روزنامه شهروند کد خبر: 114199 تاریخ خبر: ۱۳۹۶ پنج شنبه ۱۳ مهر با مصرف برق چقدر آب مصرف می‌کنیم؟ | زهرا مسعودیان | مهندس صنایع و کارشناس تهیه طرح های فنی و مهندسی| در کنار هوا آب حیاتی ترین منبع مورد نیاز بشر و همه موجودات زنده است. شاید ذهن همه بر مصارف شرب و بهداشتی و کشاورزی آب متمرکز است؛ ولی علاوه بر آنها نقشی اساسی در صنعت و فرآیند تولیدات صنعتی برعهده دارد. صنایعی نظیر نساجی، فولاد، پتروشیمی، پالایش و برق همه نیازمند آن بوده و برای دسترسی به آب هزینه های مختلفی را می پردازند. در این یادداشت به بررسی مصرف آب و تأثیرات محیط زیستی در صنعت برق پرداخته شده است. نگاهی سیستماتیک به صنعت برق و شیوه های مختلف تولید برق توجه ما را نسبت به منابع طبیعی که مورد استفاده قرار می گیرد، جلب می کند. در این صنعت برای رسیدن به محصول نهایی، منابع مختلفی نظیر آب و سوخت های فسیلی مورد استفاده قرار می گیرد و در میان فرآیند تولید، محیط زیست از جنبه های مختلفی نظیر کاهش منابع آبی شیرین و تولید آلاینده های مضر ناشی از استفاده از سوخت های فسیلی تحت الشعاع قرار می گیرد. با توجه به شرایط زیست محیطی پیچیده در ایران و آب و هوای گرم و خشک در عمده مناطق کشور بایستی راهکارهایی جهت کاهش چنین آسیب هایی به محیط زیست تبیین شده و در فضای صنعتی، کشاورزی و خانگی کشور توسعه یابد. در ادامه با تمرکز بر سوخت های فسیلی، منابع آبی و میزان آلایندگی محیط زیست، مصرف روزانه و سالانه صنعت برق بررسی خواهد شد. طبق گزارش ترازنامه انرژی توليد انرژي الكتريكي نيروگاه هاي کشور در سال 1393، به 4/274 میلیارد کیلووات ساعت رسيد که نسبت به سال قبل از آن حدود 4/6درصد رشد داشته است. همچنین در کل صنعت برق کشور 2/50 ميليارد مترمكعب گازطبيعي، 3/10 ميليارد ليتر نفت کوره، 8/9 ميليارد ليتر نفت گاز، 6/2 ميليارد مترمكعب گاز کوره بلند و تنها 6/10 میلیون متر مكعب گاز کک مورد استفاده قرارگرفته است که در اثر مصرف این مقدار از سوخت های فسیلی مقدار بسیار زیادی آلاینده نظیر CO2، NOx و SO2 تولید شده است. از 602.2 میلیارد تن گاز دی اکسید کربن تولید شده در کشور حدود 30 درصد آن توسط نیروگاه ها تولید می شود (بالغ بر 177.7 میلیارد تن) و از 1.483 میلیون تن دی اکسید سولفور تولید شده از مصرف انرژی، 42.3 درصد (628 هزارتن) آن به بخش نیروگاهی کشور تعلق دارد. همچنين براساس مطالعه ای که در سال 1384 توسط وزارت نیرو صورت گرفته است، هزينه اجتماعي مستقيم و غير مستقيم SO2، NOxو CO2 به ازاي هر کيلووات ساعت برق توليدي در نيروگاه هاي بخاري کشور حدود720 تا1360ريال، نيروگاه هاي گازي740 تا1380ريال و نيروگاه هاي سيكل ترکيبي 590 تا 1230 ريال برآورد شده است . همان طور که پیشتر اشاره شد، یکی دیگر از منابع مورد نیاز جهت تولید برق، آب است. عمده مصرف آب نیروگاه ها در سامانه های خنک کننده، جبران نشتی آب در سیکل بویلرها، سامانه تزریق آب به توربین های گاز برای خنک کاری هوای ورودی، سیستم آتش نشانی، شست وشو و آبیاری فضای سبز و اخیرا سامانه های حذف آلاینده ها از گازهای خروجی دودکش است که طبق برآوردها به ازای تولید 1000مگاوات ساعت برق، برای نیروگاه های بخاری 700 متر مکعب در ساعت، نیروگاه های سیکل ترکیبی تا 300 متر مکعب در ساعت و برای نیروگاه های گازی تا 120 مترمکعب در ساعت، آب مصرف می شود. با توجه به سهم تولید برق در نیروگاه های مختلف، نیروگاه هاي بخاري31.2درصد، سیکل ترکیبی 35.3درصد، گازي 26.7درصد، آبی 5درصد، تجديدپذير و اتمی 1.8درصد و ديزلی نیز 0.03درصد، به طور متوسط به ازای تولید هر 1000 مگاوات ساعت، 382.3 مترمکعب آب مصرف می شود. به بیانی دیگر برای پاسخگویی به مصرف برق کل کشور در سال، 104.9 میلیون متر مکعب آب در صنعت نیروگاهی مورد نیاز است که با فرض مصرف روزانه 190 لیتر آب برای هر نفر، مصرف آب در صنعت برق کشور در روز معادل مصرف آب شهری با جمعیت بیش از یک میلیون و پانصد هزار نفر است. با استناد به اطلاعات ذکرشده در بالا، برای تولید یک کیلووات ساعت برق در کشور به طور میانگین 0.38 لیتر آب و 0.6526 کیلوگرم آلاینده تولید می شود که با تمرکز بر روی مشترکین صنعتی، خانگی و کشاورزی سهم هر یک از بخش ها را در تولید ضررهای زیست محیطی تبیین خواهیم كرد. بنابر گزارش وزارت نیرو 33.7%، 32.4%، 16%، 9%، 7%، 0.2%، 1/7% از کل فروش برق وزارت نیرو به ترتیب به بخش هاي صنعت، خانگی، کشاورزي، عمومی، تجاري، حمل ونقل و ساير مصارف اختصاص داده شده است. متوسط مصرف هر یک از مشترکین برق در بخش های مختلف و میزان مصرف آب و تولید آلاینده در جدول ذکر شده است. به بیانی دقیق تر هر مشترک خانگی وزارت نیرو به ظاهر مصرف کننده 2764.8 کیلووات ساعت بوده است اما در باطن علاوه بر مصرف برق تولید شده، در مصرف 1080 لیتر آب از منابع آب شیرین و 1804.6 کیلوگرم آلاینده تولید شده مشارکت می کند. وضع سایر مشترکین نیز به مراتب آسیب زننده تر است؛ لذا تلاش برای فرهنگسازی در راستای کاهش مصرف برق یکی از مسائل مهمی است که بایستی در دستور کار نهادهای مربوط به انرژی و محیط زیست قرار گیرد. به نظر می آید صنعت برق یکی از پیشرو ترین صنایع در تکنولوژی و فرهنگ توسعه ای است. این صنعت با بیش از سی و یک میلیون مشترک توان فرهنگسازی مناسبی را در تمام مناطق کشور اعم از شهری و روستایی را دارد و می تواند بیان دارد مصرف برق، نیاز به آب شیرین و سوخت دارد و یکی از مسببان تولید آلاینده در کشور است. لذا پیشنهاد می شود همراه فیش برق میزان آب مصرفی و آلاینده تولید شده نیز به اطلاع شهروندان رسیده و عوارضی برای این اثر، اخذ و به حسابی جهت تولید آب شیرین و توسعه جنگل ها برای جبران آلایندگی گرفته شود. نکته مهم اخذ عوارض فوق کمک به تولید و بازیافت آب بوده و نباید در هزینه جاری این سازمان ها لحاظ و استفاده شود.