| امیرحسین خواجوی |
حال اين روزهاي چايكاران گيلاني خوب نيست. گرما، خشكسالي و كم‌آبي امان باغداران اين خطه را بريده. در مناطق زراعي و باغات چاي گيلان ديگر از بوي چاي دم‌كشيده خبري نيست. كاهش بارندگي از خردادماه امسال تاكنون و شدت گرماي بي‌سابقه، منجر به سوختگی برگ‌ها، جوانه‌ها و بوته‌های چای و عدم برداشت برگ سبز چای از باغات شده است، به‌طوري كه اكثر بوته‌هاي چاي دچار سوختگي كامل شده‌اند، اين بلاي بي‌سابقه وضعيت معيشت چايكاران را در معرض خطر جدي قرار داده است.
رضا مير كلاهي، چايكار فومني كه به گفته خودش بيش از 30سال است چاي مي‌كارد، به «شهروند» گفت: «در تمام اين 30سال چنين گرمايي در فومن را به چشم نديدم، امسال به دليل گرماي هوا و آفتاب زياد همه محصول باغم از بين رفته است و تمام بوته‌هاي چاي به‌طور كامل سوخته، به همين دليل هم نمي‌توانم هيچ برداشتي داشته باشم، وضعيت چايكاران در گيلان به اندازه كافي وخيم بود، امسال گرما و كم‌آبي مشكلات ما را صد چندان كرده است. ما از مسئولان انتظار داريم در اين شرايط به ما كمك كنند.»
بعد از برنج، چاي دومين محصول استراتژيك گيلان است، به‌طوري كه 90درصد باغات چاي كشور در اين استان قرار دارد. بنابر اعلام علي محرر، رئيس‌سازمان چاي كشور ميزان برداشت برگ سبز چاي از باغات گيلان نسبت به‌سال گذشته 24درصد كاهش داشته است، به عبارت ديگر برگ سبز چاي 17هزار تن كمتر از سال گذشته توليد شده است.
اين درحالي است كه براساس اعلام مسئولان سازمان چاي كشور، فقط 14درصد چايكاران در سال زراعي 93-92 محصولات خود را بيمه كردند. براساس اعلام وزارت جهادكشاورزي سطح زير كشت چاي در استان گيلان 25هزار و 102 هکتار است و براي توليد اين محصول، بالغ بر 55هزار نفر به صورت مستقيم فعاليت دارند.
حسن صمدي، چايكار لاهيجاني يكي از صدها چايكاري است كه در اين منطقه به دليل مشكلات مالي نتوانسته باغ خود را بيمه كند. وی به «شهروند» گفت: «مشكلات توليد چاي به قدري زياد است كه ما فقط مي‌توانيم با فروش چاي هزينه‌هاي توليد را سر به سر كنيم و مقداري از درآمد را به گذران زندگي اختصاص دهيم. با اين وضعيت ديگر توان بيمه كردن محصولات را نداريم. شرايط بيمه چاي هم خيلي دشوار است، فقط باغداراني كه توان مالي بالايی دارند از پس آن بر مي‌آيند.»
او ادامه داد: «مسئولان سازمان چاي و جهادكشاورزي از باغ من و تعداد ديگري از باغداران در لاهيجان هنگام بازديد، عكس و فيلم تهيه كرده‌اند، اميدواريم اين رفت و آمدها نتيجه داشته باشد. نيمي از محصول باغ من از بين رفته است و اگر هرس بوته‌هاي سوخته زودتر انجام نشود، بقيه محصول را نيز نابود خواهد كرد. اگر کمکی به چایکارانی که امسال بیمه نبودند نشود، نمي‌دانم براي تأمین هزینه نیمه دوم‌سال چه‌كار كنم؟»
هرچند رئیس سازمان چای کشور چند روز پيش اعلام كرد، برای برون رفت از وضعيت موجود چايكاران گيلاني پیشنهادات خود را به وزارت جهادکشاورزی منعکس کرده است و ابراز اميدواري كرده تا تامین، تخصیص و ابلاغ اعتبار «به‌زارعی» برای پرداخت به چایکاران به منظور هرس زودهنگام بوته‌های آسیب‌دیده از خشکسالی صورت گیرد تا از حریق باغات چای جلوگیری شود و بخشی از خسارت چایکاران از محل حوادث غیرمترقبه، با بیمه کشاورزی تامين شود، ولي در خوشبينانه‌ترين حالت، پرداخت اين تسهيلات تا آغاز فصل زمستان زمان خواهد برد.
اين سخنان درحالي از سوي علي محرر مطرح مي شود كه دكتر محمدعلی نجفی، استاندار گیلان، خسارت وارده بر چايكاران گيلاني را حدود 30میلیارد تومان برآورد كرده است. او معتقد است، تنها زمانی‌که سازمان چای تنها به‌عنوان خریدار بزرگ این محصول عمل می‌کند، مشکلات چایکاران باقی می‌ماند.
او با اشاره به اقدام دولت و تخصيص60میلیارد تومان اعتبار در زمينه «به‌زارعي» گفت: «اين رقم در بخش هرس، به‌زراعی و به‌نژادی باغات چای اختصاص یافت اما در زمستان سال گذشته قدمی برای استفاده از این تسهیلات برداشته نشد. باغاتی که امسال هرس شدند کمتر آسیب دیدند.»
تا سال گذشته فقط منابع داخلي بانك‌ها مي‌توانست تا حدي تسهيلات به‌زارعي براي هرس به موقع را در اختيار چايكاران قرار دهد و عملا هيچ‌گونه اعتباري در اين زمينه براي چايكاران درنظر گرفته نشده بود، ولي اكثر چايكاران به دليل بدهي معوقه و شرايط بد مالي عملا از اين تسهيلات بي‌بهره بودند، به همين دليل هم وزارت جهادکشاورزی با حمایت مجمع نمایندگان گیلان در مجلس و استانداری گیلان توانست مبلغ 600 ميليارد ريال را در لايحه بودجه امسال به اين منظور اختصاص دهد. اقدامي كه بنا بر نظر كارشناسان در حوزه توليد چاي يكي از محوري‌ترين امور زيربنايي زراعت است، ولي باتوجه‌به مشكلات پيش آمده براي چايكاران به نظر مي‌رسد، اين قشر زحمت‌كش به اقدامات حمايتي بيشتري در اين زمينه نياز دارند. در روزگاري كه چاي ايراني به‌هزار و يك دليل با اقبال خوبي از طرف بازار مصرف داخلي مواجه نيست و عملا قافيه را به رقباي گردن کلفت خارجي خود باخته، نياز به حمايت و دستگيري از توليدكنندگان اين محصول بيش از پيش احساس مي‌شود.