پریسا اسلام‌زاده-شهروند| سال‌هاست بانوان ایرانی یکی از معمولی‌ترین حقوق خود را مطالبه می‌کنند؛ حق تماشای ورزش محبوبشان و حمایت از تیم مورد علاقه‌شان. سال‌هاست که هرچندوقت یک‌بار به بهانه‌های مختلف این ماجرا مطرح می‌شود، بحث‌ها داغ می‌شود و پای خیلی‌ها به میان می‌آید. برخی از پدیده حضور بانوان در ورزشگاه‌ها حمایت می‌کنند و برخی معتقدند هیچ دلیلی برای حضور بانوان در ورزشگاه‌ها وجود ندارد. این درحالی است که خبرنگاران زن ایرانی هم مثل بقیه همجنس‌های خود از تماشای مسابقات فوتبال، والیبال و بسکتبال حتی برای پوشش خبری محروم هستند تا حسرت زنان ایرانی نسل به نسل منتقل شود. درواقع زنان ایرانی باید منتظر معجزه‌ای بنشینند تا بلکه روزی تابلوی «ورود بانوان ممنوع» از جلوی درب ورزشگاه‌ها برداشته شود.
تماشای تمرین استقلال
بدون خون و خونریزی!
بهانه دوباره بازکردن پرونده خاک‌خورده حضور بانوان در ورزشگاه‌ها، به‌ویژه ورزشگاه‌های فوتبالی، حضور چند بانوی هوادار در نخستین جلسه تمرینی تیم استقلال برای فصل جدید است. از آن‌جایی که محل تمرین استقلال در منطقه‌ای مسکونی واقع شده، دسترسی به محل تمرین این تیم کاری ساده است. بارها شده که هواداران خانم استقلالی به کمپ مرحوم ناصر حجازی مراجعه می‌کردند تا تمرین استقلال را از نزدیک ببینند اما هربار حراست این مجموعه مانع حضور بانوان می‌شد. گاهی هم یکی، دونفر دور از چشم حراست وارد کمپ می‌شدند اما خیلی زود شناسایی و اخراج می‌شدند. روز پنجشنبه که علیرضا منصوریان نخستین جلسه تمرین تیمش را برگزار کرد، چندین هوادار خانم در کمپ استقلال با پرچم و پیراهن تیم محبوبشان حاضر شده و به تشویق این تیم پرداختند. حالا این‌که حراست یا به دلیل شلوغی متوجه حضور این افراد نشده یا باشگاه استقلال تعمدا جلوی ورود بانوان را نگرفته، فرقی ندارد. مهم این است که چنین اتفاق خوبی افتاده تا خانم‌های استقلالی بتوانند برای یک‌بار هم که شده یک دل سیر تمرین تیمشان را ببینند و از جان و دل تشویقش کنند. این اتفاق بازتاب زیادی در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی داشت. حضور این هواداران خانم در تمرین استقلال آن هم در یک روز شلوغ که تماشاگران زیادی در کمپ حجازی حضور داشتند، نه باعث رخ دادن اتفاقات بدی شد و نه خونی از بینی کسی آمد! همه درکمال صلح و آرامش تمرین تیم محبوبشان را دیدند و شاید این موضوع باعث شود باشگاه استقلال بدعت‌گذار اتفاقی بزرگ در فوتبال ایران باشد.
داستان دختری که با گریم به آزادی رفت
دختران ایرانی بارها تلاش کرده‌اند با هر ترفندی که شده، خود را به ورزشگاه‌ها برسانند. در سال‌های اخیر بارها شده که در روز برگزاری دربی یا روز بازی‌های مهم ملی، خبر دستگیری دخترانی که با پوشش پسرانه به ورزشگاه رفته‌اند، رسانه‌ای شده است. همیشه هستند دختران چند آتیشه فوتبالی که حاضرند هر ریسک و خطری را به جان بخرند اما برای یک‌بار هم که شده لذت تماشای فوتبال در ورزشگاه را بچشند. لذت حضور در ورزشگاه آن‌قدر برای بانوان ایرانی دور از دسترس است که چند سال قبل روز تشییع جنازه ناصر حجازی، بخش اعظمی از جمعیت ورزشگاه را بانوان تشکیل داده بودند. حسرت تماشای یک 90 دقیقه فوتبالی آن‌قدر بعضی دختران ایرانی را به ستوه آورده که همین چند وقت پیش یکی از آنها شد، سوژه رسانه‌ها و مردم. دختر نوجوانی که هفته آخر لیگ برتر برای تماشای بازی پرسپولیس و راه‌آهن با پوشش پسرانه به آزادی رفت و خیلی زود عکس‌هایش همه جا پخش شد. گریم سنگین و چند لایه لباس دخترک باعث شد شناسایی نشود اما وقتی عکس‌هایش در اینستاگرام پخش شد، در کمال حیرت برخی او را تهدید کردند. کار تا جایی پیش رفت که دخترک نوجوان هر روز پیغام‌های تهدیدآمیز از طرف افراد ناشناس دریافت می‌کرد. واکنش‌هایی که نشان می‌دهد هنوز جو جامعه برای پذیرش حضور بانوان در استادیوم‌ها چندان آماده نیست.
فدراسیون: به این موضوع نپردازید
تا چند سال پیش بانوان اجازه تماشای ورزش‌هایی مثل بسکتبال و والیبال را از نزدیک داشتند. از دوسال گذشته به دلایلی نامعلوم دیگر بانوان اجازه ورود به ورزشگاه را نداشتند. بعد از این ممنوعیت، فدراسیون جهانی والیبال از فدراسیون ایران خواست اجازه ورود بانوان را به ورزشگاه بدهد اما بالاخره فدراسیون جهانی متقاعد شد که این ممنوعیت ربطی به فدراسیون ندارد و دستور از مقامات بالا صادر شده است. همان موقع وزارت ورزش و جوانان تلاش‌های زیادی کرد تا مجوز حضور بانوان در ورزشگاه‌ها صادر شود اما دیوارهای این ممنوعیت آن‌قدر بلند هستند که حالاحالاها نمی‌توان از آنها عبور کرد. یکی از مقامات فدراسیون فوتبال که نمی‌خواهد نامش فاش شود، دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «این‌که بانوان هوادار استقلال توانستند بدون مشکل تمرین تیمشان را از نزدیک ببینند، برای ما هم خوشحال‌کننده است. خود ما هم علاقه زیادی به حضور بانوان در ورزشگاه‌ها داریم اما هرچه بیشتر رسانه‌ها به این مسائل بپردازند و آن را داغ کنند، حساسیت‌ها بیشتر می‌شود. ای کاش حضور این بانوان در تمرین استقلال در سکوت خبری انجام می‌شد تا از این به بعد بیشتر بتوانند به محل تمرین تیم مورد علاقه‌شان بروند. برخی بانوان ایرانی آن‌قدر به فوتبال علاقه‌مند هستند که با هر ریسک و خطری هم خودشان را به ورزشگاه می‌رسانند اما هربار آن‌قدر به این موضوع از طرف رسانه‌ها دامن زده می‌شود که کار خراب‌تر می‌شود. اگر حضور بانوان در ورزشگاه‌ها مدتی در سکوت خبری اتفاق بیفتد، شاید بتوان برای دایمی‌شدن این اتفاق بزرگ کاری کرد. فعلا خواهش من از رسانه‌ها این است که موضوع را داغ نکنند تا منتقدان بازهم حساس نشوند. حضور بانوان در ورزشگاه‌ها امری پیچیده است و حل‌شدن آن به زمان زیادی نیاز دارد.»
جامعه‌شناس: مشکلات فقهی باید حل شود
دکتر محمدمهدی رحمتی، جامعه‌شناس درباره این‌که چه اقداماتی می‌توان برای رفع ممنوعیت حضور بانوان در ورزشگاه‌ها انجام داد، به «شهروند» می‌گوید: «در این مسأله باید باب گفت‌و‌گو و مذاکره بین کارگزاران ورزش و سایر نهادهای دولتی ازجمله فقها برقرار شود. بزرگترین مشکل حضور بانوان در ورزشگاه‌ها به‌زعم برخی علمای دینی که مخالف این موضوع هستند، این است که حضور بانوان در میادین ورزشی اشکال دارد. به اعتقاد من این موضوع قابل حل است و می‌توان ممنوعیت حضور بانوان در ورزشگاه‌ها را شکست؛ به شرط این‌که بحث به مسائل سیاسی و پوپولیستی کشیده نشود و در سطح کارگزاران دولتی بررسی شود. لازم است که از وزارت ورزش و جوانان گرفته تا نهادهای ذیربط مربوط به حضور بانوان در ورزشگاه‌ها و علمایی که اعتقاد دارند، این موضوع مشکل‌ساز است، وارد بحث شوند و ابهامات برطرف شود.»
رحمتی درباره این‌که شاید برخی معتقدند فضای ورزشگاه‌ها برای حضور بانوان مناسب نیست، می‌گوید: «باید محافظه‌کارانه پاسخ این سوال را بدهم؛ هرچند که طرح کردن آن را هم درست نمی‌دانم. اگر حضور زنان در ورزشگاه مطالبه به حق آنهاست، پس نباید مشروط و منوط به فراهم بودن زمینه خاصی باشد. این حرف مثل این می‌ماند که ما بگوییم خیابان‌ها و دانشگاه‌ها و کارخانه‌ها هم مناسب حضور زنان نیستند. نباید صورت مسأله را پاک کرد و نگاهی مرد سالارانه داشت. نگاهمان به این مقوله باید انسانی باشد. اگر حضور زنان درجامعه شایسته است، پس می‌توانند درهمه محیط‌ها حضور داشته باشند. ضمن این‌که نباید به زنان نگاه ابزاری هم داشته باشیم و به واسطه حضور آنها بخواهیم جو ورزشگاه‌ها را تلطیف کنیم. حضور درهمه فضاهای عمومی حق بانوان است و ورزشگاه‌ها هم جزو اماکن عمومی هستند.» این جامعه‌شناس ادامه می‌دهد: «حضورنیافتن بازیکنان در ورزشگاه‌ها ممکن است باعث محرومیت ما از برخی میزبانی‌های بین‌المللی باشد. ما نباید به صرف پیش‌آمدن مشکلات بانوان را از حق طبیعی‌شان محروم کنیم. به اعتقاد من مسائل فقهی پیرامون این مسأله که تاکنون حضور بانوان در ورزشگاه‌ها را به تعویق انداخته، قابل حل است اما عزمی جدی می‌خواهد. همان‌طور که در دهه60 حتی نمی‌شد صحبت از حضور بانوان در رقابت‌های ورزشی کرد، پس این مسأله هم قابل حل است.»
طلسم‌ها شکسته می‌شود؟
با شرایط موجود و برخی مخالفت‌های سفت و سختی که برای حضور بانوان در ورزشگاه‌ها مطرح می‌شود، گرفتن مجوز این اتفاق، کار ساده‌ای نیست. می‌توان با عزمی راسخ و پوشیدن کفش‌های آهنی طلسم نرفتن بانوان به ورزشگاه‌ها را شکست و این حق طبیعی را به آنها هدیه داد. به شرطی که تمام نهادهای ذیربط دست به دست هم دهند و با حل مشکلات و ابهامات موجود در این مسأله، نام خودشان را در تاریخ اجتماعی ایران ماندگار کنند.