محمد باقرزاده| درحالی‌که همچنان و پس از گذشت هشت روز از ریزش ساختمان پلاسکو در قلب تهران، دوربین رسانه‌های رسمی روی ویرانه‌های این ساختمان تمرکز کرده، بارندگی‌های بی‌سابقه و سیل در جنوب استان سیستانوبلوچستان هزاران شهروند را آواره و آسیب‌های جدی به مزارع و باغات کشاورزی این مناطق وارد کرده است. اگرچه باد و بارندگی در بلوچستان شکوفه‌های انبه را ریخته، راه‌های ارتباطی را مسدود و خانه‌های خشت و گلی را ویران کرده است، اما پس از سال‌ها خشکسالی، امید را در دل کشاورزان زنده کرده و این موضوعی است که شهروندان و مسئولان این مناطق در گفتوگو با «شهروند» مطرح می‌کنند.
۱۶۰ واحد مسکونی با تخریب بالای ۶۰ درصد
سه روز بارش مداوم در استانی که در دو‌سال گذشته کمترین میانگین بارندگی در کشور را داشته چه خساراتی به‌بار آورده و اکنون شرایط کلی در مناطق سیل‌زده استان سیستان و بلوچستان به چه صورت است؟ «غلامرضا اربابی»، مدیرکل مدیریت بحران این استان با اشاره به عبور مناطق سیل‌زده از وضع بحرانی به «شهروند» می‌گوید: «از پنجشنبه‌شب هفته قبل بارندگی شروع شد. دو‌سال است که کم‌بارش‌ترین استان کشور بوده‌ایم و میانگین بارندگی ۱۰۶ میلی‌متر در سال بوده است، اما در این چهار روز در برخی از مناطق از میانگین سالیانه، بارندگی بیشتری داشتیم؛ دلگان ۱۱۵ میلی‌متر، نیک‌شهر ۱۱۰ میلی‌متر، کنارک ۱۴۳ میلی‌متر و چابهار ۶۴ میلی‌متر بارندگی داشت که در سال‌های گذشته بی‌سابقه بوده است.»
اربابی درباره آسیب‌های ناشی از این سیل به شهرستان‌های جنوب استان سیستان و بلوچستان هم می‌گوید: «همین بارندگی منجر به مشکلاتی در منطقه شد. ۱۵ مسیر فرعی مسدود شده که اکنون ۱۰ مورد بازگشایی شده است. علاوه‌براین،۳۰ منطقه با مشکل قطعی برق مواجه شد. تاکنون (عصر چهارشنبه) ۱۶۰ واحد مسکونی بالای ۶۰درصد تخریب
شده است و ۵۴۰ واحد هم نیاز به تعمیر دارد. بارندگی از سه‌شنبه‌شب قطع شده و ۹۶ اکیپ اداره برق وضع برق را ساماندهی می‌کنند.»
اگرچه در روزهای گذشته مرکز و اکثر مناطق استان سیستان و بلوچستان شاهد بارندگی بود، اما شهرستان‌های خاش، سراوان، نیک‌شهر، سرباز، کنارک و روستاهای این مناطق دچار سیل‌زدگی شد. مدیرکل مدیریت بحران شرایط کنونی این شهرستان‌ها را تا اندازه‌ای مناسب می‌داند و در این‌باره می‌گوید: «بیش از ۷۵۰ خانوار را اسکان داده‌ایم. سه روستا مشکل اساسی داشت که در مناطق ایمن اسکان داده شدند. ۵۰ تیم اورژانس و امدادی به همراه دو بالگرد در منطقه حضور دارند. ۹ مادر باردار از مناطق روستایی به مراکز بهداشتی انتقال داده شدند و یک نوزاد در آمبولانس به دنیا آمد که اسم آن را باران گذاشتند. وضع به سمت عادی شدن پیش می‌رود و در مناطق روستایی تیم‌های امدادی حضور دارند.»
اربابی با اشاره به این‌که تیم‌های برآورد خسارت در منطقه حضور دارند، معتقد است که «با توجه به پراکندگی و گستردگی مناطق سیل‌زده تخمین خسارات هنوز صورت نگرفته است ولی بیشترین خسارت به بخش کشاورزی، قنوات و راه‌های ارتباطی وارد شده است.»
مرگ دو نفر در خاش و چابهار
اگرچه در روزهای گذشته آمارهای متفاوتی از میزان خسارات جانی این سیل در رسانه‌های استانی و شبکه‌های مجازی منتشر شده است، اما رئیس پزشکی قانونی استان سیستان و بلوچستان در گفتوگو با «شهروند» تنها مرگ دو نفر را تأیید می‌کند. «رضا عبدی» در آخرین ساعات روز چهارشنبه به «شهروند» می‌گوید: «یک مورد غرق‌شدگی در چابهار داشتیم که در یک حوضچه یک پیرمرد مسن غرق شده است. آخرین اطلاعات ما همین یک مورد غرق‌شدگی و مرگ شهروند خاشی است که خانواده این مرحوم هنوز به پزشکی قانونی مراجعه نکرده‌اند ولی در پرس‌و‌جوی من این مورد تأیید شده که یک پیرزن ۶۰ ساله بر اثر ریزش سقف منزل ناشی از بارش جان خود را از دست داده است.»
عبدی درباره امکان افزایش تلفات جانی این سیل هم می‌گوید: «الان دستگاه‌ها آماده و در شهرها و روستاهای مختلف ساکن هستند و من بعید می‌دانم تلفات جانی این سیل افزایش یابد.»
قنات‌ها و مزارع کشاورزی قصرقند
آسیب جدی دیده‌اند
قصرقند در جنوب استان سیستان و بلوچستان یکی از مناطق اصلی کشاورزی در این استان است که در سال‌های گذشته با خشکسالی روبهرو شده و این مسأله زندگی بسیاری از مردم را با مشکل جدی روبهرو کرده است. سیل در این شهرستان اگرچه خسارات زیادی به بار آورده اما مطابق گفته‌های مسئولان این شهرستان، مردم در روزهای گذشته به آینده کشاورزی و باغات خود امیدوار شده‌اند. «حوا نارویی»، مسئول روابط‌عمومی فرمانداری این شهرستان به «شهروند» می‌گوید: «قصرقند محصور به کوه و رودخانه است و به شهرستان رودخانه و قنوات معروف است. بزرگترین سد بتنی استان در این شهرستان قرار دارد که آب رودخانه کاجو به این سد می‌ریزد. این رودخانه معمولا طغیان می‌کند که در بالادست حدود ۲۰ روستا و در پایین‌دست ۲۸ روستا قرار دارد. این روستاها حدود ۱۶هزار نفر جمعیت دارند. از روز جمعه بارندگی شروع شده و الان راه‌های ارتباطی‌شان قطع شده و ۱۶ روستا هم قطعی برق داشته که الان برق بعضی روستاها وصل شده است. در حوزه برق و کشاورزی و قنوات خسارات زیادی وارد شده و سقف و دیوار برخی خانه‌ها ریخته است. مدارس خشت و گلی در این مناطق زیاد است و به همین دلیل مدارس سه روز تعطیل بود.» نارویی درباره وضع ساکنان این روستا هم می‌گوید: «بیشتر روستاها مشکل آبگرفتگی داشتند که الان تا حدی خطر رفع شده است. روستای کریم‌آباد قدیم احتمال آبگرفتگی آن زیاد است ولی خود مردم حاضر به تخلیه انتقال نیستند. درمجموع مردم از این سیل و باران شاکر هستند، با وجود این‌که خسارات زیادی دیدند؛ شهرستان قصر قند وضع بارندگی بهتری از مناطق دیگر استان داشت ولی روبه خشکسالی گذاشته بود. در شهرستان ما دو تا بچه در آمبولانس متولد شدند و مردم بیشتر از این‌که ناراضی باشند، همه راضی و شاکر هستند.»
اما یکی از نگرانی‌های فعالان فرهنگی پس از این سیل، آسیب‌دیدن آثار تاریخی و باستانی این است که قنات قصرقند یکی از آثار در انتظار برای ثبت جهانی است و مسئول روابط عمومی فرمانداری این شهرستان از نگرانی خود درباره این قنات سخن می‌گوید: «طرحی با همکاری سازمان جهاد کشاورزی و استانداری برای مرمت قنات‌ها درحال انجام بود؛ چون برخی قنوات در انتظار ثبت جهانی هستند و این سیل آسیب‌های زیادی ایجاد کرده است.»
رئیس جهاد کشاورزی قصرقند: قنات‌های تاریخی آسیب جدی ندیده‌اند
«محمدرفیع دهواری» رئیس جهاد کشاورزی قصرقند با اشاره به فراهم‌بودن تمام شرایط برای ثبت جهانی قنات‌های این شهرستان از سالم‌ماندن آن‌ها دراین سیل سخن می‌گوید: «برخی قنات‌ها آسیب دیده‌اند اما یک قنات داریم که نوع سازه احداث‌شده آن در زمین بسیار جالب و متفاوت است و شباهتی با غار علی‌صدر دارد، طول این سازه حدود ۳هزارمتر است و دراین سیل آسیب زیادی ندیده و مشکلی برای ثبت جهانی آن وجود ندارد.»
رئیس جهاد کشاورزی این شهرستان خوش آب و هوای جنوب سیستانوبلوچستان درباره خسارات وارده به کشاورزان هم می‌گوید: «آسیب‌های واردشده به مزارع باقلا و درختان انبه بوده که شکوفه داده بودند و الان شکوفه‌ها ریخته است. کشاورزی این شهرستان حدود ۶۰درصد ازبین رفته که البته در روزهای آینده تخمین دقیق‌تری درباره خسارات بیان خواهد شد.»
آسیب‌دیدگی یک‌هزار خانه در ایرانشهر
شهرستان ایرانشهر هم یکی دیگر از مناطق سیل‌زده است که فرماندار این شهرستان به «شهروند» می‌گوید: «باران چهارشنبه صبح بند آمده است و حدود ۸۵میلی‌متر بارندگی داشتیم و این درحالی است که میانگین بارندگی ۱۰۰میلی‌متر در‌سال است. دراین ۲۴ساعت ما ۸۵میلی‌متر بارندگی داشتیم که آبراهه‌ها دچار طغیان شدند و ستاد بحران این حادثه را مدیریت کردند که خوشبختانه تلفات جانی در این شهرستان نداشتیم. راه‌های بسته‌شده تا اندازه‌ای باز شده و اختلالات برق برطرف شده اما خانه‌های خشت و گلی آسیب جدی دیدند که همه درمناطق فرسوده شهر و هم در روستاها بودند. قریب به ۲هزار خانه آسیب دیدند که از این میان به هزار مورد آسیب جدی وارد شد که این افراد در چادر ساکن هستند. با توجه به شرایط نیاز به اقلام خوراکی هست که درحال تهیه و اقدام هستیم. از لحظات روحی و روانی توانستیم بحران مدیریت کنیم.»
«نبی‌بخش داوودی» از لزوم توجه به خسارات ناشی از این سیل در درازمدت سخن می‌گوید و معتقد است که باید زیان‌های کشاورزان به شیوه‌های مختلف جبران شود: «در کوتاه‌مدت اقدامات لازم انجام شده ولی در بلندمدت باید بندهای بتنی که برای جلوگیری از ورود سیلاب به شهر هستند، تقویت بشوند و باید کمک‌های بلاعوضی به شهروندان صورت بگیرد. به دلیل گستردگی منطقه تاکنون تخمینی از خسارات صورت نگرفته ولی طی سه، چهار روز آینده برآورد دقیقی از میزان خسارات این سیل صورت خواهد گرفت.»
۳۵۰کیلومتر از راه‌های اصلی
شهرستان فنوج آسیب دیده‌اند
فنوج هم مانند دیگر مناطق سیل‌زده خسارات زیادی را متحمل شده اما آسیب وارده به راه‌های ارتباطی این منطقه فراوان بوده است. «ضیاء‌الحق‌هاشم‌زهی» فرماندار این شهرستان دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «از روز یکشنبه یک سامانه بارشی وارد شهرستان شد و درآن روز حدود ۲۰میلی‌متر بارندگی داشتیم و در روز دوشنبه حجم بارش افزایش یافت و حدود ۳۲میلی‌متر بارندگی داشتیم، در روز سه‌شنبه هم ۱۵میلی‌متر بارندگی داشتیم. در این بارندگی‌ها بخشی از سامانه‌های آبرسانی شهری و روستایی آسیب دیده و تعدادی از واحدهای مسکونی درمراکز شهر و نواحی روستایی دچار آسیب شد که درهمان ساعات اولیه نیروهای هلال‌احمر توانستند کمک‌های امدادی را انجام دهند. دراین بارندگی شبکه برق‌رسانی هم آسیب دید که الان تمام این نواقص رفع شده است.»
هاشم‌زهی هم تخمین ریالی خسارت این سیل را به روزهای آینده و پس از برآورد دقیق کارشناسان واگذار می‌کند اما درباره نوع خسارات می‌گوید: «در این بارندگی خیلی از اراضی محصولی و باغات دچار خسارت شدند که ارزیابی ابتدایی انجام شده و به دفتر بحران ارسال کردیم. حجم آسیب به اندازه‌ای است که حدود ۳۵۰کیلومتر از راه‌های اصلی شهرستان دچار آسیب شده است و حدود ۴۰کیلومتر از راه‌های فرعی هم آسیب جدی دیده‌اند. بیان این خسارت به صورت ریالی نیاز به ارزیابی دقیق‌تر دارد. درشهرستان فنوج تنوع محصولات کشاورزی داریم، ولی عمده محصول مردم خرما، انار و انگور است که باغات آسیب جدی دیده است.»
فرماندار شهرستان فنوج درباره شرایط روحی و روانی مردم پس از این سیل هم می‌گوید: «بحث اداری و خسارات را باید کنار بگذاریم . درعرصه اجتماعی اتفاق بسیار جالبی افتاد و بعد از چندین خشکسالی که بسیاری از مردم از زندگی ساقط شده و مجبور به فروش دام‌های خود شده بودند، دراین بارندگی شاد شدند و با نشاط و شادابی به این قضیه نگاه کردند. این مردم مطمئنا در روزهای آینده با نشاط بیشتری به کشاورزی خود خواهند پرداخت. این خسارت‌ها جبران خواهد شد ولی اثرات این بارندگی باعت ایجاد امید درکشاورزان و مردم شهرستان ما شده است.»
رئیس سازمان امدادونجات جمعیت هلال‌احمر هم دراین‌باره گفت: «۱۱ استان کشور در 5روز گذشته درگیر برف و کولاک بوده است، خدمات امدادی لازم در 29 محور این استان‌ها به یک‌هزارو366 تن از هموطنان ارایه شد.»
مرتضی سلیمی با اعلام گزارش عملیات برف و کولاک در 5روز گذشته درکشور، ادامه داد: «استان‌های آذربایجان‌غربی، چهارمحال‌وبختیاری، خراسان‌شمالی و رضوی، خوزستان، فارس، قزوین، کهگیلویه وبویراحمد، لرستان و مازندران دراین مدت درگیر برف و کولاک بوده و خدمات امدادی لازم به یک‌هزارو366 تن از هموطنان ارایه
شده است.»