شهروند| گسترش تصرفات غیرقانونی در البرز مرکزی، تهران را به رتبه نخست زمین‌خواری در کشور تبدیل کرده است. گزارشات رسمی سازمان محیط‌زیست از بیداد زمین‌خواری در شمیرانات حکایت دارد. گزارشاتی که از افزایش خوش‌نشینی در میان پایتخت‌نشینان خبر می‌دهد و می‌گوید؛ خوش‌نشینی باعث گسترش دست‌درازی به اراضی ملی به‌خصوص در سال‌های 88 تا 92 شده است.
در این سال‌ها، هزاران هکتار از اراضی ملی زیرسایه زمین‌خواری رفته و صدها پرونده برای پس گرفتن زمین‌ها تکمیل شده اما در کشوها خاک می‌خورد. پرونده‌های زمین‌خواری هزاران میلیارد تومان خسارت به بیت‌المال زده است. خسارات و میزان زمین‌هایی که غیرقانونی تصرف شده‌اند به‌حدی زیاد است که احمد نبوی، مدیرکل بازرسی، ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات با اشاره به این‌که 2ماه پیش وقتی با دستور رئیس سازمان محیط‌زیست برخورد با دخل و تصرف غیرقانونی زمین در استان را آغاز کردیم، تصور نمی‌کردیم که دخل و تصرف مناطق
حفاظت شده به این میزان باشد، می‌گوید: «پس از بررسی‌ها مشاهده کردیم که این تصرفات 6هزار و 500میلیارد تومان خسارت به بیت‌المال وارد کرده است. به این ترتیب برای 42 پرونده حکم دادگاه مبنی بر قلع و قمع صادر شد، ولی متاسفانه پرونده‌ها در کشو باقی مانده و اقدامی برای آنها صورت نگرفته است.»
مشاور رئیس سازمان محیط زیست پدیده خوش‌نشینی در استان تهران را عامل افزایش زمین‌خواری می‌داند که پرونده‌هایش معطل مانده‌اند، «صورتجلسه صوری برخی پرونده‌ها را در خانه متهمان پیدا کردیم و با همکاری معاون دادستانی تهران، قوه‌قضائیه و دادگستری پیگیری‌های لازم صورت گرفته اما بسیاری از پرونده‌ها مسدود باقی مانده است. مدارک 118پرونده کامل شده ولی اقدامی در زمینه رفع تصرف نشده است. پرونده‌ها 4سال معطل مانده‌اند.»
پرونده‌های قدیمی روی هم تلنبار شده‌اند و خاک می‌خورند، اما مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست از کشفیات جدید خبر می‌دهد و تعداد آنها را 100مورد اعلام می‌کند: «100 مورد جدید را شناسایی کردیم که به‌زودی با توجه به این‌که هنوز ویلاسازی صورت نگرفته آنها را پس خواهیم گرفت. درواقع با کمک نیروی انتظامی و قوه‌قضائیه تیم ویژه‌ای شکل گرفته و طی 2 الی 3 هفته آینده قلع‌وقمع را شروع می‌کنیم. ارزش برخی از ویلاها به میلیاردها تومان می‌رسد. در استان تهران ویلایی که مانند قصر است در زمین‌های تصرف شده ساخته شده که قیمت آن 18میلیارد تومان برآورد می‌شود اما به دلیل ساخته شدن در زمین تصرف شده باید تخریب شود. در این میان با توجه به این‌که هیچ‌کدام از دستگاه‌های مسئول به موقع وارد عمل نشده‌اند، اکنون بخشی از ضرر و زیان ساخت ویلا در این زمین‌ها به عهده ما است.» در یک‌سال گذشته، پرونده‌های بسیاری به دست سازمان رسیده که مربوط به هشت‌سال گذشته است و نبوی درخصوص آنها می‌گوید: «در یک‌سال گذشته، نزدیک به 50 پرونده از سوی سازمان بازرسی کل کشور به دست ما رسیده که مربوط به 8سال گذشته است. کار 20 پرونده آن به پایان رسیده و 30 پرونده آن در دست اجراست و احتمال می‌دهیم برخی از مسئولان حقوقی آن دوره باید در این زمینه پاسخگو باشند.»
وضعیت اسفناک زمین‌خواری در شمیرانات
زمین‌خواری در شمیرانات بیداد می‌کند و این بیداد، تهران را به نخستین استانی تبدیل کرده که حجم بالایی از اراضی ملی آن به دست زمین‌خواران افتاده است. این خبری است که مدیرکل محیط‌زیست استان تهران می‌دهد و در نشست خبری کشف زمین‌خواری بزرگ در مناطق حفاظت‌شده می‌گوید: «وضعیت زمین‌خواری و تصرف اراضی ملی در شمیرانات بسیار اسفناک است. بر همین اساس از قوه‌قضائیه درخواست کرده‌ایم که شعبه ویژه‌ای برای بررسی 100نقطه از تصرفات غیرقانونی در تهران اختصاص دهد.»
محمد‌هادی حیدرزاده با اشاره به این‌که زمین‌خواری یکی از مشکلاتی است که امروز کشور ما با آن مواجه است، ادامه می‌دهد: «زمین‌خواری در استان‌هایی مانند فارس، شمال و تهران که قیمت زمین با ارزش افزوده روبه‌روست گسترده‌تر شده و تصرفات غیرقانونی در استان تهران از سایر استان‌ها بیشتر است.»
حقیقی‌ها و حقوقی‌ها هر دو اراضی ملی را به تصرف درآورده‌اند، سهم حقیقی در تعداد بالاست و سهم حقوقی‌ها در متراژی که تصرف شده است. به گفته مدیرکل محیط‌زیست استان تهران، اشخاص حقیقی غالبا تعداد بیشتری زمین با متراژ کمتر تصاحب می‌کنند در حالی که اشخاص حقوقی تعداد زمین کمتر اما با متراژ‌های بالا را به تصرف خود درمی‌آورند که هر دوی این موارد در استان تهران به وفور دیده می‌شود.
او با اشاره به این‌که بیش از 40درصد استان تهران با مساحتی معادل 400هزار هکتار جزو مناطق چهارگانه و حفاظت شده است، می‌گوید: «تصرف در این مناطق با تراکم بالا به وفور انجام می‌شود. در استان تهران 24هزار هکتار تصرف غیرقانونی داشتیم که در سال‌جاری تعداد زیادی از آنها قلع‌وقمع شد اما همچنان بسیاری از مشکلات پابرجاست.» تصرفات در 4سال دوم دولت دهم، رشد چشمگیری را تجربه کرده است. به گفته حیدرزاده، «از سال 88 تا 92 حجم تصرفات افزایش چشمگیری داشته و بسیاری از زیستگاه‌ها از بین رفته‌اند. ویلاسازی‌های گسترده در این سال‌ها زندگی حیات‌وحش را در استان تهران با مشکلات بسیاری مواجه کرده و موجب تخریب گونه‌های جانوری و گیاهی و تنوع ژنتیکی استان شده است.»
آب‌وهوای خوش منطقه شمیران در استان تهران، این منطقه را مورد توجه زمین‌خواران قرار داده تا ویلاهایی را برای خوش‌نشینی ساکنان پایتخت در زمین‌هایی که غیرقانونی تصرف کرده‌اند، بسازند. مدیرکل محیط‌زیست استان تهران در این خصوص می‌گوید: «تصرفات در شمیرانات اسفناک است. به دلیل خوش آب‌وهوا بودن این منطقه، تجاوز به اراضی ملی در شمیرانات به‌طور گسترده رخ می‌دهد، ولی از آن‌جایی که سازمان محیط‌زیست مالکیت مناطق چهارگانه را ندارد در برخورد با متجاوزان با مشکل مواجه می‌شود. سازمان محیط‌زیست در حقیقت پیشگیری از تصرفات را برعهده دارد و برخورد با ساخت‌وسازهای غیرمجاز وظیفه سازمان محیط‌زیست نیست و در این زمینه باید سازمان جنگل‌ها وارد عمل شود.»
جزیره‌ای عمل کردن دستگاه‌های متولی مبارزه با زمین‌خواری مورد انتقاد حیدرزاده است، «متاسفانه در تمام دستگاه‌ها شاهد فساد مالی و اداری هستیم و در کنار آن شاهد این هستیم که دستگاه‌ها به صورت جزیره‌ای جدا از هم عمل می‌کنند که این مناسب نیست.»
او با اشاره به این‌که در بحث اراضی ملی دو راهکار برای از بین بردن اختلاف‌نظر قضایی بین سازمان محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها وجود دارد، ادامه می‌دهد: «یکی مبارزه با ساخت‌وساز و دیگری مالکیت مناطق چهارگانه است. سازمان جنگل‌ها باید جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز را در دستورکار قرار دهد و اگر در مناطق چهارگانه باشند با آنها مقابله و برخورد کند ولی اگر مالکیت مناطق چهارگانه به سازمان محیط‌زیست منتقل شود علاوه بر برخورد با تخلفات زمین‌خواران نیز مورد بررسی و شناسایی
قرار می‌گیرد.»
تشکیل 30 پرونده جدید
در6 ماه نخست سال
«در 6 ماهه نخست امسال در بیش از 30 مورد درخصوص دخل و تصرف غیرقانونی تشکیل پرونده شد و همچنین 100 مورد جدید نیز از تخلفات زمین‌خواری شناسایی شد.» مدیرکل محیط‌زیست استان تهران با اعلام این خبر می‌گوید: «هماهنگی‌های لازم با قوه قضائیه برای برخورد با متخلفان
صورت گرفته و امیدواریم بعد از این کمتر شاهد تصرفات غیرقانونی در اراضی ملی باشیم.»
او درخصوص منطقه حفاظت شده ورجین و پرونده زمین‌خواری آن، می‌گوید: «دخل و تصرف در این منطقه با صورت جلسه سوری انجام شده و حکم اجرا گرفته شده و درحقیقت دستگاه قضایی از این موضوع بي‌خبر است و میزان دخل و تصرف درحال حاضر به 30 هکتار افزایش یافته است.»
کمبود محیط‌بان در مناطق حفاظت‌شده، همواره یکی از دلایل بروز مشکلات زیست‌محیطی در مناطق حفاظت شده اعلام می‌شود که این‌بار هم مدیرکل محیط‌زیست استان تهران، معتقد است که کمبود محیط‌بان در استان تهران باعث تصرفات غیرقانونی شده است، او می‌گوید: «در منطقه ورجین تعداد محیط‌بانان از سال 82 تاکنون از 16 محیط‌بان به 5 نفر کاهش پیدا کرده است. هرچند که وظیفه محیط‌بانان حفاظت از حیات وحش و مناطق حفاظت شده است و برخورد با زمین‌خواری وظیفه آنها نیست اما بودن آنها می‌تواند به افزایش کیفیت حفاظت از مناطق کمک کند. در این خصوص قرار است با دستوری که رئیس سازمان دستور داده است تعداد محیط‌بانان برای حفاظت از گونه‌های حیات وحش افزایش یابد.»