روزنامه شهروند کد خبر: 213813 تاریخ خبر: ۱۴۰۱ پنج شنبه ۱۳ مرداد عزای حسین محرم در جغرافیای ایران (4) عزای محرم با فرهنگ و آداب شهرهای مختلف ممزوج شده است. هر یک از مناطق کشورمان هم سبک خاص خود را در عزاداری و مراسم سوگواری دارند که در برخی از این سنت ها شباهت های فراوانی را می توان مشاهده کرد. برپایی دسته های عزاداری، تعزیه، گرداندن علم و نخل و پخش غذای نذری از جمله مراسمی است که در عمده شهرهای کشور برپا می شوند. گاهی این سنت ها به قدری جالب توجهند که مردم را نه تنها از سراسر کشور بلکه از کشورهای دیگر به تماشا دعوت می کنند. طی روزهای آتی در این ستون به معرفی برخی از این سنن می پردازیم. دمام زنی بوشهری ها عزاداری بوشهری ها یکی از پرطرفدارترین مراسم های محرم و روز عاشوراست. نوای سنج و دمام بوشهری حزنی عجیب دارد که دل های عزاداران را در سینه می لرزاند. در این شهر سینه زن ها حلقه های عزاداری را تشکیل می دهند و صدای سینه زدن همراه با سنج و دمام ریتمی خاص و شنیدنی را به وجود می آورد. دمام سازی کوبه ای است که نواختن آن در شهرهای جنوبی ایران رواج دارد. سفر به شهر بوشهر و دیدن عزاداری جنوبی ها در روزهای محرم خالی از لطف نیست. مرثیه خوانی گیلانی ها عزاداری محرم در گیلان همانند مراسم محرم در سایر شهرهای ایران قدمتی دیرینه دارد. مردم گیلان از سال های دور با آیین ها و رسوم مختلف به استقبال ماه محرم می روند. در بسیاری از شهرهای گیلان هنوز آیین های قدیمی محرم حفظ شده اند و با شور فراوانی برگزار می شوند. آیین های سنتی ماه محرم در گیلان در برخی موارد به شکل متفاوتی نسبت به شهرهای دیگر اجرا می شود. در این ماه مردم گیلان لباس های سیاه و تیره به تن می کنند و با مراسم و آیین های مختلف نوحه خوانی و علم گردانی برای امام حسین سوگواری می کنند. کلیه امام زاده ها، مساجد و اماکن مقدس نقاط تمرکز عزاداری در گیلان هستند. مرثیه خوانی در این مکان ها معمولا طبق برنامه ای مشخص به زبان فارسی و گیلکی اجرا می شود. زنجیر زنی آبادانی ها عزاداری محرم در آبادان هر سال با نوحه خوانی و دسته های عزاداری، سینه زنی و زنجیرزنی اجرا می شود. یک ماه اندوه و سیاه پوشی برای امام حسین تمام شهر را تحت تأثیر قرار می دهد، به طوری که در این روزها پیر و جوان در هیئت های عزاداری شرکت می کنند و حال و هوای شهر رنگ دیگری به خود می گیرد. مردم آبادان درست از شب قبل از محرم لباس سیاه به تن می کنند و همه مساجد، تکایا و حسینیه ها را سیاه پوش می کنند. در بسیاری از کوچه ها و خیابان های شهر، ایستگاه ها و سقاخانه هایی راه اندازی می شود و جوانان با چای، شربت و شیر از عابران پذیرایی می کنند. در طول ماه محرم بسیاری از عزاداران و مردم در خانه های خود یا در مساجد غذای نذری می پزند و بین مردم پخش می کنند. سیاه پوشی تهرانی ها تهرانی ها به عنوان مردمی که از قدیم به عزاداری برای سالار شهیدان پایبند بوده اند، آداب و رسوم خاصی را برای روزهای محرم بجا می آورند. در طول تاریخ تهرانی ها حتی اگر دستشان تنگ بود و وسع شان هم نمی رسید که برای ماه محرم لباس سیاه عزا بخرند، یک یا چند لباس را با جوهر رنگ می کردند تا مناسب عزای امام حسین باشد. برخی هم لباس شان را می فروختند و به جای آن، لباس نو سیاه می خریدند. <<سیاه پوشی>> یکی از رسوم مردم تهران در محرم است که از همان روزهای ابتدایی یا حتی چند روز قبل از شروع محرم بجا آورده می شود. تزیین مساجد و تکایا با پارچه های مشکی رنگ هم برای برگزاری رسوم ماه محرم، شور بیشتری به عزای حسینی می دهد. مشعل گردانی قمی ها یکی از آیین های مذهبی دهه اول محرم در مناطق مرکزی و جنوبی ایران نظیر قم، شهر ری و اردکان یزد مشعل گردانی است که عرب ها بیشتر آن را اجرا می کنند. این مراسم که قدمتی حدود ۵۰۰ سال دارد، در گذشته با مشعل های هیزمی برگزار می شد، اما در سال های اخیر مشعل های گازسوز جایگزین آن شده است. مشعل، چوب بلند و باریکی است که 20 تا 40 مشعل روی آن نصب شده است و هر یک با پارچه های ضخیم و پشمی و با نفت یا گازوئیل روشن می شود. طبل و سنج معمولا از بخش های مهم آیین مشعل گردانی هستند که با ضرب آهنگی تند نواخته می شوند.