علیرضا کیان‌پور| با وجود گذشت نزدیک به یک هفته از اقدام نامتعارف کریمی‌قدوسی در انتشار گزینشی سخنان محرمانه ظریف در نشست مشترک وزارت امور خارجه و کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، حاشیه‌ها و واکنش‌ها به این ماجرا همچنان ادامه دارد. کریمی‌قدوسی که روز گذشته را در سکوت کامل خبری پشت سر گذاشت و در صحن مجلس نیز گوشه‌ای آرام نشست و حرف خاصی مطرح نکرد، روز یکشنبه آخرین تلاش خود را برای اثبات مواضع و مدعایش به کار بست و پس از ناامید شدن از اکران فیلم جلسه محرمانه برای خبرنگاران، آنچنان‌که مجتبی ذوالنوری، دیگر نماینده عضو جبهه پایداری در کمیسیون امنیت گفت، خود دست به کار شد و همچون یک خبرنگار در گوشه‌ای از مجلس مشغول پیاده کردن فایل صوتی جلسه و تایپ کردن آن شد و در ادامه در نامه‌ای به وزیر امور خارجه شعارهای همیشگی‌اش را تکرار کرد و درنهایت نیز تنها موفق به جلب حمایت ۱۱ نفر از ۲۸۶ نماینده مجلس شد.
جلسه شبانه کمیسیون امنیت و وزارت خارجه
اما در چنین شرایطی، مخالفان و منتقدان کریمی‌قدوسی روز پرکاری را پشت سر گذاشتند و این روز بلند کاری را از ساعات پایانی شب قبل آغاز کردند. حدود ساعت ۲۳ شامگاه یکشنبه، یکی، دو خبرگزاری از جلسه اضطراری رئیس و برخی از اعضای کمیسیون امنیت با ظریف در ساختمان وزارت خارجه خبر دادند و تأکید کردند این دیدار به‌منظور دلجویی از ظریف و تلاش برای ترمیم رابطه وزارت خارجه و کمیسیون امنیت صورت گرفته؛ رابطه‌ای که به گفته یکی از نمایندگان حاضر در این نشست، در پی «اقدام خلاف امنیت ملی و اصول اخلاقی» نماینده عضو جبهه پایداری مشهد مخدوش شده است. اردشیر نوریان که نخستین روایت از نشست شبانه کمیسیون امنیتی‌ها با ظریف را تشریح می‌کرد، در این رابطه به ایلنا گفت: اکثر اعضای کمیسیون امنیت در این مدت نسبت به این اتفاق ناخوشایند اظهار نگرانی کردند، چرا که نسبت به بروز این اتفاق بسیار متاسفیم و این اقدام را خلاف قانون دانسته و از آن اعلام برائت می‌کنیم. او تصریح کرد: متاسفانه کریمی‌قدوسی استنباط‌های غلطی درباره برجام و مذاکرات هسته‌ای دارد و براساس این استنباط‌های غلط شخصی دست به اقداماتی می‌زند. نوریان همچنین در تشریح انگیزه احتمالی کریمی‌قدوسی گفت: نمی‌خواهم بگویم که هدف کریمی‌قدوسی حمله به دولت و انتقام‌گیری از وزارت خارجه و برجام بوده اما به‌هرحال کریمی‌قدوسی منتسب به جبهه پایداری است. با این حال با توجه به این‌که در آستانه تشکیل کمیسیون مشترک برجام هستیم، همگی باید در راستای تقویت مواضع جمهوری اسلامی در مجامع بین‌المللی تلاش کنیم.
درخواست برای ورود سپاه و وزارت اطلاعات برای اتمام حاشیه‌‌سازی‌های کریمی‌قدوسی
معاون پارلمانی وزارت امور خارجه که نمایندگان مجلس را در نشست نوبت صبح روز گذشته مجلس همراهی کرد، با پایان این نشست در جمع خبرنگاران حاضر شد و با تأکید بر این‌که بیش از ۸۰درصد نمایندگان مجلس حامی سیاست خارجی دولت هستند، گفت: سوال این است که از لحاظ قواعد حفاظتی و اسناد و گفتار، گوینده طبقه‌بندی را تعیین می‌کند یا شنونده؟ وزارت اطلاعات، سپاه و نیروهای نظامی می‌توانند در این‌باره صحبت کنند که باعث حل ماجرا می‌شود. حسن قشقاوی با بیان این‌که طبیعتا گوینده محرمانه بودن یک اظهارنظر را تشخیص می‌دهد، نه شنونده، خاطرنشان کرد: در متنی که از سوی ظریف بیان و دیروز منتشر شده، نشان داده شده که مطلبی که از اول با حاشیه‌های ژورنالیستی منتشر شده با واقعیت مغایر است و متن دیروز نیز گزینشی بوده است، ولی ثابت شد که این متن، متنی نبوده که روزهای اول منتشر شده است. قشقاوی همچنین تصریح کرد: حفظ اسرار نظام از واجبات است. نمایندگان به ما می‌گویند اخبار روزنامه‌ای نگویید. ما از وزرا می‌خواهیم مطالب غیررسانه‌ای بگویند، ولی اگر مطالب غیررسانه‌ای، رسانه‌ای شود چه ارزشی دارد و ما چرا باید مطالب غیررسانه‌ای را بگوییم.
انتقاد بروجردی از رفتار غیراصولی کریمی‌قدوسی
همزمان، رئیس کمیسیون امنیت ملی نیز درباره این نشست اطلاعاتی به خبرگزاری خانه ملت داد و گفت: با توجه به اتفاقی که در آخرین جلسه مشترک کمیسیون امنیت ملی و وزیر خارجه رخ داد و متاسفانه خارج از ضوابط مصوب کمیسیون، رفتارهای غیراصولی صورت گرفت؛ مجموعه اعضای کمیسیون امنیت بر این نظر بودند که با توجه به ضرورت استمرار این همکاری‌ها و تبیین نظرات اعضا، نشستی با وزیر خارجه برگزار شود که این جلسه شب گذشته صورت گرفت. علاءالدین بروجردی ادامه داد: در این دیدار، وزیر امور خارجه نیز همچون اعضای کمیسیون امنیت ملی، تأکید داشتند اتفاق اخیر از سوی یک فرد صورت گرفته و سیاست اعضای کمیسیون امنیت ملی نیست. او با اشاره به تأکید ظریف بر استمرار همکاری‌های دوجانبه یادآور شد: با توجه به جایگاه صداوسیما، این سازمان باید پیوسته مبتنی بر منافع ملی حرکت کند، البته این انتظار بوده و مشاهده می‌کنیم که این سازمان چنین عملکردی در برابر مسائل امنیتی نظام دارد، از این رو در این زمینه رسانه ملی می‌تواند در این نوع موضوعات و اتفاقات، نقش بهتری ایفا کند.
صداوسیما؛ پشتیبان کریمی‌قدوسی
انتقاد تلویحی رئیس کمیسیون امنیت ملی از رسانه ملی درحالی مطرح شد که ساعتی بعد و همزمان با آغاز نشست علنی نوبت بعدازظهر، علیرضا رحیمی، دیگر نماینده حاضر در نشست مشترک شامگاه یکشنبه کمیسیون امنیت و وزارت خارجه، در یک نشست خبری توضیحات مفصلی درباره اقدام کریمی‌قدوسی ارایه و در حاشیه این نشست خبری، به‌شدت نسبت به نحوه پوشش ماجرا توسط صداوسیما انتقاد کرد. عضو کمیسیون امنیت ملی گفت: با وجود این‌که این مسأله در صحن اتفاق نیفتاده اما همان‌گونه که صداوسیما به بهانه خبررسانی اقدام به حاشیه‌سازی و شائبه افکار عمومی را تقویت کرد، انتظار داشتیم رئیس مجلس نیز اظهارنظر لازم را داشته باشد. با این حال مهم این است که افکار عمومی با آگاهی دراین‌باره قضاوت می‌کنند. او تصریح کرد: این حاشیه‌سازی‌ها با پشتیبانی صداوسیما که خط تخریب دستگاه دیپلماسی و حمله به شخص آقای ظریف را دنبال می‌کند، جای تأسف دارد. عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس همچنین با تأکید بر لزوم موضع‌گیری رئیس مجلس شورای اسلامی در قبال این اتفاق ناخوشایند، از عزم راسخ نمایندگان برای شکایت از کریمی‌قدوسی به هیأت نظارت بر رفتار نمایندگان خبر داد و همچنین یادآور شد که قرار است کمیسیون امنیت ملی در بیانیه‌ای رسمی دراین‌باره اعلام موضع و اقدام نامتعارف کریمی‌قدوسی را محکوم کند. عضو کمیته سیاسی فراکسیون امید مجلس شورای اسلامی همچنین در پاسخ به سوال دیگری درباره انگیزه احتمالی کریمی‌قدوسی از انجام این افشاگری، گفت: آنچه مسلم است این اقدامات با هدف تخریب دولت، ظریف و برجام انجام می‌شود و هرچه به انتخابات نزدیک می‌شویم، افزایش چنین بداخلاقی‌هایی قابل پیش‌بینی است که این مسائل سم مهلک برای کشور است.
انگیزه‌های کریمی‌قدوسی در حمله به ظریف
به نظر می‌رسد کریمی‌قدوسی پیرو تاکتیک همیشگی‌اش است که پس از یک حمله جانانه به دولت، مدتی در سکوت روزگار می‌گذراند. اکنون نیز با توجه به این‌که دیگر حرفی برای گفتن باقی نمانده، تدریجا عقب‌نشینی کرده و مدتی در جمع خبرنگاران آفتابی نمی‌شود. بررسی دلایل و انگیزه‌های این اقدام نامتعارف که به روشنی برخلاف قانون و آیین‌نامه مجلس، مصالح ملی و نوعی گل به خودی بود، از چند جنبه حایز اهمیت است. نکته نخستی که در صحبت‌های نوریان و رحیمی و بسیاری دیگر از ناظران و تحلیلگران بازتاب یافت، نزدیکی به ایام انتخابات ریاست‌جمهوری و تلاش برای تضعیف دولت و جایگاه رئیس‌جمهوری نزد افکار عمومی و ایجاد فضای ضدبرجامی به‌منظور تخریب دستاوردهای مثبت دولت در سیاست خارجی و مسائل اقتصادی ناشی از رفع تحریم‌هاست. به نظر می‌رسد مخالفان دولت بنابر برنامه‌ای مدون و تاکتیکی از پیش تعیین‌شده، بحرانی کردن موضوع برجام نزد افکار عمومی و ایجاد فضای ضدبرجامی را در آستانه انتخابات در رسانه‌ها در دستور کار دارند و بر این اساس، هرچندماه یک‌بار به بهانه‌ای هجمه‌هایی را در ضدیت با برجام یا دیگر دستاوردهای دولت در رسانه‌های خود به راه می‌اندازند. با این‌حال، نکته حایز اهمیت دیگری که در بررسی افشاگری کریمی‌قدوسی باید مورد توجه قرار گیرد، سابقه این نماینده عضو جبهه پایداری در چنین رفتارهایی است. کریمی‌قدوسی که این روزها همه‌جا خود را طرفدار گردش آزاد اطلاعات معرفی می‌کند و همنوا با رسانه‌های مخالف دولت، با کلیدواژه «دولت محرمانه‌ها» سعی در تخریب جایگاه روحانی و اعضای کابینه تدبیر و امید نزد افکار عمومی دارد، بارها به خبرنگاران و اصحاب رسانه، صرفا به دلیل این‌که به او انتقاداتی وارد کرده‌اند، با ادبیاتی تند تاخته است. توجه به سوابق افشاگری‌های کریمی‌قدوسی بیش از هر مسأله‌ای حایز اهمیت است، چراکه کریمی‌قدوسی که این روزها به‌دلیل انتشار گزینشی سخنان محرمانه وزیر امور خارجه در صدر اخبار قرار گرفته، پیش از این نیز بارها به دلایلی مشابه، سوژه گزارش‌های مطبوعاتی بوده است. کریمی‌قدوسی که بارها در نطق‌ها و مصاحبه‌هایش به اتهام‌زنی علیه برخی چهره‌های نظام و در چند‌سال اخیر نیز به بیان مسائلی علیه حسن روحانی و محمدجواد ظریف پرداخته و به‌ویژه رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام را خائن به ملت و نظام معرفی کرده،در دی‌ماه ۹۲ نیز به موضوع حضور نیروهای نظامی ایران در سوریه اشاره کرد و مدعی شد که «صدها گردان ایرانی در سوریه» حضور دارند که البته این ادعا بلافاصله از سوی سخنگو و مسئول روابط عمومی سپاه تکذیب شد و سردار رمضان شریف در این رابطه گفت: وجود گردان‌های ایرانی در سوریه را به‌شدت تکذیب می‌کنیم. او اخیراً نیز در جریان سوال از محمدجواد ظریف در صحن علنی مجلس به برخی مسئولان حاضر در مذاکرات هسته‌ای تهمت جاسوسی زد که این ادعا نیز بلافاصله ازسوی وزارت اطلاعات تکذیب شد.
اعتبار ایران را در جهان خدشه‌دار می‌کنند
| علی بیگدلی | استاد دانشگاه و کارشناس مسائل بین‌الملل |
اولا نفس این کار به این معناست که اختلافات جناحی دراین کشور حتی می‌تواند بر مسائل ملی نیز سایه بیندازد، به این صورت که آقای کریمی‌قدوسی به‌دلیل تعلق خاطر به جناح رقیب دولت و برای فشارآوردن به موضوع برجام و وزارت امورخارجه مذاکرات محرمانه میان وزیر و اعضای کمیسیون مجلس را می‌نویسد و منتشر می‌کند. این کار البته در دیگر کشورها نیز، اتفاق می‌افتد حتی در آمریکا به خاطر می‌آورم یکی از نمایندگان این کار را کرده بود و وزیر امورخارجه در دیوانعالی آمریکا علیه آن نماینده اعلام جرم کرد. یکی دیگر از پیامدهای این موضوع این است که نشان می‌دهد کشور بی‌سر‌وسامان است و رقابت میان جناح‌ها به تعارض تبدیل شده که این موضوع اعتبار ما را در سیاست خارجی خدشه‌دار می‌کند. درمجموع باید گفت؛ جامعه‌ای که به عقل سیاسی رسیده باشد، شاهد چنین رخدادهایی نخواهد بود و نمایندگان و سیاستمداران نیز باید تلاش کنند رقابت‌های خود را درحد همان رقابت و در چارچوب عقل سیاسی کنترل کنند تا کار به اینجاها نکشد.