرحش هم فراوان اند، اما در این گزارش به سه کتابش پرداخته ایم؛ کتاب هایی که هر کدام قصه ای متفاوت دارند و البته بین منتقدان از جمله مهم ترین آثارش هستند. ضمن اینکه بخش هایی از هر کدام از آثارش را هم انتخاب کرده ایم تا شناختی کامل تر ارائه کند. دیوانه بازی <<دیوانه بازی>> یکی از مهم ترین آثار کریستین بوبن، چندین ترجمه در ایران دارد که ترجمه پرویز شهدی از سوی نشر <<چشمه>>، یکی از مهم ترین آنهاست. ماجرای این رمان کوتاه اما جالب است. راوی، دختری است که در سیرک به دنیا آمده و همراه خانواده اش در چنین جایی زندگی می کند، اما رفتارهایی متفاوت با دیگر آدم ها دارد. مابقی شاید حیوانات را ابزاری برای درآمدزایی و گذران زندگی بدانند، اما این دختر دل به گرگی می بندد و رابطه ای صمیمانه با این گرگ برقرار می کند. همین رفاقت نامتعارف، سرآغاز دیوانه بازی اوست چون می خواهد از زندگی روزمره دل بکند. پدر و مادر مخالف این رابطه هستند و آن را خطرناک تلقی می کنند، اما آنچه در ذهن این دختر می گذرد، رو به جهانی دیگر دارد؛ جهانی آزاد و دیوانه وار و جنون آمیز. هرچند اواخر دهه سوم زندگی اش با عشقی سنگین دست و پنجه نرم می کند. هم زمان پا به دنیای سینما می گذارد و در نهایت با خرید یک ماشین، تصمیم می گیرد جهان را بچرخد و بیاموزد. در این میان، لابه لای این زندگی پرتحرک و متفاوت، بوبن تلاش می کند جهان بینی خود را از زبان این دختر به مخاطب ارائه کند. بخشی از کتاب: اولین معشوقم دندان های زردی دارد. در چشم های دوساله، دو سال و نیمه من وارد شده، از مردمک چشم هایم تا درون قلب دختر بچه گانه ام لغزیده و آنجا سوراخش، آشیانه اش، کنامش را ساخته است. الان هم که دارم با شما حرف می زنم، هنوز آنجاست. هیچ کس نتوانسته است جای او را بگیرد. هیچ کس نتوانسته به این ژرفی در وجودم نفوذ کند. من زندگی عاشقانه ام را از دوسالگی با مغرورترین عاشق های دنیا آغاز کرده ام: معشوق های بعدی نه شأن و شوکت او را داشته اند و نه هرگز خواهند داشت. اولین معشوقم یک گرگ است. ژه <<ژه>> اسم زنی است که مرده! جنازه ای زیر دریاچه که تنها پسرکی کم سن و سال به نام <<آلبن>> با او در ارتباط است و گفت وگو می کند! این ایده اصلی رمان عجیب <<ژه>> نوشته کریستین بوبن است. آلبن هم مثل بعضی دیگر از شخصیت های آثار داستانی بوبن، از ذهنی متفاوت برخوردار است و روحیات نامتعارفی دارد؛ پسرکی روستایی، هشت ساله و فوق العاده باهوش. طبیعتا از طرف اطرافیانش هم چندان مورد توجه قرار نمی گیرد و او را طرد کرده اند، بنابراین کسی نمی داند که آلبن با خیالبافی های خود با جنازه ای زیر یخ ها حرف می زند. هرچند پسرک این موضوع را به کسی نگفته، اما بالاخره روزی تصمیم می گیرد <<پریون>>، یکی از هم کلاسی های خود را با <<ژه>> آشنا کند؛ دیداری که به تلخی می انجامد و دختر هم کلاسی اش واکنش بدی به این موضوع نشان می دهد. آلبن اما همچنان خود را دوست <<ژه>> می داند؛ تا جایی که در خیال خود صبح ها با او بیدار می شود، با او حرف می زند، درد دل می کند و در نهایت زندگی اش را با این زن می گذراند. به این ترتیب آلبن متهم به جنون می شود؛ جنون یا بهتر است بگوییم تفاوتی در دیدگاه نسبت به جهان که در تمامی آثار بوبن آن را می بینیم. به آلبن حتی لقب <<ابله محله>> را می دهند، اما برای کاراکترهای داستان های بوبن این موضوع مهم نیست؛ مهم این است که آن ها به درک نوعی زیبایی در جهان رسیده اند که دیگران از دیدنش عاجزند. این کتاب را می توانید با ترجمه دنیا کاویانی که از سوی نشر کتاب پارسه منتشر شده، بخوانید. بخشی از کتاب: ژه دو هزار و سیصد و چهل و دو روز از مرگش گذشته بود که شروع به لبخند زدن کرد. در ابتدا، هیچ کس این لبخند را نمی دید. بر سر چیزهایی که هیچ کس نمی بیند، چه می آید؟ رشد می کنند. هر چیزی که رشد می کند، در ناپیدا رشد می کند و با گذشت زمان، قدرت بیشتر و مکان بیشتری می گیرد. پس لبخند ژه که از دو هزار و سیصد و چهل و دو روز پیش در دریاچه سن سیکست در ایزر غرق شده بود، تشعشع روزافزونی را آغاز کرد. رفیق اعلی بوبن در این کتاب ما را به جهان فرانسیس آسیزی می برد؛ فرزند تاجری در ایتالیای قرن سیزدهم. کسی که بعدها به فرانچسکوی قدیس معروف شد. زندگی و جهان بینی فرانچسکو فقط برای کاتولیک ها و حتی مسیحی ها قابل تأمل نبود. این راهب مسیحی به گونه ای زیست و از دریچه ای جهان را دید که امروز یکی از معروف ترین چهره های دینی جهان است. البته بوبن در این کتاب تلاش کرده نگاهی واقع بینانه به زندگی این شخصیت داشته باشد؛ مردی که ثروت و جایگاه اجتماعی خود را فراموش می کند تا به جست وجوی حقیقت برود. هرچند پیش از تحول شخصیتی، مسیری پرتلاطم را می گذراند؛ به تجارت مشغول می شود، در عرصه نظامی و جنگ آوری وارد می شود، حتی مدتی به اسارت می افتد، با پرداخت غرامت به وطن برمی گردد و.... اما در نهایت دیدار او با یک جذامی است که فرانسیس را به زندگی دیگری می کشاند. جالب است بدانید از فرانسیس آسیزی، نوشته چندانی به جا نمانده. آنچه مانده در واقع اندک است و نسبت پاره ای نوشته ها به او نیز محل تردید. بوبن در این کتاب اما می خواهد بداند چرا چنین شخصیتی به چنین جایگاهی رسیده است که بعد از چند قرن همچنان معروف و مشهور مانده است. <<رفیق اعلی>> با ترجمه پرویز سیار از سوی <<فرهنگ نشر نو>> منتشر شده است. بخشی از کتاب: تو از یک نطفه و یک تخمک پدید آمده ای. در این کرانه هستی چیز دیگری به چشم نمی آید. از این کرانه هستی چیزی بیش از دیگر کرانه آن شناخته نیست. تو هیچ نیستی مگر حاصل جهش ماده ای بر ماده دیگر، راه درازی که نیستی در پیش می گیرد تا در پایان کار، دگرباره به خویشتن بپیوندد. در قرن سیزدهم، در قرنی که فرانچسکو در آن می زیست، پاسخ طولانی تر و بسیار طولانی تر بود، هرچند به نظر نمی رسید توانایی خاموش ساختن این پرسش را داشته باشد. در قرن سیزدهم انسان از خدا بود و به سوی او بازمی گشت... اما این پاسخ پیش از آنکه در کتاب مقدس باشد، در قلب کسی بود که به امید یافتن پاسخ خویش، آن را می خواند. و این کس تنها آنگاه می توانست کتاب مقدس را به خوبی بخواند که مطالعه آن را با یکایک روزهایش به هم می آمیخت. پاسخ خوانده نمی شد بلکه حس می شد؛ با گوشت و پوست... جملات برگزیده همیشه چیزی برای دیدن وجود دارد، همه جا. آدم های کمی قادرند به دیوانگی های خودشان بخندند. (دیوانه بازی) اگر راز فقط از آنِ خودمان باشد، ارزشی ندارد. برای اینکه یک راز، راز بماند، باید آن را به کسی گفت. حقیقت، باورنکردنی ا ست. هنر بزرگ، هنر فاصله هاست. آدم، زیادی نزدیک باشد می سوزد، زیادی دور، یخ می زند؛ باید نقطه درست را پیدا کرد و در آن ماند. پدر بودن نقش پدر را بازی کردن است. مادر بودن رازی است سر به مهر، که با چیزی نمی آمیزد، مطلقی منوط به هیچ. رسالتی ناممکن اما شده، حتی در بدترین مادران. (رفیق اعلی) مرده ها این قدر هم نمرده اند. همین را درباره زنده ها هم می توان گفت؛ زنده ها هم این قدر زنده نیستند. (ژه) راه درست برای بچه ها، هرگز همان راه پدر و مادر نیست، هرگز. این سوی زندگی رازهایی دارد، آن سو هم. رازها همه جا هستند. آدم بی آنکه از خودش چیزی بپرسد، آنها را می پذیرد. (ژه) آدم چگونه می تواند عاشق کسی نشود که روی قرن ها جدیت و سلیقه، سیل به راه انداخته؟ ترجیح می دهم وارد دنیا نشوم و آستانه در بمانم و نگاه کنم؛ تا ابد نگاه کنم، عاشقانه. (ژه) شنیدن چیزی که آدم از پیش می داند، دشوار است. کمتر دوست داشتن به معنای دیگر دوست نداشتن است. (دیوانه بازی)