حمیدرضا ابراهیم زاده| شهرداری تهران یک «رقم نجومی» به پیمانکارانش بدهکار است. این بدهی که به گفته ابوالفضل قناعتی با احتساب بدهی شهرداری به بانک‌ها به 13هزار‌میلیارد تومان می‌رسد، برای شهرداری بارسنگین و تعهد بزرگی ایجاد کرده است. از طرفی درآمدهای شهرداری تهران در ماه‌های گذشته هم به دلیل از رونق افتادن ساخت‌وساز کاهش شدیدی داشته و در این میان برای پرداخت بدهی‌های خود هم با مشکل مواجه است. حالا شهرداری در این میان باید چه کند؟ نخستین و زودبازده‌ترین و البته پرهزینه‌ترین راهکار فروش و تهاتر دارایی‌هاست که شهرداری هم به همین روش روی آورده است.
شهرداری تهران سال‌هاست برای پرداخت بدهی‌های خود به پیمانکارانش به آنها تراکم ساختمانی می‌دهد و دارایی‌هایش را در ازای بدهی‌اش به آنها واگذار می‌کند که این روش تهاتر نام دارد. با این‌که این روش به نظر بسیاری از کارشناسان شهری روش مناسبی نیست و باعث از بین‌رفتن سرمایه‌های شهر می‌شود، با این حال درمقایسه با تهاترکردن پارک‌ها و فضای سبز روش عاقلانه‌تری به نظر می‌رسد، اما تهاتر باغ‌ها و زمین‌هایی که کاربری فضای سبز دارند، برای شهرداری بسیار سودآور است و به همین دلیل شهرداری ابایی از تغییر کاربری فضای سبز برای فروش و معاوضه آن در ازای بدهی‌هایش ندارد.در یکی از این موارد شهرداری تهران پارک 2هزارمتری واقع در منطقه 2 بلوار شهید صبحی در نزدیکی منطقه سعادت‌آباد تهران را بابت بدهی‌اش به یکی از پیمانکارانش واگذار کرده است. این شرکت پیمانکاری که یکی از زیرمجموعه‌های بزرگترین شرکت پیمانکاری ایران است، این زمین را بابت بدهی دراختیار گرفته و گویا قصد ساخت مجتمع تجاری در این زمین را دارد.
درکنار این زمین چندین برج با ظرفیت 4هزارو500 واحد مسکونی قرار دارد که تنها امیدشان به داشتن یک فضای سبز عمومی ساخت این پارک بود که درحال حاضر از آن هم ناامید شده‌اند. اهالی محل درباره سابقه واگذاری این زمین به «شهروند» می‌گویند، شهرداری تهران این زمین را معوض زمین دیگری در پروژه بزرگراه امام به مالک آن واگذار کردند که چون زمین در مسیر عمومی قرار داشت، این شخص از شهرداری شکایت کرد و توانست از دادگاه به نفع خود رأی بگیرد که پس از این موضوع حدود 150 درخت توتی را که در این زمین کاشته شده بود، قطع کرده است.
پس از بازدید معصومه آباد یکی از اعضای شورای شهر تهران در سال 92 از این زمین قرار بر این شده که در این زمین مسیری برای دسترسی به برج‌ها ایجاد شود و بقیه زمین هم به بوستان محلی تبدیل شود. به گفته شاهدان محلی پس از این موضوع شهرداری شروع به کاشت درخت در این زمین کرد و تابلوی ساخت بوستان محلی را هم در آن نصب کرد اما بعدها مشخص شد که شهرداری این زمین را در ازای بدهی‌اش به یک شرکت پیمانکاری واگذار کرده است و این شرکت هم مجوز 11هزارو300 متر فضای تجاری و رستوران و پارکینگ برای این زمین دریافت کرده است.با وجود این کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران از شهرداری خواسته مجوز ساخت‌وساز در این زمین را باطل کند و پارک را به حالت ابتدایی خود بازگرداند. محمد حقانی، رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر به «شهروند» گفته، بعد از بازدید از محل و شنیدن ماجرا از اهالی محل و بررسی مدارک به این نتیجه رسیده که باید زمین براساس قرار قبلی به فضای سبز تبدیل شود و دراین‌باره به شهرداری تذکر داده است.
تخریب باغ 8هزار متری در سعادت‌آباد
درهمین حال دیروز هم خبر رسید یک باغ 8هزارمتری در منطقه سعادت‌آباد درحال نابودی است. خبرگزاری ایلنا دراین‌باره نوشته، پس از تماس اهالی محل درباره تخریب این باغ با بلدوزر این موضوع از طرف کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران پیگیری شد که مشخص شد این کمیته دو‌سال پیش هم درباره ضرورت حفاظت از این باغ با شهرداری مکاتبه کرده است. زمین این باغ ۸هزارو۵۰۰متر است و پهنه آن در نقشه، مسکونی اعلام شده، این موضوع به این دلیل است که در سیستم پهنه‌بندی کنونی هر ۱۰هزار متر را یک پهنه حساب می‌کنند که این باغ نیز به دلیل واقع‌شدن در پهنه مسکونی به‌عنوان پهنه مسکونی مشخص شده، این درحالی است که این باغ نباید پهنه مسکونی حساب شود.به گفته محمد میرزایی، دبیر کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران این باغ بیش از ۴۰۰ درخت داشته و براساس رأی کمیسیون ماده ۷ در سال ۸۶ به‌عنوان باغ شناخته شده است. در آن سال بیش از ۲۰۰ درخت این باغ قطع یا سوزانده شده و به این دلیل مالک باغ جریمه شده است که ۴برابر محیط بن در باغ درخت بکارد، اما بررسی‌هایی که طی چند روز گذشته انجام شد، نشان می‌دهد دوباره درختان این باغ سوزانده و خشک شده است.تخریب باغ‌ها اغلب برای خارج‌کردن آن از کاربری فضای سبز و دریافت پروانه ساخت‌وساز صورت می‌گیرد، درحالی که براساس قانون حفظ و گسترش فضای سبز شهرداری باید با ارجاع سوابق و شناسنامه باغ مذکور به محاکم قضائی، باغ تخریب‌شده را به نفع مردم مصادره کند.
چشم‌پوشی شهرداری از تخلف‌ها
علت تخریب باغ‌ها
تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد این نوع تخریب باغ‌ها اتفاقی نیست و در برخی موارد با چراغ سبز شهرداری و با همکاری کمیسیون ماده 7 و ماده 5 انجام می‌شود. سازمان بازرسی کل کشور اواخر سال 1393 گزارشی درباره عملکرد شهرداری تهران در «تغییر کاربری و تبدیل باغ‌ها و فضای سبز» پایتخت به شورای شهر تهران ارسال کرد که نشان از برخی تخلف‌ها و ایرادهای اداری داشت. اغلب ایرادهایی که سازمان بازرسی کل کشور به روند کار شهرداری در تغییر کاربری و تبدیل فضای سبز تهران گرفته، درچند عبارت خلاصه می‌شود: «تغییر کاربری فضای سبز بدون توجه به قانون منع فروش و واگذاری زمین‌های فاقد کاربری مسکونی برای ساخت مسکن، تغییر کاربری مغایر با طرح تفصیلی، تخریب باغ‌ها بدون توجه به قانون حفظ و گسترش باغ‌ها و ساخت‌وساز بدون داشتن پروانه.» همچنین سازمان بازرسی در این گزارش اعلام کرده کمیسیون ماده 5 و شهرداری تهران حق تغییر کاربری فضاهای سبز را ندارد، با این حال «شهرداری در موارد متعددی اقدام به این کار کرده است.»براساس گزارش این سازمان نظارتی با این‌که شهرداری موظف است در مطالعات طرح جامع شهرها باغ‌ها را در کاربری فضای سبز پیش‌بینی کند اما با بررسی طرح جامع تهران مشخص شده «بسیاری از باغ‌های تهران در پهنه‌های مسکونی و مختلط قرار گرفته‌اند که درنهایت موجب تغییر کاربری و از بین رفتن برخی از این باغ‌ها شده است». همچنین تغییرات در طرح تفصیلی به‌گونه‌ای بوده که «شرایط ورود کمیسیون ماده 5 برای تغییر کاربری باغ‌ها» را فراهم کرده است.
در این گزارش همچنین سازمان بازرسی از روندی در بررسی پرونده باغ‌های تهران پرده برداشته که آن را «دارای وجاهت قانونی» نمی‌داند. طبق این روند شهرداری تهران اقدام به تغییر کاربری فضای سبزی می‌کند که توسط خود شهرداری تعیین شده و به جای تملک این زمین‌ها 70 تا 75درصد این باغ‌ها را در ازای تغییر کاربری به صورت رایگان تملک می‌کند و این موضوع نه‌تنها درباره باغ‌ها بلکه درباره تمامی زمین‌های دارای کاربری فضای سبز انجام می‌شود. سازمان بازرسی اعلام کرده؛ «بسط دادن این موضوع به تمامی زمین‌ها و تمامی کاربری‌ها وجاهت قانونی ندارد». همچنین سهم واگذارشده به شهرداری جزو اموال عمومی محسوب می‌شود و شهرداری حق تفکیک و واگذاری آن را ندارد.
بازرسان سازمان بازرسی همچنین درباره اجحاف شهرداری به برخی مالکان باغ‌ها هم توضیح داده‌اند، به این ترتیب که شهرداری تهران زمین‌های با کاربری فضای سبز را «فریز» کرده و به مالک اجازه ساخت‌وساز نمی‌دهد و با توجه به تملک نکردن این زمین‌ها «از بلاتکلیفی مالک سوء‌استفاده کرده و مالک را مجبور به پذیرش واگذاری 70درصد ملک به صورت رایگان در ازای تغییر کاربری باقی ملک می‌کند».
موارد متعددی از این نوع تغییر کاربری‌ها در این گزارش آورده شده است. باغ گیاهی تجریش، باغ‌های پسیان، باغ دامپزشکی واقع در اسکندری جنوبی به مساحت 22هزار مترمربع و بوستان 15هزارمتری قیطریه، تنها نمونه‌هایی از تخریب باغ‌ها در شهر است که شهرداری تهران هم در برخی موارد با چشم‌پوشی از تخلف‌ها در تخریب این باغ‌ها نقش داشته است.