شهروند| پنج‌سال سخت، کاهش محسوس آمار ازدواج. خبر، جدید نیست. حالا چندسالی می‌شود که هروقت یکی از مسئولان سازمان ثبت احوال کشور درباره ازدواج و طلاق حرف می‌زنند، از حرف‌هایشان خبر خوبی دراین‌باره درنمی‌آید. حالا باز هم آمار جدیدی درباره تعداد ازدواج‌های در ۵ ماه اول امسال اعلام شده؛ باز هم از زبان «علی‌اکبر محزون»، مدیرکل آمار و اطلاعات سازمان ثبت‌احوال کشور. او دیروز از کاهش حدود ۵درصدی ازدواج حرف زده و رشد منفی آن. به گفته او در ۵ ماه نخست امسال۲۸۸هزار و ۱۸۳ ازدواج ثبت شده است که نسبت به مدت مشابه در‌سال گذشته 6/4درصد کاهش یافته است: «این آمار نسبت به مدت مشابه‌سال گذشته که ۳۰۱هزار و ۹۸۱ مورد بوده است منفی 6/4 درصد کاهش داشته است.»
او دراین‌باره به «فارس» گفته است: «در ۵سال گذشته به دلیل تحولات صورت‌گرفته در جامعه، آمار ازدواج منفی شده است و از‌سال ۹۰ به بعد شاهد رشد منفی در ازدواج بوده‌ایم. در‌سال ۸۸، ۸۹هزار و ۲۰۸ مورد ازدواج ثبت‌شده که نسبت به‌سال گذشته یک‌درصد رشد داشته است. در‌سال ۸۹، ۸۹۱هزار و ۶۲۷ مورد ازدواج به ثبت رسید که نسبت به‌سال گذشته 2/0درصد رشد داشته است. در سال ۹۰، ۸۷۴هزار و ۷۹۲ مورد ازدواج به ثبت رسید که نسبت به‌سال گذشته آن، منفی 9/1درصد کاهش داشته است. در‌سال ۹۱، ۸۲۹هزار و ۹۶۸ مورد ازدواج ثبت شده که نسبت به‌سال گذشته منفی 1/5درصد کاهش داشته است و در‌سال ۹۲، ۳۰۱هزار و ۹۸۱ مورد ازدواج ثبت شده است که 7/6درصد رشد منفی نسبت به‌سال ۹۱ داشته است.»
مدیرکل آمار و اطلاعات ثبت‌احوال کشور درباره دلایل کاهش تعداد ازدواج‌ها گفته است: «بخش عمده‌ای از دلایل کاهش ازدواج به دلیل ساختار سنی جمعیت است. در کشور بیشترین متولدین را در دهه ۶۰ داشته‌ایم که درحال حاضر از سن ازدواج آنها عبور کرده‌ایم. به همین دلیل در سنین دیگر با کاهش ازدواج مواجه شدیم. علت دیگر کاهش ازدواج در کشور هم تأخیر در ازدواج است که در سال‌های گذشته شاهد آن بوده‌ایم.»
از طرف دیگر محزون درباره افزایش میانگین سنی ازدواج در سال‌های اخیر گفته است: «از سال ۱۳۵۵ تاکنون روند افزایش سن ازدواج را داشته‌ایم. میانگین سن ازدواج برای آقایان در‌سال ۵۵، 1/24، در سال ۶۵، 2/23، در سال ۷۵، 6/25، در سال ۸۵، 2/26، در‌سال ۹۰، 7/26 و براساس آخرین آمار میانگین سن ازدواج برای آقایان 8/27 بوده است. میانگین سن ازدواج برای زنان در‌سال ۵۵، 7/19، در سال ۶۵، 9/19، در‌سال ۷۵، 4/22، در‌سال ۸۵، 3/23 و در‌سال ۹۰، 4/23 بوده است که هم‌اکنون به 1/23 کاهش یافته است. ۸۵درصد از ازدواج مردان از ۲۰ تا ۳۴ سالگی و برای خانم‌ها از ۱۵ تا ۲۹ سالگی بوده است.» به گفته او افزایش میانگین سن ازدواج برای زنان ۳۰ سالگی به بالا است که تا سال ۸۴، 3/6 درصد بوده که هم‌اکنون به 2/11درصد رسیده است و این نشان از دو برابر شدن تأخیر در ازدواج زنان می‌دهد.»
حالا دیگر سال‌هاست که کاهش آمار ازدواج در ایران و افزایش تعداد طلاق‌ها موضوع بحث خیلی‌هاست. از مسئولان امور جوانان و سازمان‌های مختلف گرفته تا جامعه‌شناسان این روز‌ها از دلایل این موضوع حرف می‌زنند؛ مسئولان به هم خوردن ترکیب جمعیتی را دلیل می‌دانند و جامعه‌شناسان عوض شدن سبک زندگی و بالا رفتن سن ازدواج را. «سعید معیدفر» یکی از این‌جامعه‌شناسان است.
او در گفت‌وگو با «شهروند» درباره سخنان مدیرکل آمار و اطلاعات سازمان ثبت‌احوال می‌گوید: «دهه شصتی‌ها یک پیک جمعیتی داشتند و تعداد ازدواج‌هایشان در دوره‌ای بیشتر شد اما درحال حاضر این سن درحال رد شدن است. به همین دلیل تراکم ازدواج نسبت به سال‌های قبل کاهش پیدا کرده است. دلیل بعدی همان‌طور که گفته‌اند به تعویق افتادن سن ازدواج است اما دلیل مهم دیگر، شرایط سبک زندگی و انگیزه‌های ارتقا برای افراد است. در این سال‌ها افراد بیشتر به کیفیت زندگی فکر می‌کنند و به دنبال ارتقای جایگاه زندگی خودشان هستند، به همین دلیل این موضوع وقت بیشتری را از آنها برای تحصیل و شغل می‌گیرد و باعث می‌شود بهانه‌هایی برای به تأخیر انداختن ازدواج‌هایشان داشته باشند.» او ادامه می‌دهد: «در حال حاضر می‌بینیم که تعداد افراد در سن ازدواج متولد دهه ۶۰ رو به کاهش است و از طرف دیگر سبک زندگی متولدان دهه ۷۰ هم تغییر زیادی کرده است. تقریبا می‌شود گفت اگر قبلا عرف بوده افراد در سن ۲۰ سالگی ازدواج کنند حالامیانگین سن ازدواج دختران و پسران افزایش پیدا کرده و هر‌سال افزایش پیدا کرده و امروزه این نوع ازدواج‌ها مگر در منطقه‌های خاصی در کشور عرف نیست. حالا چندین‌سال است که در شهرهای بزرگ و مراکز جمعیتی، کم‌کم هنجار می‌شود که گروه سن بالا‌تر ازدواج کنند.»
«حسن موسوی چلک»، رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران هم دراین‌باره می‌گوید: «در هیچ دوره‌ای آمار ازدواج تا این حد کاهش پیدا نکرده بود به همین دلیل مسئولان باید با همکاری کار‌شناسان و متخصصان امر چاره‌ای بیندیشند.» او ادامه می‌دهد: «آمار‌ها نشان می‌دهد که نوک پیکان آسیب‌های اجتماعی به سمت خانواده‌هاست و جامعه سالم در گروه خانواده سالم و با اخلاق و با ثبات است به همین دلیل باید هرچه سریع‌تر دراین‌باره برنامه‌ریزی کرد. متأسفانه هیچ زمانی آمارهای دقیقی از آسیب‌های اجتماعی مختلف از سوی نهادهای ذیربط ارایه نمی‌شود و همین باعث وجود نداشتن برنامه درست درجهت کاهش این آسیب‌ها شده است.» به گفته او «فقط با حرف زدن و بدون برنامه مدون و منابع مالی نمی‌توان آسیب‌های اجتماعی را مدیریت کرد به همین دلیل باید جلسات مختلفی را با حضور کار‌شناسان و متخصصین تشکیل داد و در آن تدابیری جهت کاهش آسیب‌ها اتخاذ شود.»
«حمیدرضا جلایی‌پور»، جامعه‌شناس دیگری است که اخیرا پژوهشی را درباره خانواده‌های ایرانی انجام داده و حالا درباره کاهش تعداد ازدواج و افزایش طلاق در ایران به «شهروند» می‌گوید: «در ایران یکی از سرمایه‌ها خانواده است اما موضوعی که ما می‌بینیم این است که خانواده ها در ایران با آسیب‌هایی روبه‌رو هستند که باید دلایلش را دید. مثلا قبلا دختر‌ها در ۱۳سالگی ازدواج می‌کردند و حالا سن ازدواج آنها به ۲۵ رسیده است. این موضوعی است که در آینده نزدیک به یک آسیب جدی تبدیل خواهد شد چراکه ازدواج در سن بالا نشان می‌دهد که پیوند زناشویی دیر شروع می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «آسیب دیگر در خانواده‌های ایرانی این است که جدایی بین زوج‌ها زیاد است. طلاق تا حدی در همه دنیا هست و حد نرمال دارد. ولی در ایران طلاق زیاد است. اخیرا پژوهشی را می‌دیدم که نتایجش از پرونده‌های مختومه در دادگاه‌های خانواده استخراج شده و ۳۲ دلیل برای جدایی زن و شوهر‌ها از هم ذکر شده؛ اعتیاد به مواد مخدر، دخالت اطرافیان، کتک‌کاری، تنفر و بی‌علاقگی، سوء‌ظن، درآمد ناکافی، اختلالات روانی، خشونت روانی و ازدواج‌های تحمیلی به‌ترتیب، مهم‌ترین علت‌های طلاق در ایران هستند.»