گروه اقتصادی شهروند| شاید برای هر ایرانی شنیدن یا خواندن این خبر برای بار چندم هم جالب باشد که ایران در کشور استعمار‌کننده بریتانیا میدان گازی دارد؛ کشوری که سال‌های متمادی ایران را مستعمره نفتی خود می‌دانست و بر صنعت نفت ایران تسلط داشت، سال‌هاست که یک میدان گازی مشترک با سهم 50‌درصدی دارد. ماجرای میدان گازی رهوم یا روم (Rhum) که یک میدان گازی فراساحل مشترک بین ایران و انگلیس است به ‌سال 1973 باز می‌گردد. قرارداد اکتشاف این میدان که همچون ثروتی در قلب اروپاست، در این ‌سال منعقد شد تا در‌ سال ۱۹۷۷ به کشف میدان بینجامد. موافقتنامه‌ این میدان گازی، در حکومت پهلوی بین ایران و بریتانیا بسته شد و بنابر قرارداد موجود، درآمد حاصل از بهره‌برداری گاز طبیعی این میدان به صورت ۵۰‌درصدی بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت بریتیش پترولیوم (BP) تقسیم شده است.
این میدان مشترک یکی از مهم‌ترین میادین گازی فراساحلی دریای شمال است که علاوه بر ارزش اقتصادی، ارزش‌های متفاوتی برای ایران دارد. «روم» در۴۰۰ کیلومتری شهر ابردین (در آب‌های ساحلی اسکاتلند) در دریای شمال است و با توجه به شرایطش تولید ثروت از آن اندکی به طول انجامیده است؛ چرا که این میدان مخزنی با دما و فشار بالاست که در‌ سال 1977 میلادی چاهی در آن زده شد اما به دلیل فشار بالا تولید و بهره‌برداری از آن رها شده بود.
میدان گازی «روم» قبل از تولید یکی از بزرگ‌ترین ذخایر گاز دست نخورده انگلیس بود که حدود 5‌درصد مصرف این کشور را پوشش می‌دهد. توسعه این پروژه با بودجه‌ای معادل 350‌میلیون پوند در ‌سال 2005آغاز شد اما از حدود چهار‌سال پیش به دلیل تحریم‌های غرب علیه ایران، این میدان به تعطیلی کشیده شد.تعطیلی که به ضرر بریتانیا و شرکت بریتیش پترولیوم شد و آنها را از استحصال گاز و ایران را از دریافت میلیون‌ها پوند محروم کرد. این رویه از نوامبر ۲۰۱۰ و در پی تصویب تحریم‌های تصویبی اتحادیه اروپا علیه صنایع نفت و گاز ایران تا امروز متوقف ‌است و تا دسامبر ۲۰۱۲ که معاهده اتحادیه اروپا تصویب نشده بود فعالیت روی این میدان از مفاد تحریم‌های یکجانبه علیه ایران معاف نشده بود.
اما از‌ سال 2013 که ابراز امیدواری‌ها در این حوزه خبری شده بود تا جمعه‌شب، خبری دقیق درباره سرنوشت آینده این میدان مخابره نشده بود، تا این‌که سایت BPT(شرکت نفتی بریتیش پترولیوم) اعلام کرد که تولید گاز در میدان مشترک با ایران در دریای شمال از سر‌گرفته می‌شود.
افت 18‌میلیارد فوت‌مکعبی
تولیدگاز انگلیس پس از تحریم
براساس گزارش فایننشیال تایمز، تعطیلی این میدان سبب شد تولید گاز انگلیس در سال 2010 از 55 به 37‌میلیارد فوت‌مکعب در 2012 کاهش یابد که برای این کشور بسیار چشمگیر است. کاهش تولید نفت این میدان برای انگلیس مشکل‌ساز شد و به دلیل تعلیق تولید در حوزه‌های گازی دیگر بیشتر به چشم می‌آمد.
به این ترتیب انگلیس‌ سال ٢٠٠٩ و درست پیش از تعطیلی میدان روم به یک واردکننده عمده گاز تبدیل شد. از سوی دیگر بخشی از درآمد ایران را از میدانی کاست که در گذشته‌های دور خریداری شده بود. بر اساس آخرین آمارها، عایدی ایران از این میدان گازی در سال 2010 میلادی معادل 54.5‌میلیون پوند (285‌میلیارد تومان) بوده است که با کسر مالیات، سود حاصل 17.6‌میلیون دلار (572‌میلیارد تومان) خالص بوده است. براساس آمارها، این میدان قابلیت تولید200‌میلیون فوت مکعب گاز در روز را دارد و میزان کل ذخیره گاز «روم» معادل 135‌میلیون بشکه نفت یا 800‌میلیون فوت مکعب است که بخش کوچکی از 12‌هزار‌ میلیارد فوت مکعب ذخایر تثبیت شده گاز انگلیس است.
جان تازه برای صنعت گاز انگلیس
اکنون آب شدن یخ روابط دیپلماتیک بین ایران و کشورهای غربی باعث شد که دپارتمان انرژی انگلیس در ماه اکتبر ‌سال گذشته اجازه از سرگیری تولید در این میدان را بدهد. اما مشکلات فنی و ایمنی باعث شده که از سرگیری تولید در آن یک‌سال به تأخیر بیفتد. در این خصوص بریتیش پترولیوم اعلام کرد که دو الی چهار روز طول می‌کشد تا جریان گاز از این میدان برقرار شود. این شرکت نفتی انتظار دارد که تولید اولیه در میدان «روم» روزانه 50‌میلیون فوت مکعب باشد و ظرفیت تولید در این میدان در بالاترین سطح به 300‌میلیون فوت مکعب در روز برسد.
دپارتمان انرژی و تغییرات جوی انگلیس هم در این رابطه اعلام کرد: دولت این کشور از سرگیری تولید گاز در میدان «روم» که برای اجتناب از مشکلات زیست محیطی و جلوگیری از نابودی ارزش این میدان و نقش مهم آن در تولید سالانه گاز انگلیس لازم است، حمایت می‌کند ولی درآمد متعلق به ایران از تولید گاز در این میدان، تا زمان لغو کامل تحریم‌ها در حسابی در انگلیس مسدود خواهد بود. همچنین به نوشته فایننشیال تایمز آغاز به فعالیت دوباره میدان گازی «روم» منبعی مهم برای تأمین گاز و مالیات برای انگلیس است و همچنین زندگی تازه‌ای به میدان گازی بروس (که «روم» بخشی از آن است) می‌بخشد. علاوه بر آن 600 فرصت شغلی فراهم می‌کند. بر اساس پیش‌بینی‌های‌ سال پیش بخش انرژی و شرایط تغییرات آب و هوایی انگلستان DDEC قرار است که در اکتبر 2013، تولید نفت وگاز از میدان روم در فاصله سال‌های 2014 تا 2018 میلادی از سر گرفته شود.