ژیانا اسکندری| تخته‌ای از جنس چوب مرغوب درخت گردو با ابعاد 30 در 30سانتیمتر و 49 خانه با حریم حفاظت‌شده، یک میدان بازی را ساخته‌اند. میدانی مربعی که اطراف آن با مختصات حروف لاتین و اعداد یک تا هفت همپوش و برعکس هم چیده شده است. 14 مهره مکعب شکل 20گرمی تاس‌های این بازی هستند. مهره‌های 30میلیمتری از جنس پلی‌پروپیلن که از نظر شکل و اندازه هیچ تفاوتی با هم ندارند. مهره‌هایی همسان که روی هرکدام از وجه شش‌گانه آنها جهت‌ها و علایم خاصی با حروف لاتین نقش بسته است. جهت‌های «چپ و راست»، «جلو و عقب» و «ستاره و جهت برگردان» دو به دو و پشت و روی هم قرار گرفته‌اند.
هفت مهره مال من، هفت مهره مال تو. هر دو از سمت چپ شروع به چیدن مهره‌ها می‌کنیم و آزادیم مهره نخستین را آن‌گونه که دوست داریم، بچینیم. هرکس مهره‌ها را سریع‌تر بچیند، آغازگر رسمی بازی است. از آن پس اما حرکت برگوی میدان بازی، نوبتی است و مهره‌ها یک به یک از سمت چپ به جلو حرکت می‌کنند. یک خانه مشترک وسط میدان داریم که نقطه اوج است و هدف از همان ابتدای بازی رسیدن به اوج آن خانه طلایی است.
راهنمای استراتژیک بازی و مرکز تصمیم‌گیری بازی علامت ستاره هشت پر است. برای روکردن ستاره‌ها اما باید از «قانون رأی اکثریت» بازی پیروی کنیم. قانونی که براساس آن برای بالا آمدن ستاره‌ها حتما باید بین علامت‌های روی مهره‌ها رأی‌گیری شود. هرکدام از علامت‌ها بیشترین رأی را که آورد، مبنای حرکت است. برای حرکت دادن مهره‌ها به سمت جلو، حتما باید سه ستاره در بالا داشته باشیم. زمانی که بیشترین فراوانی داده‌ها ستاره است، با خیالی آسوده برای گشایش بیشتر پیشروی می‌کنیم و گشایش مسرت‌بخش‌تر آن است که درمیدان بازی به حریف کمک می‌کنیم! به حریف کمک می‌کنیم چون در این بازی برخلاف دیگر بازی‌ها برد متغیری مستقل است و تابعی از باخت نیست.
نام این بازی فکری «کوردینه» است و به نوعی با بازی شطرنج قابل مقایسه است. کوردینه مانند شطرنج در ردیف بازی‌های ورزشی و فکری قرار میگیرد که فرهنگ و تمدن جامعه‌ای را به تصویر می‌کشد. از نظر مفهومی اما پیام‌های جداگانه‌ای دارد و به عقیده مخترع این بازی، اصل برابری انسان‌ها، اصل آزادی، احترام به رأی اکثریت، احترام به حقوق متقابل، رعایت حریم‌ها، گرایش به اهداف متعالی، نفی تبعیض نژادی، نفی کشتار و ترور در طراحی بازی به شکلی زیبا تعبیه شده، اصولی برخاسته از فرهنگ اصیل کردستان که پیوندی دیرینه با آموزه‌های فرهنگ ایرانی اسلامی دارد. «فریدون محمدی»، طراح این بازی 33ساله، دبیر جغرافیا و دانشجوی دکترای مدیریت صنعتی است. به گفته او، کار طراحی بازی کوردینه از سال 87 تا 92 در فرآیندی 6ساله انجام شد. او دنبال ابزار فرهنگی بود که بتواند به نوعی جایگزینی برای کتاب و فیلم باشد و توانایی بروزشدن هم داشته باشد. برهمین اساس در دنیای شطرنج مطالعه و تحقیق کرد و از همین بازی برای طراحی بازی خود الگو گرفت و به‌زعم خودش به بازآفرینی و بازخلق بازی شطرنج همت گماشت؛ چون شبکه‌بندی مختصات بازی شطرنج به اعتقاد او ایراداتی دارد، ایراداتی مانند این‌که در این بازی برد تابعی از شکست است و تا زمانی که یک نفر شکست نخورد، برنده‌ای وجود نخواهد داشت و از طرفی 16 مهره بازی در آخر بازی از میدان خارج می‌شوند. محمدی عقیده دارد بازی کوردینه نسبت به شطرنج ایرادهای ساختاری کمتری دارد و برد در این بازی تابعی از باخت نیست و با همه مهره‌ها تا آخر بازی در میدان می‌مانند و حفظ می‌شوند.
او به «شهروند» میگوید: «کوردینه جدای از کابرد تفریحی و سرگر‌می هدفمند، کابرد درمانی برای برخی از مشکلات ذهنی، روحی و روانی و حتی حرکتی و جسمی و از طرفی کاربرد ورزشی برای تقویت فکر دارد و راهی برای استعدادیابی و هدایت تحصیلی و انجام مشاغل سخت و حساس است.»
به گفته محمدی مبانی نظری طراحی بازی فکری کوردینه علوم آماری و محاسباتی است و برای استناد به استدلالات عقلی از مفاهیم و مدل‌های فلسفی و منطقی استفاده شده که قواعد فراوانی، فاکتوریل یا قاعده امکان اشرف و استفاده‌های مکرر از اصلاحات میانه و مد درحین بازی از این موارد است.
تجاری‌سازی و اشتغالزایی
بازی کوردینه از سال 1393 وارد مرحله تجاری‌سازی و تولید انبوه شد. مرحله‌ای که جدای از آورده‌های شخصی و خانوادگی با دریافت تسهیلات 250میلیون تومان از صندوق مهر همراه بود و تاکنون به واسطه آن برای 56نفر نیرو در دفتر مرکزی جوانرود، خط تولید کوردینه در شهرک صنعتی روانسر، واحد نجاری و نمایندگی کوردینه درچند شهر به صورت مستقیم شغل ایجاد شده است. محمدی با بیان این‌که روزانه 180 تا 200 تخته کوردینه تولید میشود، میگوید: «هم‌اکنون ظرفیت تولید 5هزار تخته کوردینه درماه وجود دارد و این ظرفیت تا 10هزار مورد قابل افزایش است و درصورت گرفتن نمایندگی در استان‌های کشور هر استان می‌‌تواند 10 کارمند به‌عنوان بازاریاب استخدام کند و میزان اشتغالزایی افزایش یابد.»
او نمونه نفیس چوبی معرق‌کاری شده، نمونه ام‌دی‌اف و نمونه تولید انبوه را انواع تولیدات کوردینه عنوان میکند: «قیمت تمام‌شده محصول 17هزارتومان است و از کارگاه خط تولید به مبلغ 21هزارتومان دراختیار نمایندگان شهرها قرار میگیرد و بازاریابان می‌‌توانند این ابزار و محصول فرهنگی را تا مبلغ 35هزارتومان به فروش برسانند.»
این مخترع جوان کردستانی به جوانان توصیه میکند هر ایده و طرحی که به ذهن خلاقشان خطور کرد، بدون ترس حتما مطرح کنند. از موانع و مشکلات و حتی تمسخر و به استهزا گرفتن ایده‌ها و افکارشان هراسی نداشته باشند، چون هر ایده ممکنه هر 10هزار سال یک‌بار در ذهن یک نفر تکرار شود.
«شهریار مرادی»، دکترای روانشناسی تربیتی درباره این بازی جدید میگوید: «از نظر علمی برای اثبات هر ادعایی باید تحقیق و پژوهش لازم صورت بگیرد و با توجه به نتایج به دست آمده، نظر قطعی و تأییدشده ارایه داد.»
به عقیده او، بازی فکری «کوردینه» ظرفیت تحقیق و پژوهش دارد و می‌توان فرضیه‌هایی را برای این بازی تعریف کرد و پس از ارایه آموزش‌های لازم برای یادگیری آن به گروه‌های سنی مختلف و در بازه زمانی مشخص این فرضیه‌ها را به اثبات رساند. مرادی با بیان این‌که مبانی طراحی این بازی اصول ریاضی و آمار است، میگوید: «کوردینه براساس اصول خود، فرد را به تلاش وادار میکند. تلاشی که موجب افزایش توانمندی‌های شناختی فرد و ارتقای مهارت‌های زندگی میشود و از طرفی افزایش توانمندی در حق انتخاب، انتخاب درست، حل مسأله و دگرکوشی نیز در این بازی نهفته است.» به گفته او، از آنجایی که مبنای فلسفی بازی ارزش‌های فرهنگی اصل برابری انسان‌ها، اصل آزادی و احترام به رأی اکثریت و احترام به حقوق متقابل را القا میکند، می‌توان به آینده این بازی خوشبین و امیدوار بود. مرادی ابراز امیدواری میکند که با انجام پژوهش لازم در این بازی و نهادینه کردن اصول آن درمیان مردم بتوان در آینده از آن به‌عنوان ابزاری فکری برای بهبود برخی از مشکلات روانشناختی درعلم روانشناسی و نیز برای مشاوره‌های تحصیلی و تقویت فکری افراد استفاده کرد. نورالدین یوسفی، کارشناس ارشد مدیریت آموزشی درباره تفاوت بازی کوردینه و شطرنج میگوید: «دربازی شطرنج وظایف هرکدام از مهره‌ها درچارچوب مشخصی تعریف شده که مهره‌ها خارج از آن حق حرکت ندارند و این به نوعی محدودیت در بازی محسوب میشود اما در بازی کوردینه آزادی عمل و حق انتخاب وجود دارد و این حق انتخاب امتیازی برای تلاش بازیکنان به منظور معرفی فرهنگ ایرانی و بومی است.» این مدرس دانشگاه از آموزش‌وپرورش و سازمان ورزش و جوانان خواستار همکاری برای نهادینه کردن این بازی فکری در مدارس و آموزش آن به‌عنوان رشته‌ای ورزشی درمیان دانش‌آموزان شد. «صلاح رامین»، کارشناس فناوری اطلاعات هم دراین‌باره میگوید: «در دنیای امروز که مملو از بازی‌های الکترونیکی و کامپیوتری است، خشونت و کشتار به منظور حذف حریف جزو جدایی‌ناپذیر این بازی‌هاست که بر رفتار جوانان و نوجوانان به‌عنوان بازیکنان این بازی‌ها بی‌تأثیر نیست و موجب تندمزاجی و به نوعی افزایش تندخویی افرادی میشود که اوقات فراغت خود را با این بازی‌ها سپری می‌کنند.» پاو بازی کوردینه را بازگشت به بازی‌های فکری سنتی می‌داند که بازیکنان را درمحیطی آرام به آرامش، تفکر و تعمق دعوت میکند که منجر به خلاقیت و نوآوری میشود و برخلاف بازی‌های خشن الکترونیکی قدرت تصمیم‌گیری بهتر را درفضایی آرام برای پیشروی در بازی و رسیدن به نقطه اوج افزایش می‌دهد. به اعتقاد رامین، این بازی بازیکنان را به چالش می‌کشد تا بازیکنان برنامه‌ریزی دقیق، صحیح و اصولی‌تری درطول بازی برای خود داشته باشند و از لحاظ مدیریتی مدیریت قوی‌تری بر محدوده بازی خود اعمال کنند.
بازی فکری کوردینه درکانون پرورش فکری ایران و اداره ثبت اختراعات ایران ثبت شده و نشان ملی گرفته و هم‌اکنون در انتظار ثبت در یونسکو، نیویورک و مادرید است.