شهروند| روستاهای ایران به سرعت رو به نابودی می‌روند. بنا به اعلام موسسه مطالعاتی «یورو مانیتور» سرعت شهرنشینی در ایران بالاتر از میانگین جهانی است و آنطور که تحقیقات موسسه ملی مطالعات جمعیتی کشور نشان می‌دهد، ٤٠هزار روستای کشور خالی از سکنه شده‌اند. جمعیت کشور در‌سال 1335 نزدیک به 19میلیون نفر بود که از این میان نزدیک به 6میلیون نفر یعنی معادل 31.4درصد جمعیت شهری و بیش از 13میلیون نفر یعنی معادل 68.6درصد جمعیت کشور را روستاییان تشکیل می‌دادند، اما در‌سال 1395، جمعیت ساکن درنقاط روستایی با کاهش محسوسی روبه‌رو بوده است. در‌سال ١٣٩٥، معادل ٢٠میلیون و٧٣٠هزارو٦٢٥ نفر ساکن در روستاها بوده‌اند که نسبت به سال ١٣٩٠ معادل ٧٧٢هزارو٣٨٣ نفر کاهش یافته است. همچنین نسبت روستانشینی جمعیت در‌سال ١٣٩٥، معادل ٢٥.٩درصد رسیده که منفی ٢.٧درصد نسبت به سال ١٣٩٠ کاهش یافته است. این موضوع درشرایطی رخ می‌دهد که خشکسالی و فرسایش شدید خاک مهم‌ترین پیش‌نیاز اقتصاد روستایی یعنی کشاورزی را درمعرض تهدید قرار داده است. دیروز همایش اقتصاد مقاومتی و توسعه روستایی درساختمان وزارت کشور برگزار شد. همایشی که بیشتر محلی برای گفت‌وگو درباره سایر مسائل اقتصادی و حتی سیاسی شد و کمتر به اقتصاد روستا پرداخت.
امنیت غذایی ایران در معرض تهدید
براساس گزارش جامعی که موسسه مطالعاتی «یورو مانیتور» منتشر کرده، ایران یکی ازسریع‌ترین کشورهای جهان در رشد شهرنشینی بوده که این را باید به معنای نابودی اقتصاد تولیدی دانست. تمام اینها درحالی است که درکشورمان زیرساخت‌های روستایی حال و وضع خوبی ندارند و مسائلی مانند نابودی منابع آبی، فرسایش خاک، بالارفتن سن کشاورزان، کاهش تمایل روستاییان به کشاورزی، تغییر کاربری اراضی کشاورزی و مهاجرت روستاییان به شهرها موجب شده که اقتصاد و توسعه روستایی با تهدید مواجه شود. به گفته کارشناسان، یکی ازعوامل نابودی اقتصاد تولیدی در ایران همین تغییر کاربری و نابودی زمین‌های کشاورزی است، به‌طوری که گفته می‌شود در ازای نابودی هر هکتار زمین کشاورزی امنیت غذایی ٢۰نفر در ایران به خطر می‌افتد و این درحالی است که دانش‌آموختگان رشته کشاورزی بالاترین نرخ بیکاری را درکشور دارا هستند. درهمین رابطه موسسه ملی مطالعات جمعیتی ایران عنوان کرده که تنها نیمی ازجمعیت باقیمانده در روستاها به کشاورزی اشتغال دارند و ۷۰درصد کشاورزان هم افراد سالخورده و بی‌سواد هستند.
نسبت جمعیت روستایی در ایران
پایین‌تر از جهان
آنگونه که مسئولان سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌ها می‌گویند؛ از‌سال 75 تا 95 تبدیل روستاها به شهر یا منطقه متصل و منفصل شهری عمده‌ترین اتفاقی بوده که به وقوع پیوسته است. به‌طوری که تعداد شهرها به یک‌هزارو243 شهر افزایش یافته که موجب کاهش جمعیت روستایی کشور هم شده است. اما درحالی که توسعه روستایی درکشورمان با مشکلات و چالش‌هایی روبه‌روست، روزگذشته همایشی درتهران با عنوان اقتصاد مقاومتی و توسعه روستایی برگزار شد که در آن مسئولان دولتی ازمشکلات توسعه روستایی و بیکاری در روستاها سخن گفتند، ولی سوال این است که برگزاری همایش‌هایی از این دست تا چه اندازه می‌تواند به توسعه زیرساخت‌ها در روستاها و توسعه روستایی کمک کند و آیا اصولا این همایش‌ها و سمینارها راهگشاست یا خیر؟نظر افضلی، نایب‌رئیس دوم کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس درپاسخ به این سوال به «شهروند» می‌گوید: برگزاری چنین همایش‌هایی اگر منجر به آغازی برای حل مشکلات روستاها و توسعه روستایی شود، اتفاق خوبی است اما باید گفت که چنین همایش‌هایی باید خیلی زودتر از اینها برگزار می‌شد. او انحلال وزارت جهاد سازندگی را عامل کلیدخوردن مشکلات در روستاها می‌داند و اظهار می‌دارد: درحال حاضر نسبت جمعیت روستایی به جمعیت شهری 25درصد به 75درصد است و این درحالی است که در دنیا و برای سال 2030 میلادی این موضوع پیش‌بینی شده که نسبت جمعیت روستایی به جمعیت شهری 30 به 70درصد شود. این نماینده مجلس با تأکید بر این‌که توسعه پایدار از روستاها آغاز می‌شود، توضیح می‌دهد که به دلیل مشکلات زیرساختی که در روستاها وجود دارد، روستاها درحال خالی‌شدن است و روستاییان حاشیه‌نشین شهرها شده‌اند که نتیجه‌ای به جز تبدیل تولیدکننده به مصرف‌کننده ندارد.
خروجی همایش‌ها قابل توجه نیست
درهمین رابطه کاره زرگران، رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی تهران هم به «شهروند» می‌گوید: اصولا درکشور ما همایش‌ها فاقد خروجی لازم است و کمتر همایشی است که باعث شده اتفاقات مثبتی به وقوع بپیوندد.زرگران تأکید می‌کند؛ معمولا زمانی که عنوانی برای یک‌سال انتخاب می‌شود، مسئولان در باب آن موضوع و مسائل حول و حوش آن سخنان و صحبت‌های زیادی را مطرح می‌کنند اما کمتر شاهد عمل و اقدام دراین زمینه‌ها هستیم. او با تأکید بر این‌که در سیاست‌گذاری‌های روستایی باید اشتغالزایی دربخش کشاورزی مدنظر قرار بگیرد، اظهار می‌دارد: دراین رابطه هم باید بسته‌های حمایتی از کشاورزان ارایه شود و هم سیاست‌گذاری‌های کلان کشاورزی به نحوی باشد که کشاورزی برای روستاییان مقرون به‌صرفه باشد. زرگران با اشاره به این‌که درسال‌های اخیر از نظر راندمان کشاورزی وضع خوبی داشته‌ایم، می‌گوید: البته هنوز با تراز اول دنیا تفاوت‌های زیادی داریم که ریشه این موضوع هم به وجود مشکلات درتوسعه روستایی و زیرساخت‌های روستایی مربوط می‌شود.