گروه اقتصادی شهروند| نفت و قیمت جهانی آن، این روزها چالش جدید اقتصاد ایران شده است. حالا بیم آن می‌رود که با تداوم کاهش نرخ‌ها، سایه کسری بودجه بیش از پیش سنگین شود. در همین رابطه روز گذشته، قیمت نفت برنت کمی بیش از 80 دلار برای هر بشکه و نفت اوپک اندکی بالاتر از 81 دلار بود یعنی نزدیک به دو دلار افت دیگر در یک روز و این بدان معناست که ارزان‌فروشی عربستان و بعضی دیگر از عوامل کار دست تولیدکنندگان بزرگ نفت داده این درحالی است که احتمالا حرکت در مدار نزول قیمت‌ها در بازه زمانی بلندمدت ادامه خواهد داشت. نشانه وقوع این حادثه هم پیش‌بینی ونزوئلا برای نرخ هر بشکه نفت در بودجه سال آینده‌اش است. این کشور در برنامه خود برای سال 2015 پیش‌بینی کرده که از فروش هر بشکه نفت 60 دلار عایدش خواهد شد. این همه بدان معناست که دستکم در ماه‌های باقی‌مانده از سال خورشیدی ایران برای مقابله با کسری بودجه راه دشواری در پیش خواهد داشت چون هر بشکه نفت را 100 دلار پیش‌بینی کرده بود. اما کسری بودجه تنها یک سوی این ماجراست. افت قیمت نفت نه‌تنها اکتشاف‌ها برای تولید جدید و بیشتر نفتی را با دشواری مواجه می‌کند و امکان جبران افت قیمت‌ها با تولید بیشتر را منتفی می‌سازد بلکه کل اقتصاد و همه بازارها را هم تحت‌تأثیر قرار خواهد داد. ازجمله صنعت پتروشیمی و به تبع آن بازار سرمایه که در همین شرایط فعلی هم بحران زده است و حال و روز خوشی ندارد.
بحران با پتروشیمی‌ها شروع شد
اصل این رکود و کسادی هم از روزی شروع شد که خبرهای بد از افزایش قیمت خوراک پتروشیمی‌ها به بازار رسید. از همان روز تا همین امروز دیگر آب خوش از گلوی بورس و سهامداران پایین نرفت و حتی در سال جدید قریب به اتفاق سهامداران فقط ضرر روی ضرر گذاشتند. حالا هم که افت قیمت نفت شدت گرفته باز هم همه نگرانی‌ها معطوف به صنعت پتروشیمی و سهام شرکت‌های این صنعت شده که اتفاقا بخش بزرگی از ارزندگی این بازار را تأمین می‌کند. به عبارت دیگر در شرایطی که هنوز پتروشیمی‌ها و سهامدارانشان با مشکل قیمت خوراک به‌خصوص برای بلندمدت دست به گریبان هستند و پس‌لرزه‌های سونامی افزایش نرخ خوراک هنوز ادامه دارد، موج دوم تهدید با افت قیمت نفت از راه رسیده است.
مدیران پتروشیمی‌ها در راهروهای مجلس
این اتفاقات در شرایطی رخ می‌دهد که شنیده‌ها حکایت از آن دارد که مدیران صنعت پتروشیمی درحال تردد مدام در راهروهای مجلس هستند تا شاید گره از کار قیمت خوراک تا سال آینده باز شود البته در سوی دیگر، دولت هم کماکان می‌گوید که به وعده خود برای تعیین فرمولی بلندمدت برای قیمت خوراک پتروشیمی‌ها پایبند است هرچند که هنوز خبری از این تعیین فرمول نیست و انتظارها برای رونمایی از فرمول جدید ادامه دارد.با این تفاسیر و با این شرایط باید دید افت قیمت نفت آن هم با این شدت و با این شیب تند چه تاثیری بر آینده پتروشیمی‌ها و سهامشان و البته کل بازار سهام خواهد داشت.مرتضی رحیمیان‌سرای عضو هیأت‌مدیره صنایع پتروشیمی هلدینگ خلیج‌فارس، یعنی بزرگترین هلدینگ پتروشیمی کشور در این خصوص معتقد است آینده صنعت پتروشیمی روشن است و با وجود بحث‌های نرخ خوراک و بروز مشکلاتی در این بخش، پتروشیمی‌ها همچنان صنعتی مزیت‌دار به حساب می‌آیند که حاشیه سود مطلوب و معقولی خواهند داشت.
باید منتظر ماند و دید
حسین خزلی‌خرازی کارشناس ارشد بازار سرمایه اما معتقد است آینده این صنعت دستکم برای سال آینده منوط به قیمت جهانی نفت و البته تصمیم‌گیری دولت درخصوص قیمت خوراک برای بلندمدت است.او به «شهروند» گفت: افت قیمت جهانی نفت به معنای افت قیمت اوره است که مهم‌ترین محصول شرکت‌های پتروشیمی به شمار می‌آید اما درنهایت تأثیر این اتفاق جدید بستگی تام و تمام به فرمول قیمت‌گذاری گاز برای پتروشیمی‌های گاز پایه دارد.به گفته خرازی، دولت وعده داده که فرمولی با تاریخ اعتبار 10ساله تعریف و اعلام خواهد کرد اما هنوز اطلاعی درخصوص جزییات این فرمول منتشر نشده است درنتیجه نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی از حال و روز صنعت پتروشیمی و شرکت‌های آن داشت.او ادامه داد: شرکت‌های پتروشیمی موظف هستند که اوره را به قیمتی پایین‌تر از نرخ جهانی در بازار داخلی به فروش برسانند به این ترتیب افت قیمت نفت و همزمان با آن کاهش قیمت جهانی اوره باعث می‌شود نرخ فروش داخلی آنها را باز هم کاهش دهد که این امر درنهایت به کم شدن حاشیه سودشان منجر خواهد شد.
بر پایه فوب خلیج‌فارس فرمول بدهید
خرازی با اشاره به ضرورت بازنگری در قیمت اوره خاطرنشان کرد: فرمول قیمت‌گذاری برای خوراک و اوره با احتساب نفت 115دلاری انجام شده بود به این ترتیب با کاهش قیمت نفت تا مرز 80 دلار قطعا باید فرمول‌های قیمت‌گذاری دوباره تغییر یابد.این کارشناس‌ارشد بازار سرمایه ادامه داد: بهتر است در مورد نرخ خوراک هم دولت قیمت‌ها را براساس فوب خلیج‌فارس تعیین کند تا به‌عنوان فروشنده اموال ملی ضرر نکند و البته شرکت‌های پتروشیمی هم ناگهان به شدت ضرر نکنند و یا ناگهان سود هنگفت به دست نیاورند.او درخصوص حاشیه سود شرکت‌های پتروشیمی هم تأکید کرد: برای بررسی عملکرد شرکت‌های پتروشیمی باید میانگین نرخ فروش آنها در یک‌سال را مورد بررسی قرار داد ضمن این‌که اگر در ماه‌های باقی مانده از سال قیمت فروش آنها کاهش یابد در مجموع سال‌های پیش این افت جبران خواهد شد اما برای سال آینده قطعا قیمت خوراک و نرخ محصول به شدت در حاشیه سود و ارزش سهام شرکت‌های پتروشیمی موثر خواهند بود.
همه منتظر مذاکرات هسته‌ای
خرازی با اشاره به تأثیر افت قیمت نفت درحال و روز کلی بازار سهام هم تأکید کرد: این روزها بازار چشم امید به دو اتفاق دارد؛ اول مذاکرات هسته‌ای و دوم گزارش‌های 6 ماهه دوم که به تدریج درحال وصول است. به گفته او تا امروز گزارش‌های 6 ماهه ارایه شده مثبت و امیدوارکننده هستند. در سوی دیگر هم مذاکرات هسته‌ای هنوز در ابهام قرار دارد بنابراین تا اطلاع ثانوی مولفه‌های بازار برای تصمیم‌گیری و فراز و فرود همین دو عامل ذکر شده است و نوسان قیمت نفت تغییری محسوس بر این روند نخواهد داشت.