شهروند| زلزله 6 ریشتری صبح دیروز استان خراسان رضوی را 30 ثانیه لرزاند و بعد از آن چندین روستا تخریب شد. پس از این زمین‌لرزه مهیب، مناطق زلزله‌زده تا ساعت 17 دیروز 78 بار دیگر هم لرزید که بزرگترین پس لرزه 4.9 ریشتر بود. در این لرزش‌ها چهار روستای چلاته منار، چلاته حاجی کار، خارزار و چارمزار بین 40 تا 100درصد تخریب شدند. طبق آخرین آمارها زمین‌لرزه مشهد یک کشته و 17 مجروح برجای گذاشت اما خانه‌های زیادی در روستاهای زلزله‌های تخریب شدند. پس از این حادثه بود که نیروهای امدادی به حالت آماده‌باش درآمدند و آتش‌نشانان و امدادگران استان راهی محل‌های آسیب‌دیده شدند. این در حالی است که منطقه خراسان در طول تاریخ همیشه یکی از فعال‌ترین مناطق زمین‌لرزه‌خیز کشور بوده است. به طوری که آمار چهل سال گذشته نشان می‌دهد که بیش از نیمی از قربانیان زمین‌لرزه در ایران را قربانیان این منطقه تشکیل می‌دهند. بزرگترین زلزله‌هایی که در دل این استان پهناور اتفاق افتاده گاه خسارت سنگینی را به مردم و مسئولان تحمیل کرده است. زلزله 7.6 ریشتری در سال 784 هجری شمسی در نیشابور، زلزله 7.3 ریشتری کاخک گناباد در شهریور 1314 و زلزله 7.2 ریشتری قوچان در دی ماه 1250 جزو پرحادثه‌ترین زلزله‌های این استان بوده است.
وقوع نخستین زلزله
ساعت 39: 10 دقیقه صبح دیروز بود که زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 6 ریشتر مناطقی از استان خراسان رضوی را بشدت لرزاند. این زمین‌لرزه در عمق ١٠ کیلومتری زمین و در شهرستان فریمان – روستای سفید سنگ رخ داد. پس از وقوع این حادثه بلافاصله هشت تیم ارزیاب هلال‌احمر شامل 32 نفر ارزیاب، برای انجام بررسی‌های لازم به منطقه زلزله‌زده اعزام شدند و هماهنگی‌های لازم با فرودگاه مهرآباد برای اعزام احتمالی نیرو و اقلام زیستی صورت گرفت. کانون این زلزله در 24 کیلومتری سفید سنگ، 38 کیلومتری قلندرآباد و 40 کیلومتری فریمان خراسان رضوی بوده است. به عبارت دیگر این زلزله در 81 کیلومتری مشهد و 319 کیلومتری بجنورد رخ داده است. مختصات این زمین‌لرزه، 35.83 درجه عرض شمالی و 60.26 درجه طول شرقی ثبت شده است. این رخداد لرزه‌ای با چندین پس‌لرزه همراه بوده است، به گونه‌ای که ساعت 10 و 45 دقیقه زلزله 4.7 ریشتری در عمق 7 کیلومتری زمین رخ داده و کانون آن در 24 کیلومتری سفیدسنگ، 35 کیلومتری نصرآباد و 38 کیلومتری قلندرآباد خراسان رضوی، 93 کیلومتری مشهد و 331 کیلومتری بجنورد بوده است. همچنین زلزله 4.6 ریشتری در ساعت 10 و 47 دقیقه و 4.7 ریشتری در ساعت 10 و 49 دقیقه از دیگر رخدادهای لرزه‌ای منطقه سفیدسنگ بوده است.
به دنبال وقوع این زلزله نسبتا شدید، به دستور فوری مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی، کمیته بحران در این استان‌ها برای رسیدگی به وضع زلزله‌زدگان تشکیل شد. همچنین به دستور دکتر سید تقی نوربخش مراکز درمانی تأمین اجتماعی در این استان‌ها برای ارایه خدمات درمانی به آسیب‌دیدگان احتمالی در وضع آماده‌باش قرار گرفتند.
مجتبی احمدی، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر خراسان رضوی درباره این حادثه گفت: «خوشبختانه با توجه به تراکم جمعیت در بخش سفیدسنگ مشکل جدی برای این منطقه به وجود نیامده است. با این حال بالگرد جمعیت هلال‌احمر استان خراسان رضوی به همراه تیم واکنش سریع استان به منطقه اعزام شده و برآورد خسارات احتمالی ناشی از زلزله را آغاز کردند.»
آماده‌باش فرودگاه‌ها
همچنین رحمت‌الله مه‌آبادی، رئیس هیأت‌مدیره و مدیرعامل شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران با اعلام برقراربودن پروازهای فرودگاه بین‌المللی مشهد به همه فرودگاه‌های معین فرودگاه مشهد، مرکز کنترل، ادارات کل مراقبت پرواز، ارتباطات و ناوبری و مخابرات دستور آماده‌باش داد.
وی در این‌باره گفت: «در حال حاضر آمد و شد پروازها در فرودگاه مشهد طبق برنامه در حال انجام و همه سرویس‌های مرتبط فرودگاهی و خدمات ناوبری هوایی این فرودگاه برقرار است و طی بازدید میدانی انجام‌شده از سطوح پروازی و ترمینالی، وقوع زلزله صبح دیروز، بر ایمنی پروازهای این فرودگاه آسیب جدی و تأثیرگذاری نداشته است.»
رئیس هیأت‌مدیره شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران ادامه داد: «در حال حاضر فرودگاه مشهد باز است و آمادگی کامل را برای خدمت‌رسانی و امدادرسانی به آسیب‌دیدگان احتمالی زلزله دارد.»
برگزاری جلسه اضطرار
به دنبال وقوع این زلزله، نخستین جلسه اضطراری رسیدگی به وضع منطقه زلزله‌زده، ساعت 30: 11 با حضور دکتر ضیايی، رئیس جمعیت هلال‌احمر در محل ستاد مرکزی بحران جمعیت برگزار شد.
مرتضی اکبرپور، معاون آمادگی و مقابله سازمان مدیریت بحران کشور با اشاره به گزارش‌های اولیه دریافتی از مناطق زلزله‌زده، اعلام کرد که به نظر می‌رسد این زمین‌لرزه خسارات زیادی نداشته باشد.
وی درباره آخرین وضع امدادرسانی در مناطق زلزله‌زده خراسان رضوی گفت: «عوامل اجرایی، امدادی، خدماتی و انتظامی از هلال‌احمر، اورژانس، ستاد بحران، فرمانداری و غیره به مناطق زلزله‌زده اعزام شده و همه دستگاه‌ها در آماده‌باش هستند. همچنین جلسه ستاد بحران نیز تشکیل شده و وضع مناطق زلزله‌زده لحظه به لحظه رصد می‌شود.»
ثبت 78 پس‌لرزه در خراسان رضوی
شاهین فتحی، معاونت عملیات امداد و نجات جمعیت هلال‌احمر به «شهروند» از اسکان اضطراری زلزله‌زدگان خراسان رضوی خبر داد و گفت: «زمین‌لرزه 6 ریشتری در سفیدسنگ خراسان رضوی تاکنون 78 پس‌لرزه داشته است. نیروهای امدادی پس از نخستین زمین‌لرزه در آماده‌باش به سر برده و اقدامات امدادی همچنان ادامه دارد.»
فتحی با ارایه آماری از اسکان اضطراری شهروندان زلزله‌زده ادامه داد: «تاکنون 60 خانوار در روستای کلاته حاج علی و 160 نفر نیز در ٨ روستای رضویه اسکان پیدا کرده‌اند.»
هیچ‌گونه خسارتی به حرم امام رضا(ع)
وارد نشده است
در ادامه حیدر حیدری ناظری، معاون طرح و برنامه سازمان عمران حریم حرم مطهر رضوی گفت: «در پی وقوع زلزله در شهر مقدس مشهد، هیچ‌گونه خسارتی به حرم ملکوتی حضرت علی ابن موسی الرضا(ع) وارد نشده است. در پی این حادثه، به هیچ یک از زیرساخت‌های حرم مطهر رضوی آسیبی نرسیده است. طی بازدیدی که با حضور هیأت همراه از همه اماکن متبرکه حرم مطهر رضوی از جمله، گنبدها، رواق‌ها و صحن‌ها انجام شد، با اقدامات ایمنی انجام شده هیچ‌گونه خسارتی به حرم مطهر وارد نشده است و خادمان بارگاه منور، اقدامات و پیش‌بینی‌های لازم را در این زمینه انجام داده‌اند. همه زیرساخت‌های حرم مطهر رضوی، مقاوم‌سازی شده است و در برابر هرگونه زلزله‌ای حتی بیشتر از زلزله‌ای که به وقوع پیوسته، مقاوم است.»
ساکنان مشهد چه می‌گفتند
زهره یکی از ساکنان مشهد است. او یک دختربچه 10 ساله و یک پسربچه 4 ساله دارد. این زن جوان که در زمان حادثه در یک کتابفروشی درحال خرید بود به خبرنگار «شهروند» می‌گوید: در کتابفروشی بودم. ناگهان قفسه‌های کتاب تکان خورد. کتابفروشی در منطقه چهارراه دکتری قرار داشت. همه از مغازه‌ها و خانههایشان به سرعت بیرون ریختند. حتی یک آرایشگاه زنانه در نزدیکی کتابفروشی وجود داشت که مشتریانش به سرعت بیرون آمدند. همه خیلی ترسیده بودند. به سرعت یک خودرو گرفتم و به سمت مدرسه دخترم رفتم. در آنجا بود که متوجه شدم بچه‌ها همه وحشت کرده و در حیاط مدرسه جمع شده‌اند. دخترم را که درحال گریه کردن بود در آغوش گرفتم و به خانه رفتم. پسر 4 ساله‌ام در خانه همراه پرستارش بود. در مسیر تلفنی با پرستارش صحبت کردم. انگار او آرام بود. ولی همه همسایه‌ها بیرون از خانههایشان آمده بودند. حالا هم به خانه مادر همسرم آمدیم. چون خانه ما آپارتمانی است و خانه مادرشوهرم ویلایی. راحت‌تر می‌توانیم به بیرون از خانه فرار کنیم. در مسیر دیدم که خیلی از خانواده‌ها پتو و چادر برداشته‌اند و قصد دارند شب را بیرون از خانه و در پارک‌ها و بوستان‌ها سپری کنند. زهره و خانواده‌اش که خیلی ترسیده‌اند در ادامه گفت: زلزله خیلی طولانی بود، حدود 30 ثانیه‌ای طول کشید. ولی 2 پس‌لرزه داشت که همتراز خود زلزله بود. با شروع این پس‌لرزه‌ها دوباره شهروندان مشهدی از خانههایشان فراری شدند. ترس همه وجود ساکنان منطقه را فراگرفته است.
حامد یکی دیگر از ساکنان مشهد است که در زمان وقوع زلزله در سر کارش حضور داشته است. او به «شهروند» می‌گوید: داشتم کار روزمره‌ام را انجام می‌دادم که ناگهان احساس کردم سرم گیج می‌رود. خیلی شدید بود. وقتی اطرافم را نگاه کردم متوجه شدم همکارانم درحال فرار هستند. همان موقع متوجه شدم که زلزله آمده است. زیر میز پنهان شدم اما زلزله خیلی طولانی بود. 30 ثانیه تا 40 ثانیه طول کشید. بعد از زلزله بود که همه ساختمان را تخلیه کردیم. با همسر و خانواده‌ام تماس گرفتم و جویای حالشان شدم. بسیار ترسیده بودند. حالا قرار است شب را بیرون از خانه سپری کنیم.
شعله هم در خانه مشغول آشپزی بوده که زلزله 6 ریشتری غافلگیرش کرده است. او می‌گوید: همراه 3 خواهر و مادرم در آشپزخانه بودیم. بستگانم که برای تعطیلات نوروز به مشهد آمده‌اند هنوز برنگشته بودند که این حادثه رخ داد. مادرم پیر است. ما نمی‌توانستیم بدون او از خانه فرار کنیم. ترجیح دادیم در خانه بمانیم. منتظر بودیم خانه روی سرمان آوار شود اما خدا را شکر هیچ اتفاقی نیفتاد و جان سالم به در بردیم. خیلی وحشت کردیم. ثانیه‌ها برای‌مان حکم روزها را داشت. این ثانیه‌های استرس و زلزله خیلی طولانی بود. زلزله اصلی خیلی برای‌مان زجرآور بود اما پس‌لرزه‌ها را راحت‌تر هضم کردیم.
این زلزله پیش‌بینی می‌شد
در ادامه بهرام عکاشه، پدر علم زلزله‌شناسی ایران در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» و در رابطه با این زلزله توضیح داد: «این زمین‌لرزه به دور از انتظار نبود. در سال‌های اخیر به دلیل وجود گسل‌های زلزله‌خیز این منطقه، وقوع زلزله در آن پیش‌بینی می‌شد. در مجموع 21 گسل در خراسان رضوی وجود دارد که کشف رود، تربت جام، بینالود، سبزوار، دشت بیاض و سرایان و نیشابور یا کپه داغ و درونه ازجمله گسل‌های این استان بوده است. بنابراین وجود این گسل‌ها خبر از یک زلزله مهیب می‌داد. به همین دلیل دور از انتظار نبود که چنین زمین‌لرزه‌ای در این منطقه رخ دهد. در 10سال اخیر 127 مورد زلزله بالای 3.5 ریشتر خراسان رضوی را لرزانده و زنان و مردان بسیاری را به کام مرگ کشانده، به‌طوری که 6 مورد از این زلزله‌ها بالای 5 ریشتر بوده و شهرستان‌های خواف را با 5.4 ریشتر در سال 1391، نیشابور را با 5.5 ریشتر در سال 1390 و تربت حیدریه را با قدرت 5.7 ریشتر در سال 1389 لرزانده است. این زلزله هم به دلیل حادثه‌خیز بودن این منطقه قابل پیش‌بینی بود. این زلزله پس‌لرزه‌های زیادی هم داشت، جای تعجب ندارد. چراکه معمولا در زلزله‌هایی با ریشتر‌های بالا، امکان وجود پس‌لرزه‌های زیاد تا حتی چند روز پس از حادثه هم وجود دارد. برای همین این حادثه کاملا عادی و پیش‌بینی شده است. حتی اگر پس‌لرزه‌ها هم ادامه داشته باشد باز هم جای تعجب ندارد.»