شهروند| گزارش كميته حقوقي و فني رسيدگي به پلاسكو كه سه‌شنبه درشورا به بحث گذاشته شد، خيلي از اعضا را قانع نكرد. حالا احمد مسجد جامعي، عضو كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي شهر تهران كه قبلا هم پيشنهاد تشكيل كميته حقيقت‌ياب پلاسكو را درشورا مطرح كرده بود، يك‌بار ديگر از آن حرف زده است: «هنوز هم جای خالی کمیته حقیقت‌یاب احساس می‌شود و باید این کمیته شکل گیرد،چون گزارش اخير به ابهامات پلاسكو افزود.»
سه‌ماه از آن همه اشك و آه درخيابان جمهوري تهران مي‌گذرد، خياباني كه ميزبان 10روزه آوار و دود و آتش بود. درميان آن همه دود و آتش خيابان جمهوري شورايي‌ها به سرعت دوكميته تشكيل دادند تا به ابهامات پلاسكو پاسخ داده شود. همزمان با تشكيل اين دوكميته احمد مسجد جامعي پيشنهاد كرد كه كميته حقيقت‌ياب مستقل ازشورا تشكيل شود تا ابعاد مختلف این حادثه بررسي شود: «باید به جای بیان حرف‌های احساسی، به بررسی تقصیر و قصورها بپردازیم. همیشه بعد از بروزحادثه موجی از احساسات ایجاد می‌شود اما پس ازمدتی فروکش می‌کند، اما باید با بررسی ناکارآمدی‌ها از تکرار آن جلوگیری کنیم.» اين حرفي بود كه او درتوجيه اين پيشنهاد عنوان كرد اما با وجود اينكه پيشنهاد دوفوريت تشكيل كميته حقيقت‌ياب 18 رأي موافق داشت، تصويب نشد، بعد هم رئيس شورا يك فوريت آن را به رأي گذاشت كه در نهايت با 13 رأي به تصويب رسيد. مهدي چمران همان موقع وجود دوكميته «فني و حقوقي» و «پیگیری امور رسيدگي به بازماندگان» را كافي دانست اما سه‌شنبه هفته گذشته كه گزارش درصحن شورا خوانده شد، بيشتر اعضا از نتيجه آن قانع نشدند. احمد مسجد جامعي هم البته همين اعتقاد را دارد: «گزارش شورا درباره پلاسکو به ابهامات پلاسكو افزود.» او اگرچه از کارشناسان و پژوهشگران این کمیته بابت انجام ساعت‌ها کار پژوهشی تقدير و تشكر كرد، اما گفت كه گزارش کمیته فنی مدیریت شهری درمواردی با گزارش کمیته ملی پلاسکو همپوشانی دارد، اما گزارش دولت درخصوص حادثه پلاسکو منصفانه و اخلاقی‌تر بود: «درگزارش اولی دولت نواقص سازمان‌های دولتی مورد پذیرش قرار گرفته، اما درپاسخ‌ها و گزارش‌های ارایه‌شده به شورا درجلسات مختلف که ازسوی مدیران شهرداری و گروه‌های کارشناسی بیان شد، انگار همه تقصیرها متوجه دولت و شهروندان است.»عضو كميسيون فرهنگي و اجتماعي شوراي شهر تهران درباره گزارش دولت به ايسنا توضيحات ديگري داد: «نخستین‌بار بود که دولت گزارش ملی درفضای عمومی درباره یک حادثه ارایه کرد، این اقدام ارزشمندی است که نشان‌دهنده پاسخگوبودن دستگاه اجرایی به سوالات شهروندان با اتکا به نگرش‌های متخصصان است و با وجود آن‌که گزارش خوبی بود، اما هنوز هم جای خالی کمیته حقیقت‌یاب احساس می‌شود تا با دراختیارگرفتن هم این منابع به شناسایی بهتر و بیشتر موضوع و شناخت مقصران و متخلفان پرداخته و از تکرارحوادث مشابه جلوگیری کند؛ چراکه یادمان باشد افکار عمومی تا روشن‌شدن ابعاد این فاجعه آن را در ذهن می‌سپارند و اگرپاسخ مناسبی نیابد، از اعتماد ملی کاسته می‌شود. از نظر من پاسخ‌ها و گزارش‌های ارایه‌شده درشورا نه‌تنها به پرسش‌های شهروندان دربسیاری موارد پاسخ نداد بلکه بر ابهامات افزود.» درگزارش كميته فني شوراي شهر تهران فرماندهي عمليات بحران مثبت ارزيابي شده بود، اما مسجد جامعي اين موضوع را قبول ندارد: «دراین گزارش قید شده که معاون حمل‌ونقل و ترافیک شهردار تهران به‌عنوان فرمانده میدان، عملیات را هدایت می‌کرده و شهردار تهران نیز به‌عنوان مدیر، بحران را مدیریت می‌کرده است، اما باید بگویم که پس از حریق و ریزش پلاسکو من درمحل حادثه حضور داشتم اما به غیر از شهردار منطقه 12 و مدیرکل دفتر شهردار، مسئول دیگری از شهرداری ندیدم، به‌گونه‌ای که احساس کردم حادثه رها شده و برهمین اساس با دولت و استانداری تماس گرفته و از آنها خواستم که به کمک بیایند و درمدیریت بحران مشارکت کنند. آنچه ازحضور شهردار درتلویزیون پخش می‌شد، مربوط به ساعت‌های بعد بود، نه ساعات طلایی حادثه.»او گفت كه درساعات طلایی حادثه مجموعه اقداماتی که صورت گرفته، نشان‌دهنده ناتوانی و بی‌برنامگی است و این ازبعضی فقرات گزارش هم کم‌وبیش دریافت می‌شود: «مثلا درگزارش آمده است که برای اطفای حریق در هرطبقه پلاسکو 485 مترمکعب آب به‌طور مستقیم لازم بود که انتقال آب از سطح زمین تا ارتفاع 40متری با تجهیزات فعلی غیرممکن بوده و برهمین اساس، با توجه به امکانات موجود استراتژی خنک نگه‌داشتن ساختمان در دستور کار قرار می‌گیرد و حال جای سوال است که چرا شهرداری بودجه آتش‌نشانی را دراختیار آن مجموعه قرار نداده، به‌گونه‌ای که ما شاهدیم 198میلیارد تومان از اعتبارات آتش نشانی از محل اخذ عوارض دو‌درصد پرداخت نشده و چرایی این مسأله هنوز در ابهام قرار دارد. شهرداری در تخصیص بودجه چه اولویتی مهمتر از جان و مال انسان‌ها داشته است؟ این درحالی است که بسیاری از ساختمان‌های مجوز داده شده ارتفاعی بیش از 40متر دارند، به واقع آتش‌نشانی برای چنین فضاها و بناهایی تجهیز نشده است. آتش‌نشان‌ها می‌گفتند؛ در زیرزمین نیز به عمق ده‌ها متر و درچندین و چند طبقه تأسیسات ایجاد شده و اگر ما در آنجا گرفتار بحران شویم، هیچ کاری از هیچ‌کسی ساخته نیست.»
به اعتقاد مسجد جامعي مدیریت بحران و آتش‌نشانی فرزند ناخواسته شهرداری است: «براساس این گزارش، به دلیل همجواری پلاسکو با ساختمان‌های اطراف، امکان عملیات و اطفای حریق به صورت گسترده و همه‌جانبه وجود نداشته است درحالی که پلاسکو درکنار دوخیابان عریض قرار داشته، حال تصور کنید اگر اتفاقی مشابه دربرج‌های بلندمرتبه‌ای که درکوچه‌های 10- 12متری مجوز داده‌اید، رخ دهد، چه باید کرد؟ درنظر بگیرید که مجوز برج‌هایی صادر شده که مثل قوطی کبریت کنار هم قرار گرفته‌اند و هیچ‌کدام هیچ حریمی ندارند. آتش‌نشانان هم بارها عنوان کرده‌اند که حتی درخیابان‌هایی مانند خیابان فرشته و مقصودبیک که عرض کمی دارند، با مشکل رفت‌وآمد روبه‌رو هستند، حال چه برسد به کوچه‌های کم‌عرض با برج‌های بلند. همه اینها نشان‌دهنده این است که شهرسازی ما نیز آسیب‌پذیر و آسیب‌زا و غیرکارشناسانه است، اما می‌بینیم که همچنان به همین شیوه ادامه می‌دهیم و از آن دفاع می‌کنیم، چون درآمدزاست. متاسفانه میلیاردها تومان بودجه آتش‌نشانی و مدیریت بحران را تخصیص نمی‌دهند و به تصحیح ساختارهای ناقص و انجام آموزش‌های لازم برای آنها نمی‌پردازند و هرجا که بد عمل می‌شود، دم از ضعف فرهنگی شهروندان می‌زنند. از دید مدیریت شهری دراین حادثه هم دولت و هم شهروندان به دلایل مختلف ازجمله ضعف فرهنگی مقصرند و البته بر ساحت آنها گردی نمی‌نشیند.»
این عضو شورای شهر به گزارش دوکمیته «ملی» و
« فنی» درباره تخلیه دیرهنگام آتش‌نشانان از ساختمان اشاره كرد: «31دقیقه قبل از ریزش ساختمان دستور تخلیه صادر شده اما دوشائبه وجود دارد یا این‌که دستور تخلیه صادر شده را شخص دیگری نقض کرده و دستور ماندن داده است که این خود نشانه ضعف مدیریت است و شائبه دیگر این است که وسایل ارتباطی به اندازه کافی وجود نداشته و دستور تخلیه به عده‌ای نرسیده که این هم نشانه‌ای دیگر از ضعف مدیریت است. حالا چه باید کرد؟ درحالي كه ما چند بار درشورا جلسه درباره فاجعه پلاسکو بحث کرده‌ایم، پیشنهاد من آن است که تهیه‌کنندگان این گزارش دست‌کم آن مطالب را هم درگزارش خود لحاظ کنند و به پرسش‌های نمایندگان مردم بپردازند و منابع اطلاعاتی خود را به داده‌های رسمی مدیریت شهری محدود نکنند تا این گزارش سودی عملی برای شهر و شهروندان داشته باشد. بگذریم که بهتر بود اعضای شورا درجریان ترکیب این کمیته و چگونگی انتخاب آنها می‌بودند. چهره‌هایی که بی‌شک همه آنها از وجاهت علمی شایسته‌ای برخوردارند اما این همه باعث نمی‌شود که روال تصمیم‌گیری معمول شورا رعایت نشود. »
نگراني و اعتراض آتش‌نشانان
توبیخ و جابجایی ناخواسته آتش‌نشانان درپی اعتراض آنها يكي ديگر ازمواردي بود كه مسجد جامعي درباره آن حرف زد: «از ما می‌پرسند که چه بر سر پلاسکو آمد و چرا 16نفر از آتش‌نشانان و چند نفر از شهروندان جان خود را دریک حریق و ریزش آوار، فقط ظرف یکی، دوساعت از دست دادند و این درحالیست که در دو‌سال اخیر تعداد آتش‌نشان‌هایی که جان خود را دراین حادثه و حوادث مشابه از دست داده‌اند، از تعداد کل شهدای آتش‌نشان تهران در هشت سال دفاع مقدس بیشتر است درحالی که این آتش‌نشانان سرمایه‌های شهر و از ارکان آسایش شهروندان هستند و بارها از ما خواسته‌اند که به راحتی ازکنار چنین فاجعه‌ای نگذریم. آتش‌نشانان می‌گفتند؛ بعد از فاجعه پلاسکو وقتی صبح برای رفتن به سر کار ازخانه خارج می‌شویم، اهل خانه با دلهره و نگرانی و دلواپسی ما را بدرقه می‌کنند و صدای خودروی آتش‌نشانی که می‌شنوند، حالشان بد می‌شود. اگر دقایقی درپاسخگویی به تلفن تأخیر شود، فکر می‌کنند ما دچار حادثه شده‌ایم و زیر آوار هستیم. آیا ما می‌توانیم خودمان را به جای آنها بگذاریم؟ علاوه بر اینها، می‌گفتند؛ به مطالبات ما پاسخ درخوری داده نشده و حتی درمواردی با نوعی توبیخ و جابجایی ناخواسته مواجهیم.»