| ترجمه: کاوه ولی‌پور |
طی هفته گذشته گروهی از امدادگران خود را به اعماق جنگل‌های سیرالئون رساندند. پس از ساعت‌ها رانندگی در جاده‌های مالرو به قبیله‌ای رسیدند که در آن 10 مورد ابتلا به بیماری ابولا گزارش شده بود.
با جلب رضایت رئیس قبیله، گروه امداد، جست‌وجوی خانه به خانه خود را برای کشف ناقلین ابولا آغاز کرد. هنگام جست‌وجو، امدادگران با مادری روبه‌رو شدند که فرزندی 7 ماهه داشت. این مادر، طی روزهای گذشته دچار اسهال شدید خونی و تب 39 درجه‌ای شده بود که هر دو نشانه‌های ابتلا به ویروس ابولا است. پس از پرسش و پاسخ امدادگران معلوم شد که این زن طی روزهای گذشته به همراه 10 تن از افراد قبیله که مبتلا به ابولا بودند در یک مراسم تشییع جنازه شرکت داشته است.
بر همین اساس امدادگران زن بیمار را قرنطینه کردند تا احتمال انتقال ویروس از او به همسر و فرزندش را کاهش دهند. از سوی دیگر این امر باعث افزایش احتمال بازیابی سلامتی او به میزان قابل توجهی می‌شد. ویروس ابولا از طریق مایعات بدن منتقل می‌شود. ازجمله شایع‌ترین راه‌های انتقال آن اسهال، استفراغ و خون آلوده به ویروس است. اما جدا کردن یک مادر از خانواده کار آسانی نیست.
گابریل فیتس پاتریک، متخصص بیماری‌های ویروسی، معتقد است: «اگر مادری را در تنگنا قرار دهیم، همسر، فرزندان و بستگانش از دوری او عجز و لابه می‌کنند. اما، شخص ناقل در هر صورت باید در قرنطینه تحت درمان قرار بگیرد و مسلما با شرایط سخت و دشواری روبه‌رو خواهد شد.»
با کمی نرمی و انعطاف خانواده زن موافقت خود را برای انتقال او به بیمارستان اعلام کردند. اما همچنان وحشت از ابولا در قبیله به چشم می‌خورد. دکتر فیتس پاتریک که عضو انجمن پزشکان بدون مرز نیز هست می‌گوید که این انجمن هیچگاه خواستار ایجاد شکاف در بنیان خانواده نیست. اما اگر شخص ناقل در قبیله بماند، افراد بیشتری دچار این ویروس کشنده خواهند شد.
3 کشور لیبریا، سیرالئون و گینه که ویروس ابولا به آنها حمله‌ور شده است در غرب آفریقا واقع شده است. عملیات امداد و نجات در این کشورها به سرعت درحال پیگیری است و وجود امدادگر داوطلبی چون فیتس پاتریک بسیار حایز اهمیت است.
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده که طی ماه‌های گذشته شیوع ناگهانی ویروس از طریق یک زن باردار که گوشت آلوده مصرف کرده بود تا دور دست‌ترین نقاط جمهوری دموکراتیک کنگو کشانده شد. آمار حاکی از آن است 24 مورد مشکوک به ابولا در شمال کشور گزارش شده که 13 نفر از آنان تلف شدند. در همین منطقه، تاکنون هزار و 500 مورد مشکوک به ابتلا به ویروس ابولا گزارش شده که نیمی از آنان ناقل ویروس هستند. بر همین اساس خانواده‌ها از هم پاشیده‌اند. براساس آمار منتشرشده توسط سازمان بهداشت جهانی در این 3 کشور که بیشترین سطح تلفات را متحمل شدند، به ازای هر یکصد‌هزار نفر تنها یک پزشک وجود دارد که اغلب در کلانشهرها بیماران را تحت معالجه قرار می‌دهند.
بسیاری از این ضایعه دچار ترس شدند. فقدان پزشک و پرستار به حد کافی سازمان بهداشت جهانی را برای پشتیبانی و حمایت از کارکنان اعزامی به چالش کشیده است. کمک‌های بین‌المللی در راستای غلبه‌بر مبارزه با ویروس بسیار حایز اهمیت است. کمک‌های بین‌المللی در اکثر بیمارستان‌های تخصصی درمان ابولا مشهود است. از مهم‌ترین این بیمارستان‌ها می‌توان به کلینیک 80 تختی در شهر کالیهون اشاره کرد.
سامویل آراندا طی ماه گذشته برای عکس‌برداری به کالیهون سفر کرد. این شهر کوچک در سیرالئون، در نزدیکی مرز گینه و لیبریا واقع شده. جمعیت آن 300هزار نفر است که سیل عکاسان خبری، امدادگران داوطلب و تصویرگران را شاهد بوده است. مناظر این شهر با خانه‌هایی مملو از کثافات اشباع شده؛ خانه‌ها سوخته‌اند و اغلب خالی از سکنه هستند که سبب اصلی آن جنگ داخلی است.
آراندا که از بیمارستان کالیهون بازدید به عمل آورده، آن‌جا را محیطی پویا دانسته و اشاره کرد کادر پزشکی برای رفع بیماری از مردم از هیچ کوششی دریغ نمی‌کنند. امدادگران داوطلب از اقصی نقاط اروپا، کانادا، استرالیا و دیگر نواحی جهان برای مقابله با این ویروس کشنده گرد هم آمدند. تا آن‌جا که یکی از شاهدان می‌گوید: «از جمعیت کثیر امدادگر شگفت‌زده‌ام. اینها کسانی هستند که از علم و تخصص خود برای خدمت به بیماران استفاده می‌کنند و آماده‌اند در خدمت بیماران باشند.»
این گروه از امدادگران مشتمل بر هزار و 800 پرستار هستند که از 3 کشور سیرالئون، لیبریا و نیجریه گرد هم آمده‌اند. از این تعداد 184 نفر از آنان، داوطلبانه مشارکت می‌کنند. سازمان بهداشت جهانی تاکنون 424 از بومیان و افراد داوطلب خارجی را به استخدام در آورده. این در حالیست که سازمان نظارت و پیشگیری امراض اعلام کرده که 50 تن امدادگر به غرب آفریقا اعزام خواهد کرد. این سازمان تنها داوطلبان را پذیرش می‌کند. زیرا آنها خطرات ابولا را بهتر درک می‌کنند.
پرستار شوید و از خود مراقبت کنید
شناسایی علایم کشنده ویروس در بالاترین سطح اهمیت است. بنابر گفته یکی از داوطلبان: «اگر روی ویروس تمرکز نداشته باشیم. به آن دچار می‌شویم.»
اقدامات پیشگیرانه بسیار ساده است. اگر چنانچه امدادگران به‌طور فیزیکی از تماس با ناقلین اجتناب کنند و لباس‌های مخصوص بپوشند،آنگاه خطر ابتلا به حداقل کاهش می‌یابد.
یکی از امدادگران می‌گوید: «اوقاتی می‌رسد که می‌خواهید بیماری را به آغوش بگیرید اما ممکن نیست. تنها راه ممکن ارتباط چشمی با بیمار است زیرا تنها ارگان بدن که از داخل تجهیزات قابل رؤیت باشد، چشم است». تجهیزات پوشاننده چنان گرم است که هیچ‌کس توان پوشیدن آن را بیشتر از یک یا 2 ساعت ندارد.
روز کاری یک پرستار با آزمایش خون بیمار آغاز می‌شود که نتایج آن معمولا بعدازظهر به دست بیماران می‌رسد. پس از آن بیمارانی که تشخیص داده شود بهبود یافته‌اند، ترخیص می‌شوند. درنهایت تغذیه بیماران است که هنگام این کار باید تجهیزات کامل پوشیده شود. در طول روز، پرستاران به پر کردن قفسه‌های خالی از دارو می‌پردازند و کار بازبینی تجهیزات را نیز برعهده دارند.
اما سخت‌ترین قسمت روز کاری پزشکان تصمیم‌گیری درباره اولویت‌بندی دارویی بیماران است. بزرگترین مشکل پیش روی این بخش، عدم صداقت بیمار است. مثلا گروهی کتمان می‌کنند که بیمار دیگری را می‌شناسند. حال آن‌که کاشف به عمل می‌آید که آن بیمار دیگر از بستگان نزدیک بیمار است.
از سوی دیگر تشخیص این‌که تب بالا ناشی از ابتلا به ابولا است یا بیماری‌های عفونی دیگر، چالشی پیش روی پزشکان است. غالبا تشخیص این امر با آزمایش خون ممکن می‌شود. در این بین از پرستاران تقاضا شده تا مسائل مربوط به بهداشت را هر چه بیشتر رعایت کنند تا از انتقال ویروس به یکدیگر ممانعت کنند. بخشی که اغلب از دیدگان امدادگران دور می‌ماند، بخشی است که در آن باید لباس‌های ضد ویروس از تن افراد جدا شود. اگر جداره لباس آلوده باشد و این امر از نظر امدادگران دور باشد ممکن است عواقب سنگینی برای گروه پزشکی به همراه داشته باشد. ازجمله راه‌های شایع انتقال ویروس، حفره‌های بدنی، چشم‌ها، بریدگی و اقسام آن است.
سختی کار آنجاست که اکثریت با پذیرش این امر که بیمار هستند، مقاومت می‌کنند. حال آن‌که حقیقت این است که تنها 50 درصد آنان از مهلکه جان سالم به در می‌برند. از این رو این‌که چطور بیمار را از بیماریش مطلع کنند، مهم است. بیمارستان لوازم شخصی و مایحتاج بیماران را فراهم می‌کند. مسواک، لباس و تلفن‌همراه شخصی جهت اطلاع‌رسانی احوال‌شان به بستگان از اهم مایحتاج آنهاست.
بسیاری از اهالی قبیله ممکن است خاطره تلخ یا دیدگاه بدی نسبت به بیمار داشته باشند. از این رو در مواردی دیده شده که شخص ناقل از خانواده و محل زندگی خود طرد شده و انزوا پیشه می‌کند. در این موارد مسأله خرافات مشکل اصلی ماجراست.
بازگشت به وطن
امدادگران از طریق ایمیل با خانواده خود در ارتباط هستند. به گفته یکی از آنان زمانی‌که ایمیل‌های طولانی دریافت می‌کنند بدان معناست که خانواده‌شان دلتنگ‌شان هستند. در این شرایط دیدار با آنها ضروری است. اگر کسی دوست دارد کارآیی خود را در راستای خدمت به بشریت ارزیابی کند، اعزام به این مناطق از بهترین راه‌هاست. همواره امدادگرانی از جان گذشته علاقه وافر خود را برای خدمت در این نواحی اظهار داشته‌اند. آن‌طور که امدادگران گفته‌اند آنان بسیار از جنبه عاطفی متاثر از اوضاع هستند. زیرا پس از چندی آنها از شانس بازگشت به خانه برخوردارند، حال آن‌که بومیان گریزی جز زندگی در نواحی آلوده ندارند. از این رو سازمان بهداشت جهانی حضور بیش از 6 تا 8 ماهه در منطقه بحران را، برای امدادگران جایز نمی‌داند و آنها مجبورند از این قانون پیروی کنند. بعد از بهبود قطعی و گذر از چنگال بیماری، پرستار بیمار را تا منزلش مشایعت می‌کند. با این کار حس همزیستی مسالمت‌آمیز مجدد با بیماران در افراد قبیله زنده می‌شود.
منبع: National Geography