شهروند| کشوری چهارفصل، با تاریخی چند‌هزارساله و سهمی ناچیز از درآمد گردشگری جهان. در‌سال گذشته میلادی درآمد ارزی حاصل از گردشگری از محل جابه‌جایی یک‌میلیارد و 180میلیون گردشگر، حدود 1250میلیارد دلار بود که از این میزان، سهم ایران تنها نیم‌درصد بود. ایران با تمامی جاذبه‌های گردشگری خود به سهمی کمتر از نیم‌درصد قناعت کرد. این سهم درحالی از نظر مسئولان گردشگری کشور هم، صفت ناچیز را یدک می‌کشد که از ماه‌های گذشته همواره خبرهای بسیاری از افزایش ورود گردشگر به کشور شنیده می‌شود. آخرین روزهای خردادماه بود که رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری از رشد 200درصدی ورود گردشگران خارجی به کشور طی هشت ماه گذشته حکایت کرد. آمارها نشان می‌دهند، میزان ورود گردشگران به کشور رشد کرده، چندبرابر شده، اما هنوز سهم ایران از صنعت سبز جهان به یک‌درصد هم نمی‌رسد.
در سال گذشته میلادی، ایران میزبان چهارمیلیون و 500هزار گردشگر خارجی بوده است و این میزان فاصله فاحش و معناداری با افق 1404 به نمایش می‌گذارد. در سند توسعه 20ساله کشور، برنامه‌ریزی شده است که ایران سالانه پذیرای 20میلیون گردشگر باشد، حال آن‌که در فاصله 11سال با این افق، موقعیت مناسب و قابل دفاعی از نظر جذب گردشگر خارجی به کشور نداریم. مسعود سلطانی‌فر رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور در این خصوص می‌گوید: «در بخش گردشگری تراز خوبی نداریم. اما رسیدن به وضع مطلوب دور از ذهن نیست، البته این مهم نیاز به عزم عمومی دارد.»
او که در مراسم روز جهانی گردشگری سخن می‌گفت، با اشاره به این‌که در سال‌های اخیر به دلیل رکود، رشد اقتصادی جهانی شکننده بوده، گفت: «آمارها نشان می‌دهند با وجود شکننده بودن رشد اقتصاد جهانی، رشد بخش گردشگری ادامه دارد. این صنعت به سومین صنعت درآمدزای جهان تبدیل شده و انتظار می‌رود با نرخ رشد 4 یا 5درصد در آینده‌ای نزدیک به مهم‌ترین شاخص اقتصادی 60 کشور جهان تبدیل شود. گردشگری در‌سال 2012 میلادی با پنج‌درصد تولید ناخالص داخلی، 98میلیون شغل مستقیم و 255میلیون شغل غیرمستقیم در جهان ایجاد کرده است. این میزان 6 برابر اشتغال تولیدشده در صنعت خودروسازی و 10درصد از کل اشتغال موجود در جهان خواهد بود.»
مشخص نشدن سهم بخش خصوصی، کمبود فضاهای اقامتی و ضعف گردشگری داخلی، ازجمله مشکلاتی بود که معاون رئیس‌جمهوری آنها را از کمبودهای موجود برای جذب گردشگران جدید اعلام کرد و گفت: «مهم‌ترین مشکل در جذب گردشگران خارجی نگاه آنها به ایران است. آنها بر این باورند که ایران ثبات امنیتی برای گردشگر ندارد. رسانه‌های غربی نیز در به وجود آمدن این نگاه نقش مهمی بازی کرده‌اند.»
او معتقد است تبلیغات، اطلاع‌رسانی و بهبود عملکرد دفاتر خدمات مسافرتی می‌تواند زمینه مساعد را برای جذب گردشگران جدید فراهم کند. همانطور که تغییر نگاه بخشی به فرابخشی و تجمیع امکانات برای توسعه متوازن از راهبردهای سازمان میراث فرهنگی در این بخش در دولت یازدهم است.
ادامه رشد صنعت گردشگری، آن هم در روزهای رکود اقتصاد جهانی، آینده روشنی را در مقابل این صنعت ترسیم کرده است. به گفته سلطانی‌فر آن طور که تا به حال گزارش شده این صنعت آینده روشنی برای سرمایه ملی فراهم می‌کند. سفر و گردشگری را چه اقتصاد، سیاست یا فرهنگ بنامیم برای گسترش فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی اهمیت بسیاری دارد.
او با اشاره به این‌که در فرهنگ‌سازی سفر ضعف داریم، یادآور شد: «هجوم یکباره مردم به جاده‌ها به مقاصد یکسان نشان می‌دهد که ما در فرهنگ‌سازی سفر ضعف داریم.»
تردد میان کشورهای مسلمان آزاد شود
رئیس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری در ادامه با تأکید بر ظرفیت جهان اسلام و کشورهای همسایه در بخش گردشگری، گفت: «براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی، تعداد گردشگران ورودی در‌سال 2013 از مرز یک‌میلیارد نفر عبور کرده و در این بازار سهم کشورهای منطقه و جهان اسلام چشمگیر است. بنابراین باید به گردشگری حلال توجه جدی داشت. برهمین اساس، او طرحی را پیشنهاد کرد که براساس آن، بین کشورهای اسلامی ویزای مشترک راه‌اندازی شود تا تردد در بیان این کشورها، آزادانه صورت بگیرد: «باید تردد آزادانه در بین این کشورها تسهیل شود و مراکز پاک اقامتی، مجتمع‌های مخصوص برای زنان و مراکز غذای حلال بنیان شود.»
جذب تسهیلات از صندوق ملی برای احداث هتل و زیرساخت‌های گردشگری
رئیس سازمان میراث فرهنگی با اشاره به این‌که دولت متولی رسمی و قانونی حقوق گردشگران داخلی و خارجی است، رعایت حقوق گردشگران را وظیفه همه افراد جامعه، نهادها و بخش‌های مرتبط دانست و گفت: «رشد منفی اقتصاد محو و علایم رشد مثبت مشاهده شده. در حوزه زیرساخت‌های گردشگری ثبات و آرامش در فضای کار به وجود آمده است. ما برای جذب تسهیلات متنوع به منابع توسعه صندوق ملی هم رجوع کرده‌ایم که بخشی از آن منابع به احداث هتل‌ها و زیرساخت‌های گردشگری اختصاص خواهد یافت.»
توجه ویژه که اکنون به جوامع محلی به‌عنوان مقصد گردشگری می‌شود، موضوع دیگری بود که سلطانی‌فر در این همایش به آن پرداخت و یادآور شد: «جوامع محلی به‌عنوان مقصد اصلی گردشگری در کانون برنامه‌ریزی‌ها قرار گرفته که بر همین اساس توجه به ظرفیت‌های محلی و خرده‌فرهنگ‌های رایج و محیط‌زیست این جوامع در دستور کار قرار خواهد گرفت.» در ادامه این همایش که علی لاریجانی رئیس مجلس هم در آن حضور داشت، سلطانی‌فر خطاب به رئیس مجلس و نمایندگانی که در همایش حضور داشتند، گفت: «با توجه به ظرفیت‌های کم‌نظیر و بی‌نظیر تاریخی، فرهنگی و طبیعی کشور، امکان رشد و توسعه در بخش‌های مختلف گردشگری با فراهم کردن زمینه برای سرمایه‌گذاری بخش خصوصی وجود دارد. ادعا می‌کنم، در شرایطی که رکود کمرشکن اقتصادی را پشت‌سر گذاشته‌ایم، گردشگری می‌تواند موتور محرکه خروج اقتصاد کشور از رکود باشد و اهدافی که در چشم‌انداز 20ساله برای این بخش پیش‌بینی شده با برنامه‌ریزی و فراهم کردن زیرساخت‌ها به وجود می‌آید. هرچند امروز در فاصله 11سال تا افق چشم‌انداز 20ساله تراز گردشگری کشور خوب نیست و در‌سال گذشته تنها میزبان چهارمیلیون و 500هزار گردشگر بودیم. با این حال رسیدن به وضع مطلوب دور از ذهن نیست.»
«ورود گردشگر به کشور در 5 ماه ابتدایی سال، 204درصد رشد کرد». این خبر خوش را مجری همایش داد و گفت: «آمار ورود گردشگر به کشور از طریق دفاتر خدمات مسافرتی، در 5 ماه نخست سال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 204درصد رشد تجربه کرده است.»
ایران، کشور امن منطقه برای جذب گردشگر
در ادامه به جز رئیس سازمان میراث فرهنگی که عنوان معاون رئیس‌جمهوری را هم داراست و میزبان همایش هم محسوب می‌شد، خبری از دیگر اعضای دولت نبود. علی لاریجانی رئیس مجلس، سخنران دیگر مراسم شد. او در این مراسم با اشاره به ناآرامی‌های منطقه و حضور تروریست‌ها در خاورمیانه که امنیت و آرامش منطقه را از بین برده‌اند، ایران را کشوری امن برای گردشگری دانست و گفت: «این مسأله فرصتی است تا زمینه حضور بیشتر گردشگری را در ایران فراهم کنیم. من در این منطقه شلوغی زیادی می‌بینم و بعید هم می‌دانم رفتارهایی که غرب در مبارزه دروغین با تروریسم دارد، شرایط امنی در منطقه به‌وجود آورد و شرایط نشان می‌دهد مسأله تروریسم همچنان در منطقه رو‌به‌رشد است.»
او با تأکید بر لزوم توجه بیشتر به مقوله گردشگری در کنار سایر مؤلفه‌های توسعه کشور ادامه داد: «با توجه به این‌که کشوری نفت‌خیز و دارای ذخایر گازی هستیم، وقتی صحبت از توسعه می‌شود ذهن‌ها به سمت سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها می‌رود و کمتر به مقوله گردشگری و سرمایه‌گذاری در آن توجه کرده‌ایم.»
رئیس مجلس با اشاره به سخنان رئیس سازمان گردشگری مبنی بر این‌که در دنیا مسابقه‌ای برای جذب توریست برقرار است، گفت: «از آنجاکه بسیاری از کشورها سهم 70 تا 80 میلیاردی از گردشگری دارند لازم است که از بعد اقتصادی نگاه ویژه‌ای به این بخش داشته باشیم به نحوی که سهم استفاده از نفت و گاز در بودجه جاری کاهش یابد. همچنین امیدوارم این تلقی که در سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مبنی بر جذب 20میلیون گردشگر تا 10سال آینده به وجود آمده است با اتخاذ تمهیداتی محقق شود.»
تنوع آب و هوایی، داشتن شرایط چهار فصل و پیشینه کهن فرهنگی، مزایای کشور در بخش گردشگری است که لاریجانی به آن اشاره کرد و گفت: «آثار تاریخی ایران نشان از ریشه‌دار بودن ملت آن است و کمتر کشوری مانند ایران دارای چنین سبقه‌ای است و بسیاری از کشورهایی که امروز در گردشگری نقش دارند به لحاظ تاریخی دچار فقر هستند.»
تجلیل از مسجدجامعی به‌خاطر تهرانگردی
در ادامه این مراسم، از فعالان حوزه گردشگری تجلیل شد که چهره نام‌آشنا در میان فعالان این عرصه احمد مسجدجامعی، وزیر ارشاد دولت اصلاحات و رئیس سابق شورای شهر تهران بود که از او به دلیل توسعه گردشگری در جوامع محلی و تهرانگردی تجلیل شد.