شهروند| دیگر وقت مرثیه‌خوانی برای خاک است؛ وقتی اعلام می‌شود هر سال 16میلیون تن خاک در کشور فرسوده می‌شود. فرسایشی که گفته می‌شود نسبت به میانگین جهانی فرسایش خاک بسیار بیشتر است: «متوسط جهانی فرسایش خاک در جهان چیزی حدود 7 تا 8میلیون تن است.» دیروز مراسم روز زمین پاک بود و هر جمله‌ای که از زبان سعید متصدی، معاون محیط‌زیست انسانی سازمان محیط‌زیست شنیده می‌شد، نگرانی‌ها را چند برابر می‌کرد: «با این‌که خاک بستر باروری و رشد است، اما ازجمله موضوع‌هایی است که در سال‌های گذشته مغفول مانده است. حتی اگر بهترین آب را به زمین‌های کشاورزی تزریق کنیم، باز هم به دلیل آلودگی خاک به دلایل مختلف همچون مصرف بی‌رویه سم و کود، محصول ناسالم خواهیم داشت و متاسفانه امروز شاهد پیدایش و ظهور این مواد در سفره غذایی مردم نیز هستیم.» به گفته او، از سال 1346 در ارتباط با باقیمانده سموم در مواد غذایی، قانون تدوین شده است، اما در شرایطی که باید به سمت پایش و کاهش سموم و کود رفت اما در حال حاضر برای مصرف سموم یارانه تعلق می‌گیرد.
اینها تمام آن موضوعاتی نبود که دیروز در مراسم روز زمین پاک عنوان شد. آلودگی خاک هم موضوع نگران‌کننده دیگری بود که در این مراسم درباره آن توضیح داده شد. متصدی بر آلودگی خاک در ایران تأکید کرد و گفت: «به دلیل مصرف بی‌رویه سموم و کود، محصولات کشاورزی تولیدشده کشورمان آلوده است حتی اگر بهترین و پاک‌ترین آب‌ها به زمین‌های کشاورزی برسد، باز هم به دلیل آلودگی خاک محصولات مصرفی ما آلوده است.» این مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست حرف‌های دیگری هم زد: «ما همیشه دنبال هوای پاک هستیم و توجهی به آلودگی و فرسایش خاک نداریم.»
این مسئول در سازمان محیط‌زیست از تلاش برای داشتن شهری پاک سخن گفت در حالی‌که به گفته او، تراکم جمعیت و ساخت و سازهای بی‌رویه و تخریب روستاها فشار زیادی بر یک گستره محدود خاک با جمعیت بسیار زیاد می‌آورد.
متصدی از تهیه اطلس آلاینده‌های خاک و برنامه بررسی وضع مواد غذایی خاک از سوی این سازمان خبر داد: «با وجود مصرف زیاد کود، مواد آلی خاک کشور ما بسیار فقیر است که این نشانگر مصرف بی‌رویه بسیاری از موادی است که نمی‌توانند به پایداری منابع ما کمک کنند.» نداشتن مدیریت قابل قبول در میزان مصرف کود و سموم، موضوع دیگری است که متصدی به آن اشاره کرد: «ما در افزایش میزان مصرف کود و سموم مدیریت مناسبی نداریم و روزانه 30 تا 40درصد از محصولات غذایی ما تبدیل به پسماند می‌شود که این معضل بسیار بزرگی برای کشور است.» مصرف بی‌رویه کیسه‌های پلاستیکی هم مورد انتقاد این مسئول در سازمان حفاظت محیط‌زیست است: «در این زمینه مشوق‌هایی از سوی سازمان محیط‌زیست برای تولید و مصرف کمتر کیسه‌های پلاستیکی در نظر گرفته شده است با این حال در شرایطی که ایران سابقه درخشان فرهنگی دارد اما در ارتباط با حذف کیسه‌های پلاستیکی از کشورهای آفریقایی هم عقب‌تر است.» متصدی در مورد تصویب کنوانسیون مینه ماتا درباره جلوگیری از مصرف جیوه هم گفت: «بر اساس تصویب این کنوانسیون ما در حال جایگزین‌کردن تکنولوژی‌های دیگر به جای مصرف جیوه در کشور هستیم.»
معاون انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست همچنین از اجرایی‌شدن ماده 12 قانون مدیریت پسماند مبنی بر الزام تولیدکنندگان و واردکنندگان برای بازیافت پسماند خبر داد، با این توضیح که: «اگر تولیدکنندگان و واردکنندگان پسماند خود را بازیافت نکنند، باید مابه‌التفاوت تولید یا واردات خود را که چیزی حدود نیم در هزار از ارزش کالاست به حساب صندوق محیط‌زیست واریز کنند.»
متصدی با اشاره به این‌که مشکل پسماندهای بیمارستانی همچنان باقی است، افزود: «بسیاری از استان‌ها روش‌های جمع‌آوری و امحای خوبی برای پسماندهای بیمارستانی در نظر گرفته‌اند و لازم می‌دانیم وزارت بهداشت نسبت به این موضوع وقت بیشتری صرف کند، چراکه تمام پسماندهای بیمارستانی حالت عادی ندارند و باید به صورت ویژه امحا شوند.»
مذاکره با وزارت ارتباطات درباره بازیافت وسایل الکترونیک
دیروز تنها سعید متصدی، معاون سازمان محیط‌زیست نبود که درباره روز زمین پاک حرف زد. معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست هم قرار بود جزو سخنران‌ها باشد اما به دلیل همراهی نخست‌وزیر گرجستان، پیامی خطاب به همایش روز زمین پاک فرستاد: «توجه به وضع زمین و رهایی آن از آلودگی‌ها و تخریب‌ها بیش از هر دوره‌ای توجه بشر را به خود جلب کرده، چرا که هیچ‌گاه مخاطرات تا به این حد آشکار نشده و آثار مداخلات توسعه‌ای در طبیعت از مرز هشدار و بحران عبور نکرده بود.» به گفته او، از دلایل مهم این وضعیت، الگوی مصرف موجود جهان بوده که جامعه ما نیز در ابعاد مختلف درگیر آن است. مصرف آب، انرژی، غذا و دیگر مصارف از نظر پایداری سرزمین و توجه به حقوق نسل‌های آینده از الگوی صحیحی پیروی نمی‌کند و نیازمند بازنگری جدی است و روز زمین پاک فرصتی برای مرور وضع موجود و مسیر پیش رو است. ابتکار در ادامه این پیام عنوان کرد: «در ایران، روز زمین پاک از سال‌ها قبل با فعالیت بر محور مدیریت مصرف، کاهش و بازیافت پسماند و زباله و پاکسازی آن از طبیعت متمرکز شده و البته در این زمینه، کشورمان صاحب قانون مدیریت پسماند است که در سال 1384 به تصویب رسید و شامل آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی است. در دولت یازدهم این قانون به‌عنوان یک اولویت در مدیریت شهری و مناطق روستایی در دستور کار قرار گرفت. به‌طوری که در کنار بازنگری آن، تسهیلات و حمایت‌های مختلفی در فعالیت‌های مرتبط با مدیریت پسماندها به تصویب رسیده است.» او به بازیافت وسایل الکترونیکی مانند تلفن‌های همراه و باتری هم اشاره کرد: «در زمینه بازیافت وسایل الکترونیکی مانند تلفن‌های همراه و باتری نیز در حال برنامه‌ریزی و امضای تفاهمنامه همکاری مشترک با وزارت ارتباطات هستیم. برای دستیابی به زمین پاک و تغییر این وضعیت، نیازمند تلاشی در همه ارکان و آحاد جامعه هستیم.»