شهروند| براساس شاخص خط فقر چندبعدي كه در ارزيابي آن سه وجه بهداشت و سلامت، آموزش و استانداردهای زندگی در نظر گرفته میشود، 17درصد خانوارهاي شهري و 40درصد خانوارهاي روستايي در حوزه فقر آسيبپذيرند. در حالي كه خط فقر شهري ايران در سال 96 به ازاي هر نفر يك ميليون و 660هزار تومان برآورد میشود. اينها چكيده گفتههاي احد رستمی، مدیرکل دفتر مطالعات رفاه اجتماعی در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و احمد بخارایی، جامعهشناس است كه در نشست نشانهها و پيامدهاي فقر در ايران مطرح شد.احد رستمي اگر چه معتقد است كه بررسي خط فقر در ايران منطقه به منطقه و شهر به شهر متفاوت است، اما براساس يافتههاي پايگاه رفاه ايرانيان كه براي نخستينبار در سال 94 فقر خانوارهاي ايراني را به تفكيك شهرستانها ارایه كرده است، آمارهايي را در اينباره ارایه كرد: «تهران، خراسان جنوبي و استان البرز از كمترين فقر چندي برخوردارند؛ در حالي كه سيستانوبلوچستان با 37درصد يكي از استانهايي است كه فقر چند بعدي بالايي دارد ضمن اينكه در مناطق روستايي هم سيستانوبلوچستان، كرمان و هرمزگان از بيشترين فقر چندبعدي برخوردار است.» طبق گفتههاي او مردم سيستانوبلوچستان و هرمزگان بيشترين سرانه و شكاف فقر را دارند، 12درصد جمعيت كشور هم دچار محروميت چندبعدي و محروميت درآمدي و 20درصد نيز فقر چندبعدي ندارند اما درآمد آنها آسيبپذير است. در حالي كه 17درصد خانوارهاي شهري و 40درصد خانوارهاي روستايي نيز در حوزه فقر آسيبپذيرند.» به گفته رستمي اطلاعات پايگاه رفاه ايرانيان از دادههاي 40 دستگاه و نهاد احصاء شده است: «50درصد خانوارهاي ايراني دسترسي به خدمات پرداختي مثل وام ندارند.» او درباره پراكندگي بيماران خاص به تفكيك استانها توضيح میدهد: «استانهاي مركزي ايران داراي بيشترين ميزان بيماران خاص است. همچنين در شهرهاي استان اردبيل، برخي شهرهاي گيلان، فيروزكوه تهران و ارسنجان استان فارس با بيشترين ميزان تراكم بيماران خاص روبهرو هستيم كه لازم است دليل آن بررسي شود. بيشترين مستمريبگيرها در استان خراسان جنوبي، بيشترين كودكان بازمانده از تحصيل هم در استانهاي سيستانوبلوچستان و تهران و كمترين كودكان بازمانده از تحصيل در سمنان زندگي میكنند.» احمد بخارايي، جامعهشناس از ديگر سخنرانان اين نشست بود كه آمارهاي ديگري را درباره فرجام فقر در ايران ارایه كرد: «خط فقر در ايران اهميت ويژهای دارد. مصرف 2هزار و300 گرم كالري بهعنوان تغذيه در يك روز، 50درصد ميانگين مخارج خانوار و 50درصد ميانه مخارج خانوار شهري سه شاخصي است كه میتوان براساس آن خط فقر را بررسي كرد.» او گفت: «خط فقر شهري بر اساس شاخص اول در سالهاي 68 تا 82 براي هر نفر حدود 14 برابر، براساس شاخص دوم 27 برابر و براساس شاخص سوم حدود 28 برابر شده است؛ در حالي كه اگر بخواهيم با همين معيارها سال 86 را ارزيابي كنيم، خط فقر شهري در ايران براساس شاخص سوم به ازاي هر نفر به يك ميليون و 660هزار تومان میرسد.» بخارايي درباره بررسيهايي كه در سال 93 انجام گرفته، توضيح بیشتری داد: «هزينه سالانه خانوار از سال 84 تا 93 حدود 5 برابر شده است؛ اما در مواردي مثل آموزش، فرهنگ و اوقات فراغت از 3درصد هزينهها در سال 84 به 2.3 (دو و سه دهم)درصد در سال 93 رسيده است. نسبت هزينههاي غيرخوراكي به خوراكي در مناطق شهري براي دهك اول كه فقيرترين دهك است در سال 84 حدود 1.73 ( يك و هفتاد و سه)درصد است كه اين رقم براي دهك دهم 5.4 ( پنج و چهار) درصد است. هر چه به دهكهاي ثروتمندتر نزديك میشويم، هزينههاي غيرخوراكي (مسكن، فرهنگي، اوقات فراغت و تحصيلات) هم قدرت مانور بيشتري دارد؛ اما در دهكهاي پايين هزينههاي بيشتر صرف نيازهاي اوليه براي زنده ماندن صرف میشود.» به گفته او جدول هزينهها و مخارج خانوارهاي شهري نشان میدهد كه دهكهاي نهم و دهم 50درصد هزينههاي كل كشور را به خود اختصاص دادهاند و به بيان ديگر 20درصد خانوارهاي ايراني به اندازه 80درصد خانوارهاي ايراني هزينه میكنند؛ در حالي كه هزينه دهك دهم با هزينه دهكهاي 1 تا 7 برابري میكند.» او در ادامه به آمارهاي رسمي بيكاري اشاره كرد: «آمار بيكاري در استان كرمانشاه 24درصد است اما بيكاري واقعي دو برابر اعداد اعلامي است. البته اكنون آمار فارغالتحصيلان بيكار 23.1درصد است و نرخ بيكاري اين افراد دو برابر نرخ بيكاري كل كشور است. هماكنون 5 ميليون نفر دانشجو در دانشگاههاي كشور در حال تحصيلند كه در سالهاي بعد فارغالتحصيل و به آمار بيكاران اضافه خواهند شد.» حالا آنطور كه اين جامعهشناس از فرجام فقر میگويد: «فقر خروجي ناكارآمدي در جوامع است و فساد به همراه دارد. وقتي با فساد مواجه میشويم، نابرابريهاي اجتماعي افزايش میيابد كه درنهايت به بحرانهاي اخلاقي و ناهنجاري میانجامد.» پویا علاءالدینی، کارشناس برنامهریزی و سیاستگذار شهری سخنران بعدي اين نشست بود كه توضيحاتي را درباره وضعيت فقر و نابرابري در ميان ايرانيها ارایه داد: «در سالهاي گذشته به دليل سياستهايي كه دولت داشته است، وضعيت فقر بهتر شده است در حالي كه با افزايش نابرابريها مواجه بوديم. شايد يكي از نتايج پرداخت يارانه به مردم كاهش فقر بود اما در ازاي آن تمايل افراد را به اشتغال كه شاخص يك جامعه پويا است، كاهش داد. از سوي ديگر نظام آموزشي ما در سالهاي اخير مقاطع و رشتههاي تحصيلي را 4 تا 6 برابر كرده است؛ در حاليكه بيشتر تحصيلكردهها در بخش خدمات مشغول به كارند.»