تاکنون در شبکه بانکداری الکترونیک ایران دو بازیگر با عنوان«شبکه شتاب» و «شاپرک» با هدف ساماندهی و تقویت پرداختهای کارتی به میدان آمدهاند. اما هرچه میگذرد جای خالی بازیگر سوم که همان کیف پول الکترونیکی است بیشتر احساس میشود.
این کیف که برای پرداختهای خرد برونخطی طراحی شده است هماکنون در بسیاری از کشورها سالهاست که مورد استفاده قرار میگیرد ولی تصویب نشدن مقررات و زیرساختهای موردنیاز اجازه همهگیرشدن آن را در ایران نداده است.
در واقع برای راهاندازی رسمی این کیف پول به دو دستورالعمل کلی نیاز است. یکی سامانه «سپاس» (سامانه پرداخت الكترونيك سيار) است که زیرساخت الکترونیکی شارژ و هزینه کرد اعتبار کیفهای پول الکترونیکی را فراهم میکند و دیگری آییننامه «کیپا» است که جزییات قانونی صدور و تسویه این نوع کیف پول را طراحی میکند.
راهاندازي سپاس در واقع ايجاد بستر مورد اشاره جهت پرداخت الكترونيك از طريق گوشي تلفن همراه و انواع كارتهاي خارج از شبكه بانكي (همچون كارت مترو و كارت سوخت) را فراهم میسازد كه اکنون در نقاط مختلف كشور و براي مصارف متعدد و بهطور عمده، حول محور حملونقل درحال استفاده هستند. براي راهاندازي فاز نخست سپاس، جلسات تخصصي با برخي بازيگران مهم اين حوزه نظير اپراتورهاي تلفن همراه (همراه اول و ايرانسل) برگزارشده و زيرساختهاي لازم براي همكاريهاي نهادهاي مربوطه درحال شكلگيري است.
اما بهگفته مسئولان بانک مرکزی درحال حاضرزمینه راهاندازی سامانه سپاس در کشور وجود ندارد. بهگفته این مسئولان این طرح در برنامه کاری بانک مرکزی است اما شبکه آنلاین فعلی آنقدر با مشکلات ریز و درشت روبهرو است که در گام اول باید این شبکه ساماندهیشده و به وضع پایداری برسد و بعد برای شبکه مکمل سپاس برنامهریزی کرد. برای کیف پول الکترونیک نیاز به سرمایهگذاری 120میلیارد تومانی است که منابع آن وجود ندارد؛ به همین دلیل باید انتظامی ایجاد و منابع قابلتوجیهی حاصل شود تا بتوانیم سرویسهای دیگری را بر شبکه بارگذاری کنیم. واقعیت این است که شبکه با مشکل جدی محدودیت منابع روبهرو شده است.
راهاندازی كيف پول الكترونيك ازسال 94
كيف پول الكترونيك یا به اختصار «كيپا» نیزبه آييننامه نظام پرداختهاي مبتني بر كيف پول الكترونيك اطلاق ميشود كه توسط بانك مركزي تدوين و به بانكها ابلاغ شده است. كيف پول الكترونيك، به هر ابزار پولي مبتني بر فناوري گفته ميشود كه به مردم و كسب وكارها امكان ميدهد تا مبادلات با مبالغ خرد را با استفاده از سازوكار پردازش الكترونيك برون خطي به لحاظ اتصال به زيرساخت بانكي انجام دهند. در اين آييننامهها، مولفههاي مشخصكننده نقش تمامي بازيگران شامل: نوع پول، نحوه تسویه، صادركننده، فروشنده، پذيرنده، مشتري و نهادهاي نظارتي و مقرراتي روشن شده است.
بنابر اظهارات مقامات بانک مرکزی طرح کیف پول الکترونیکی از اوایل سال آینده بهصورت پایلوت در یک منطقه و بعد بهصورت کامل در سراسر کشور راهاندازی خواهد شد. با راهاندازی این طرح متقاضیان میتوانند از طریق گوشی تلفن همراه یا کارت از خدمات آن استفاده کنند.