نروژ - اسلو
در نروژ انتخابات شوراها به صورت استانی و شهری انجام میشود و افراد انتخابشده برای چهارسال و بهطور مستقیم با رأی مردم انتخاب میشوند. برای نمونه در پایتخت نروژ، اسلو، شورای شهر 59عضو دارد. رئیس شورای شهر شهردار اسلو است. وظیفههای اصلی شورای شهر اسلو، تعیین بودجههای شهر و نظارت بر انجام امور شهری است.
پنج کمیته در این شورای شهر وجود دارد، کمیته مالی، بهداشت و رفاه، توسعه شهری، آموزش و امور فرهنگی و درنهایت حملونقل و محیطزیست. همچنین یک کمیته به نام آییندادرسی، وظایف و کارهای شورا را سازمان میدهد و کمیتهای به نام نظارت که فعالیتهای ارگانهای شهری را کنترل میکند.
توزیع سیاسی افراد در شوراها در نروژ و بهطور خاص در اسلو در میان احزاب مختلف متفاوت است. در این دوره که اعضا تا سال2019 در شورا خواهند بود، از میان 59عضو، 20نفر از حزب کارگر، 19نفر از حزب محافظهکار و مابقی احزاب کمتر از 6نفر در شورا دارند.
ایسلند- ریکیاویک
ایسلند کشور کوچک و سرد شمال اروپا که شاید در این سالها و بیشتر به «تشویق»های هوادارانش در استادیومهای فوتبال نامش شنیده شده، نزدیک به یک قرن است که در مدیریت شهری خود از شورای شهر بهره میبرد. ریکیاویک شهر 120هزار نفری و پایتخت ایسلند شورای 15 نفره دارد که هر چهارسال یکبار توسط افراد شهر انتخاب میشوند. شورای شهر، شهردار را انتخاب میکند و سهشنبه اول و سوم هرماه نیز تشکیل جلسه میدهند. در آخرین انتخابات شوراها در ایسلند و در سال2014، 66درصد واجدان شرایط در انتخابات حضور پیدا کردند که کمترین میزان مشارکت از زمان استقلال ایسلند به حساب میآید.
حزب سوسیال دموکراتیک با پنج صندلی و حزب مستقل با چهار صندلی در شورای شهر ریکیاویک در اکثریت قرار دارند.
شورای شهر در پایتخت ایسلند ترکیب جالبی دارد، از میان 15عضو این شورا سه نفر ازجمله شهردار شهر اصلا متولد ایسلند نیستند. یک نفر روانشناس است، یک عضو شورا فلسفه و ادبیات آلمانی خوانده، یک نفر در رشته تاریخ مطالعه کرده و روزنامهنگار است، دو نفر معلم هستند که یکی از آنها تجربه کار روزنامهنگاری هم در کارنامه دارد، یکی دیگر از اعضا علاوهبر اینکه فیلمساز است و سابقه خبرنگاری دارد، در یک گروه موسیقی گیتار میزند. در کنار همه اینها یکی از اعضای شورا در نوجوانی قهرمان مسابقات رقص بوده است! البته افراد دیگری در رشتههای مختلف مهندسی و مدیریت نیز در شورای شهر حضور دارند.
سوئد – استکهلم
در سوئد سه سطح حکومتی وجود دارد: ملی، منطقهای و محلی. سوئد به 21منطقه تقسیم میشود که هر کدام توسط شورای استان اداره میشوند. اعضای شورای استان را مردم بهطور مستقیم انتخاب میکنند، همچنین در سطح محلی، 290شورای شهر در سوئد وجود دارد که امور شهرها را مدیریت میکنند. انتخابات افراد در شورای شهر از طریق رأیگیری به احزاب و همزمان با انتخابات مجلس برگزار میشود. در استکهلم، پایتخت سوئد، 101نفر در شورای شهر حضور دارند. اعضا دو بار در ماه تشکیل جلسه میدهند و حضور عموم مردم در جلسات آزاد است. شورا 13نفر را از میان اکثریت و اقلیت بهعنوان کمیته اجرایی شهری انتخاب میکند تا مجری مصوبات شورا باشند. همچنین هشت کمیته تماموقت در شورا تشکیل میشود: مالی، ساختمان و ترافیک، محیطزیست و مشاوران املاک، فرهنگ و ورزش، مسکن، خدمات اجتماعی، خدمات سالمندان، چهارکمیته اپوزیسیون نیز در این شورا شکل میگیرد. درحالحاضر و براساس آخرین انتخابات (2014) 28صندلی شورا در اختیار حزب اعتدال و 24صندلی در اختیار سوسیال دموکراتهاست.
طبق قانون، شوراهای شهر و روستا زیر نظر وزیر امور مدنی فعالیت میکنند. درحالحاضر اردلان شکرآبی، وزیر امور مدنی سوئد است.
نیوزلند- آوکلند
در لیست کشورهایی که دموکراسی قدرتمندی دارند، کشورهای اسکاندیناوی همیشه رتبههای نخست را از آن خود میکنند، اما در این میان نیوزلند نیز حضور دارد، کشوری که نهتنها از نظر جغرافیایی بلکه از نظر انتخابات شورای شهر هم فاصله زیادی با کشورهای شمال اروپا دارد.
برای بررسی وضع شورای شهر در نیوزلند در ابتدا باید به وبسایت شورای یکی از شهرها نگاهی بیندازید. در میان شهرهای نیوزلند آوکلند گرچه پایتخت سیاسی به حساب نمیآید، اما با جمعیت 1.3میلیون نفری بزرگترین شهر این کشور است. صفحه اصلی شورای شهر آوکلند در نگاه نخست بیشتر شبیه یک وبسایت گردشگری است. انتخابات اعضا در نیوزلند هم سازوکار متفاوتی دارد.
در شهرهای نیوزلند تقریبا بهازای هر 85هزار نفر یک عضو در شورای شهر وجود دارد. برای مثال شهر آوکلند 21عضو دارد که یک نفر بهعنوان شهردار انجام وظیفه میکند. اعضا برخلاف سایر نقاط دنیا هر سهسال یکبار انتخاب میشوند. عجیبترین نکته درباره شورای پیچیده و عجیب شهرهای نیوزلند حضور کودکان در انتخابات هستند. در سال2016 که دومین دوره حضور کودکان در انتخابات بود، 12730کودک 11تا 15سال بهصورت الکترونیک رأی دادند. حضور در انتخابات اصلا در برنامه درسی دانشآموزان قرار دارد و کلاسهای مختلفی را در این رابطه پشتسر میگذارند، امتحان نهایی این کلاسها بررسی کاندیدای اصلح و حضور در انتخابات است. نتیجه این انتخابات نیز برای کودکان با انتخابات اصلی مقایسه میشود و آنها با میزان تاثیرگذاری خود بهطور واقعی آشنا میشوند.
امارات متحدهعربی- دوبی
برخلاف کشورهای شمال اروپا، داستان دموکراسی در کشورهای حاشیه خلیجفارس شرایط متفاوتی دارد. در اماراتمتحده عربی و شهر دوبی که حاکم و حکومت محلی وجود دارد و اداره شهر میان شاه و شاهزادهها تقسیم میشود، یک شورای اجرایی به اداره شهر کمک میکند. این افراد در دوبی بهعنوان کمیته اجرایی دوبی شناخته میشوند. در سال2003 محمدبن راشد آل مکتوم، امیر دوبی دستور داد برای اعمال وظایف او و قدرتش کمیتهای تشکیل شود. رئیس این کمیته، ولیعهد دوبی محمد حمدان بن محمد آلمکتوم معرفی شد. تعیین و بهروزرسانی برنامهریزیهای شهر دوبی، تعیین بودجه سالانه، حفظ امنیت و نظم در شهر، تامین امکانات شهری و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی شهر از وظایف این شوراست. اعضای شورا در پنج کمیته مختلف حضور دارند: کمیته توسعه اقتصادی، کمیته امنیت و عدالت، کمیته زیرساخت و محیطزیست، کمیته توسعه اجتماعی و کمیته بهداشت و ایمنی. اعضای شورا مانند انتخاب بالاترین ردههای سیاسی امارات متحده عربی بدون در نظر گرفتن انتخابات و با حکم حاکم شهر منصوب میشوند. در دوبی شورای اجرایی شهر توسط حاکم دوبی مدیریت میشود و اعضای آن از میان مقامات دولتی و توسط شخص حاکم منصوب میشوند. این اعضا ممکن است در برخی مواقع از افراد حقیقی انتخاب شوند که این عده هم توسط شخص حاکم تعیین میشوند.
نفر نخست این شورا ولیعهد دوبی است، نفر دوم شورا برادر کوچکتر ولیعهد است، عموی حاکم دوبی، نفر سوم شورا و یکی از پسرعموهای حاکم دوبی و نفر چهارم شورای اجرایی شهر دوبی است!
قطر
در میان کشورهای حوزه خلیجفارس، قطر انتخابات شورا برگزار میکند! نخستین شورا برای بار اول در اوایل دهه1950در قطر برگزار شد. در طول سالها سازوکار شورا در قطر تغییرات زیادی کرده است. از سال1999 اعضای شورا در انتخابات و توسط مردم انتخاب میشود.
در آخرین انتخابات برگزار شده در سال2015، 29 نفر وارد شورا شدند. در این سال پنج زن نامزد ورود به شورا بودند که دو صندلی برای نخستینبار به نمایندههای زن تعلق گرفت. نکته جالبتوجه این است که شورای شهر بهصورت متمرکز و مرکزی برگزار میشود و اعضای شورا در مورد تمام شهرها و مناطق قطر 2.2میلیون نفری تصمیمگیری میکنند. وظایف این شورای شهر مرکزی نظارت بر اجرای قانون و تهیه برنامههای مختلف برای توسعه شهری و صنعتی، زیرساخت و سایر سیستمهای عمومی است. نظارت بر فعالیتهای اقتصادی، مالی و مدیریت اجرایی امور شهرداری از دیگر وظایف این شوراست. شرط ورود به انتخابات بهعنوان نامزد، داشتن اصالت قطری و 18سال تمام، عدمسوءسابقه و عدمعضویت در ارتش یا پلیس است.
برگزاری انتخابات شورای شهر مرکزی یا متمرکز در قطر درحالی است که این کشور سالهاست وعده برگزاری انتخابات پارلمانی را داده است!
کرهشمالی
اطلاعات خاصی در مورد شورای شهر در کرهشمالی به دست نیامد!
فدراسیون روسیه- مسکو
شورای شهر و بهطورکلی سیاست در مسکو با بسیاری از نقاط دنیا متفاوت است. در این شهر، شهردار با رأی مستقیم مردم انتخاب میشود و از آنجایی که مسکو یکی از سه ایالت فدرالی روسیه است برای خود مجلس و قوهمقننه دارد. درواقع حکومت فدرالی مسکو دارای یک دوما است که وظایف شورای شهر را انجام میدهد. تمام قوانینی که در دومای مسکو تصویب میشود، لازمالاجراست و تنها شهردار و مقامات فدرال قادر به وتوی آنها هستند. انتخابات در این مجلس برای یک دوره چهارساله است که بهصورت حزبی و مستقل برگزار میشود. دومای مسکو 45عضو دارد که درحالحاضر 28نفر عضو حزب روسیه متحد (حزب حاکم)، پنج نفر عضو حزب کمونیست، 10 نفر مستقل و یک نفر عضو حزب رودیناست. آخرین انتخابات دوما در سپتامبر سال2014 برگزار شد.
موضوعاتی مانند امور مالی، مسکن، ارتباطات، بهداشت، امنیت و حملونقل از مهمترین موضوعات مورد بررسی در دومای مسکو است. در دومای مسکو از میان 45نفر، 18صندلی در اختیار زنان است.
افغانستان- ولایت کابل
در افغانستان شوراهای ولایتی با کمی تفاوت در نحوه انتخاب و وظایف معمول جایگزین شورای شهر شدهاند. در متن قانون شوراهای ولایتی افغانستان و در ماده هفت آن آمده است: «شورای ولایتی به حیث یک مجمع انتخابی به هدف ایجاد ساختاری که مشارکت و سهمگیری مردم و نهادهای جامعه مدنی را با ادارات دولتی در سطح ولایت تامین و ادارات ولایتی را در امور مربوط مشورت دهد، فعالیت مینماید.» در بخش سلوک اعضا نوشته شده است که «عضو شورای ولایتی در اجرای وظایف خویش از ساکنان محل نمایندگی نموده، منافع علیای افغانستان را در نظر گرفته، صداقت، امانتداری و بیطرفی را معیار عمل قرار داده، نزد مردم خود را مسئول پنداشته و نظر سایر اعضای شورا را احترام مینماید.»
اعضای شوراهای ولایتی در افغانستان وظیفه دارند در امور اقتصادی، اجتماعی و سایر امور مربوط به ولایت مشارکت داشته باشند و برای حل مسائل ولایت خود به مسئولان دولتی گزارش و مشاوره بدهند. امور زنان، ازدواج، موادمخدر، حفظ آثار باستانی، حل اختلافات قومی و محلی و نظارت بر هزینههای ولایت از دیگر وظایف اعضای شورای ولایتی است.
تعداد اعضای شورای ولایتی برای هر ولایت به تناسب جمعیت آن مشخص و اعضا از طریق انتخابات عمومی و برای یک دوره چهارساله انتخاب میشوند. رئیس هر شورا که به انتخاب اعضا خواهد بود، در مجلس سنا حضور پیدا خواهد کرد.
نامزدهای شورای ولایتی باید در زمان ثبتنام حداقل 25سال داشته باشند و علاوهبر تابعیت افغانستان امضای 200 تا 600نفر از اهالی ولایت را به شورای انتخابات تحویل دهند. علاوهبر این تمامی نامزدها باید از مشاغل دولتی استعفا داده و تمامی داراییهای منقول و غیرمنقول خود را ثبت کنند. درنهایت پرداخت 20هزار افغانی برای هر نامزد ضروری است که در صورت کسب حداقل 2درصد آرا این مبلغ به او بازگردانده میشود.
تعداد اعضای شورای ولایتی در کابل 7زن و 26مرد است.
ترکیه – استانبول
در ترکیه، شهرها و حوزهها به دو قسمت کلانشهرها و شهرها تقسیم میشوند. انتخابات در این حوزهها بهصورت محلی برگزار میشود و مردم هر پنج سال یکبار از میان نامزدها، شهردار، اعضای شورای شهر، اعضای مجالس شهرداری و معتمدان محل را انتخاب میکنند.
در انتخابات مردم دو صندوق رأی خواهند داشت که یکی مربوط به اعضای شورا و دیگری شهرداری است. احیای اراضی و توسعه شهری نخستین وظیفه شورای کلانشهرهاست. طبق قانون، برنامهریزی و نظارت بر احیای اراضی و ساختوساز ساختمانها برعهده شورای شهر است، البته وزارت محیطزیست و شهرسازی ترکیه نیز قوانین محدودکنندهای برای اعضای شورا تعیین کرده است. ساخت، نگهداری و تعمیر زیرساختهایی نظیر جادهها، پارکها و پیادههاروها نیز از وظایف شورا کلانشهری مانند استانبول است. مانند سایر شوراهای کشورهای دیگر، حملونقل عمومی نیز در حیطه وظایف شورای کلانشهرها قرار میگیرد. منابع آبی و بازیافت، آتشنشانی و سایر خدمات شهری نیز باید توسط اعضای شوراها بررسی و نظارت شوند.
آخرین انتخابات شورای شهر و شهرداریها در ترکیه در سال2014 برگزار شد و در حوزه استانبول 207نفر انتخاب شدند. از میان این عده 143نفر از اعضای حزب عدالت و توسعه (حزب حاکم) به شورا راه پیدا کردند. همچنین شهردار نیز از همین حرب انتخاب شد.
برزیل- سائوپائولو
قدمت شورای شهر در برزیل به زمان استعمار این کشور توسط پرتغالیها بازمیگردد. وبسایت شورای شهر سائوپائولو در تاریخچه خود مدعی تشکیل این شورا در سال1560 میلادی است که از آن زمان تاکنون شورا بر برنامهریزیها و تصمیمات شهری نظارت داشته است.
در طول سالیان وظایف این شورا دقیقتر و البته بر تعداد اعضا افزوده شده است. درحال حاضر شهر سائوپائولو با جمعیت 12میلیون نفری بهعنوان بزرگترین شهر برزیل، 55عضو شورا دارد که بهطور مستقیم با رأی مردم و برای یک دوره چهارساله انتخاب میشوند.
نکته جالب توجه در مورد سیستم انتخابات و رأیگیری در برزیل (از جمله انتخابات شورای شهرها) اجباریبودن رأیدادن است. در برزیل تمام افراد بین 18 تا 70سال باید در انتخابات شرکت کنند. از میان این عده تنها افراد بیسواد و سیاستمدارانی که حقوق سیاسی آنها تعلیق شده است، میتوانند پای صندوق رأی حاضر نشوند.
افرادی که به هر دلیل دیگر از شرکت در انتخابات امتناع کنند، مجازات خواهند شد. این افراد باید خود به همراه دلیلی معتبر به کمیته مربوطه مراجعه و پس از تأیید علت عدم حضور، جریمهای حدود یک دلار بپردازند. در غیر این صورت حقوق شهروندی آنها تعلیق میشود، در این حالت فرد امکان دریافت کارت شناسایی، گذرنامه، ثبتنام در مدرسه یا دانشگاه دولتی یا دریافت وام از بانکهای دولتی را نخواهد داشت. آخرین انتخابات شوراها در سال2016 در برزیل برگزار شد.
مصر
پس از سرنگونی حسنی مبارک در سال2011 انتخابات محلی برای انتخاب شهردار و شوراهای شهر در هیچ یک از شهرهای مصر برگزار نشده است. آخرین برگزاری انتخابات شوراها در مصر به سال2008 و در زمان قدرت حسنی مبارک و حزب منحله دموکراتیک ملی بود که بیشتر صندلیهای شوراها به همین حزب حاکم رسید.
پس از تصویب قانون اساسی مصر در سال2014 گمانهزنیها برای برگزاری نخستین انتخابات محلی در مصر زیاد بوده، اما رسانهها معتقدند این انتخابات در آینده نزدیک برگزار نخواهد شد. این درحالی است که براساس گفته نخستوزیر، انتخابات شهرداریها و شورای شهر تا پایان این سال میلادی برگزار خواهد شد. براساس مصوبه مجلس برای سال مالی 2018-2017هزارمیلیون پوند مصری برای انتخابات شورای شهر در مصر در نظر گرفته شده است. مهمترین مانع در برگزاری انتخابات عدمتفاهم گروههای سیاسی برای تعیین قوانین مرتبط با رأیگیری و سهم احزاب مختلف است.
براساس قانون اساسی یکچهارم صندلیهای شورای شهر و شهرداریها باید به زنان و یکچهارم به جوانان تعلق خواهد گرفت. پیشبینی میشود در این انتخابات 100هزار نفر نامزد حضور در شوراهای شهر باشند.
کره جنوبی- سئول
نخستین شورای شهر در سئول، پایتخت کرهجنوبی با 47عضو در سال1956 تشکیل شد. شورای دوم در سال1960 تشکیل شد، اما یکسال بعد به دستور مقامات نظامی تعطیل شد. این تعطیلی 30سال ادامه داشت و شورای سوم در سال1991 تشکیل شد. درحال حاضر شورای نهم کلانشهر سئول که در سال2014 و با رأی مستقیم مردم انتخاب شدهاند، مشغول به کار هستند. در هر دوره شورا، 96 نفر انتخاب و 10 شخصیت حقوقی نیز به این جمع اضافه میشود. این افراد از میان خود شخصی را بهعنوان رئیس و دو نفر را نیز به سمت معاونان وی برای یک دوره دوساله انتخاب میکنند.
در شورای کلانشهر سئول، علاوه بر کمیتههای مرسوم مانند مالی، گردشگری، ورزش، امنیت و بهداشت، برنامهریزی و مدیریت، حملونقل و آموزش، دو کمیته ویژه با عنوان کمیته حسابداری و بودجه و کمیته اخلاق نیز فعال هستند. کمیته اخلاق وظیفه نظارت بر عملکرد و رفتار اعضا را برعهده دارد.
شورای شهر در کرهجنوبی مانند بسیاری از کشورها چهارساله است.
ایالتمتحده- نیویورک
در آمریکا شوراهای شهر از ایالت به ایالت و از شهر به شهر، قوانین، ساختار و حتی اسامی متفاوتی دارند. این تفاوتها به علت قوانین ایالتی مختلفی است که بر هر قسمت اعمال میشود.
در شهر نیویورک اعضای شورای با انتخاب مستقیم مردم و برای یک دوره چهارساله انتخاب میشوند. تعداد اعضای شورای شهر در نیویورک 51نفر است که در شورای فعلی قدرت بهطور مطلق در اختیار دموکراتهاست. در این شورا 48صندلی متعلق به دموکراتهاست و 3صندلی به اقلیت مطلق شورا یعنی جمهوریخواهان رسیده است. این اعضا از طریق انتخابات سال2013 به شورا راه یافتند و احتمالا ترکیب سیاسی در انتخابات نوامبر سال جاری تغییر کند. نحوه رأیگیری و انتخاب اعضا نیز در نیویورک با بسیاری از نقاط دنیا متفاوت است. در این شهر برای هر یک از 51منطقه تعیینشده یک نفر وارد شورا میشود. هر حزب تنها یک نفر را بهعنوان نماینده خود در آن منطقه معرفی میکند، افراد مستقل نیز میتوانند به صورت مجزا وارد رقابت شوند. مردم هر منطقه از میان این نامزدها تنها یک نفر را انتخاب میکنند. در سال2013 در پنج منطقه نیویورک نماینده دموکراتها هیچ رقیبی نداشتند و به همین دلیل بدون رأیگیری وارد شورا شدند.
تعیین و تصویب قوانین مرتبط با امور شهر، نظارت و تصویب بودجه شهرداری، نظارت بر بخشهای مختلف شهر مانند وزارت آموزش و پلیس نیویورک و همچنین نظارت بر کاربری اراضی و توسعه شهری ازجمله وظایف شورای شهر نیویورک است.
در نیویورک قدرت در اداره شهر میان شهردار و شورای شهر تقسیم شده است. برای مثال همانطور که شهردار میتواند مصوبات شورا را وتو کند، شورا هم میتواند با حداقل رأی دوسوم اعضا باوجود مخالفت شهردار، قانونی را به تصویب برساند.
35کمیته مختلف در شورای شهر نیویورک وجود دارد که هر یک از اعضا موظف هستند حداقل در 3کمیته عضویت داشته باشند.