شهروند| رئیسجمهوری ایران روز گذشته به دعوت رسمی پادشاه عمان و امیر کویت، راهی مسقط شد تا از آنجا عمان را به مقصد کویت ترک کند. این سفر سه هفته بعد از آن انجام میشود که وزیر امور خارجه کویت پیامی کتبی را از سوی امیر این کشور و 6 کشور عربی حوزه خلیج فارس به تهران آورد.
روابط ایران با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، فراز و نشیبهای زیادی داشته است. در برهههایی از زمان، با وجود همه اختلافات ایدئولوژیکی، ایران بیشترین روابط تجاری را با همین کشورها داشت. حتی زمانی، هنگام تشکیل شورای همکاری خلیج فارس، پیشنهاد اولیهای برای عضویت ایران در شورا نیز مطرح شد. این روابط به زمانی بازمیگردد که ایران تلاش میکرد روابط خود را با کشورهای عربی خلیج نه با تکیه بر اختلافات که با تکیه بر مشترکات نظیر مبارزه با احزاب بعث در منطقه، ملیگرایی و کمونیسم بنا کند، اما این روابط حسنه از زمان حمله صدام حسین به ایران و حمایت کشورهای عربی از این حمله به تیرگی گرایید. از آن زمان تاکنون روابط ایران و این کشورها فراز و نشیبهای بسیار داشته است. برای مثال ایران حتی یکبار روابط خود با عربستان را به دلیل کشتار حجاج ایرانی در سال 67 به حال تعلیق درآورد و از اعزام حجاج به مکه امتناع کرد. در دوره ریاستجمهوری حسن روحانی که مذاکرات هستهای با گروه 1+5 به نتیجه رسید، شاهد خصومت بیشتر برخی از کشورهای حاشیه خلیج فارس در قبال ایران بودیم. برخی از این کشورها نظیر عربستان سعودی، اقدام به کارشکنیهای زیادی در قبال مذاکرات کردند. نگرانی عمده عربستانسعودی این بود که آمریکا پس از توافق هستهای با ایران، روابط خود را با عربستانسعودی مورد تجدید نظر نسبی قرار دهد. از سوی دیگر، ناآرامی داخلی در سوریه موجب شد که کشورهایی نظیر عربستان، قطر و امارات متحده عربی عملا رودرروی ایرانی قرار بگیرند که از حامیان اصلی دولت بشار اسد بهشمار میآمد. اما به نظر میرسد که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نیز دریافتهاند که ادامه وضع موجود نمیتواند به نفعشان باشد. ایران نیز همواره از تمایلش برای حلوفصل اختلافات و گفتوگو با این کشورها گفته بود و سرانجام پس از پیام امیر کویت به ایران از جانب 6 کشور این شورا، گشایشی هر چند نسبی حاصل شده و حسن روحانی، رئیسجمهوری در نخستین واکنش به عمان سفر کرد که همواره میانجی سنتی میان ایران و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس بوده است. روحانی پیش از عزیمت به کشورهای عمان و کویت، در گفتوگویی با خبرنگاران تأکید کرد: جمهوری اسلامی ایران خواستار ارتقای روابط با کشورهای منطقه و همسایه و تقویت ثبات، امنیت و توسعه در کل منطقه است.رئیسجمهوری با اشاره به پیام کشورهای حوزه خلیج فارس مبنی بر اراده این 6 کشور برای ارتقای روابط بهتر با جمهوری اسلامی ایران و همچنین حلوفصل سوءتفاهمات از طریق گفتوگو و مذاکره بین طرفین، گفت: ما از اصل این پیام استقبال میکنیم و در جریان این سفر نیز درخصوص ارتقای همکاریها، دیدار و گفتوگو خواهیم داشت. دکتر روحانی با تأکید بر اینکه اساس سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران حُسن همجواری با همسایگان و حفظ امنیت خلیج فارس است، گفت: جمهوری اسلامی ایران هیچگاه به دنبال تجاوز، مداخله در امور داخلی سایر کشورها و تحمیل عقاید دینی، مذهبی و سیاسی نیست و همکاری مشترک با کشورهای دوست اسلامی و همسایه در اولویت است. رئیسجمهوری تصریح کرد: امنیت منطقه باید توسط کشورهای منطقه تأمین شود و حضور خارجی، تاثیری نداشته و مضر است و کشورهای منطقه از بلوغ کافی در این زمینه برخوردار هستند.دکتر روحانی با تأکید بر اینکه امروز همه باید به فکر وحدت بیشتر با یکدیگر باشیم و اختلافاتی که برخی قدرتهای جهانی ایجاد کردهاند، جعلی و مصنوعی است، اظهار داشت: سنی و شیعه در طول قرنها همزیستی مسالمتآمیز داشتند و ایرانهراسی، شیعههراسی، سنیهراسی و همسایههراسی، مجعول و ساخته و پرداخته بیگانگان است و قطعا سوءتفاهمات، با مذاکره حلوفصل میشود. رئیسجمهوری در ابتدای سخنان خود با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عمان و کویت روابطی صمیمانه و دوستانه داشته است، گفت: ظرفیتهای بسیار خوبی برای توسعه روابط دوجانبه بین ایران و این کشورها وجود دارد. در عمان نیز سلطان قابوس، پادشاه عمان، استقبالی بسیار گرم از حسن روحانی به عمل آورد. در این استقبال رسمی به نشانه دوستی دو کشور 21 گلوله توپ شلیک شد. سفر روحانی به عمان از سوی رسانههای منطقه نیز بهطور گسترده پوشش داده شد. خبرگزاری رسمی کویت که کشورش دومین مقصد رئیسجمهوری است در گزارشی با استقبال از گسترش روابط سیاسی کویت و کشورهای منطقه با جمهوری اسلامی ایران عزم و اراده تهران برای برقراری روابط خوب با همسایگان را مورد تأکید قرار داد.
این خبرگزاری با اشاره به اظهارات دکتر حسن روحانی پیش از سفر به کویت خاطرنشان کرد: تهران از پیام اخیری که از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس دریافت کرد در مجموع استقبال کرده و فعالیت و همکاری مشترک با همسایگان جنوبی را امری راهبردی میداند و ریاستجمهوری ایران در سفر به کویت پیرامون راههای تقویت روابط مشترک گفتوگو میکند.خبرگزاری کویت نوشت: رئیسجمهوری ایران بر سیاست حُسن همجواری و تأمین امنیت منطقه تأکید و ابراز کرده است که کشورش هیچگاه به فکر تجاوز به خاک کشور دیگری نیست و قصد ندارد که عقاید مذهبی و سیاسیاش را به کسی تحمیل کند.
به نوشته خبرگزاری کویت، «حسن روحانی در اظهارات خود تأکید کرد که جمهوری اسلامی ایران برای همکاری مشترک با کشورهای اسلامی و دوستان خود ارزش ویژهای قایل است و تأکید دارد که کشورهای منطقه مسئولیت تأمین امنیت منطقه را برعهده دارند. ایران امیدوار است که در منطقهای پرآشوب و مملو از حضور نظامی کشورهایی نظیر آمریکا، انگلیس و فرانسه، بتواند روابط دوستانهای با همسایگان خود برقرار کند. این نخستین و عاقلانهترین شرط دیپلماسی واقعگراست که هر کشوری ابتدا روابط خود را با همسایگانش عادیسازی کند. در هر صورت موقعیت جغرافیایی ایران، جبری را بر سیاستهای کشور در عرصه دیپلماسی حاکم میکند که از آن گریزی نیست. این اصل البته درخصوص دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز صادق است که کشوری را در همسایگی خود دارند که آنقدر پهناور است که با اکثر این کشورها مرز مشترک دارد و آنقدر قدرتمند است که بسیاری از معادلات سیاسی منطقهای بدون حضورش قابل حلوفصل نیست. حسن روحانی در دیدار پادشاه عمان با اشاره به روابط برادرانه و دیرینه دو کشور در طول تاریخ، گفت: روابط تهران – مسقط همواره صمیمانه و پایدار بوده و در این مسیر، رویکرد حکیمانه و تلاشهای خیرخواهانه و برادرانه پادشاه عمان بسیار موثر بوده است. رئیسجمهوری توافق هستهای ایران را به نفع روابط دو کشور، کشورهای منطقه و جهان دانست و گفت: امروز شرایط بسیار مناسبی برای توسعه و تحکیم هرچه بیشتر روابط ایران و عمان فراهم آمده است و این آمادگی وجود دارد که برای فعالسازی ظرفیتهای اقتصادی، علمی، فرهنگی و روابط مردم دو کشور، گامهای جدید و بلندی برداشته شود. روحانی با تأکید بر اینکه «تهران همواره از گسترش روابط دوجانبه و منطقهای با همسایگان استقبال میکند»، اظهار داشت: جمهوری اسلامی ایران هر گاه کشورهای منطقه با مشکلات مختلف ازجمله تروریسم مواجه شدند، آنها را یاری کرده است و پس از این هم اگر هرکدام از این کشورها، بهویژه در برابر تروریستها با مشکلی مواجه شوند و از تهران درخواست کمک داشته باشند، حتماً به آنها کمک خواهیم کرد. رئیس جمهوری ترویج ایرانهراسی را توطئهای فرا منطقهای و طراحی دشمنان مشترک اسلام و اعراب منطقه دانست و خاطرنشان کرد: تهران همواره منادی حل و فصل مشکلات و اختلافات از طریق گفتوگو بوده است و قدرت نظامی ایران نیز صرفاً دفاعی و پشتوانهای مستحکم برای امنیت منطقه است. رئیسجمهوری تصریح کرد: برای تأمین امنیت منطقه هیچ راهحلی اساسیتر از مسئولیتپذیری کشورهای منطقه و همکاریهای درون منطقهای وجود ندارد، لذا کشورهای منطقه باید در کنار یکدیگر برای امنیت و ثبات پایدار در منطقه با یکدیگر همکاری و مشارکت داشته باشند. دکتر حسن روحانی، بعد از ترک عمان، به دعوت رسمی امیر کویت، شامگاه چهارشنبه وارد این کشور شد و در فرودگاه بین المللی کویت از سوی شیخ صباح احمد جابر الصباح امیر کویت مورد استقبال رسمی قرار گرفت.در مراسم استقبال رسمی علاوه بر امیر کویت، ولیعهد، نخست وزیر و همه وزرای کابینه دولت و جمع دیگری از مقامات ارشد در فرودگاه حضور یافته و در مراسم استقبال رسمی شرکت کردند.