| عبدالرسول وصال | مدیرمسئول |
اگر بخواهيم يك جامعه خوب و مناسب را توصيف كنيم؛ چه نهادها یا ويژگيهايي از آن جامعه را بايد معرفي و توصیف نماييم؟ بهطور قطع دو نهاد بسيار مهم پليس و دستگاه قضائي در رديفهاي اوليه نهادهايي هستند كه بايد براي توصيف وضع هر جامعه مورد توجه قرار گيرند، زيرا يكي به امنيت و ديگري به عدالت مربوط ميشود و هرچه اين دو نهاد معتبرتر و مورد اعتمادتر باشند به همان نسبت امنيت و عدالت در آن جامعه پايدارتر و قويتر است. بنابراين وظيفه همه است كه به اصلاح و تقويت نهادهاي اجتماعي و حكومتي ازجمله این دو نهاد همت گمارند، ولي فراموش نبايد كرد كه بخشي از این كار نيز به عهده متوليان و مسئولان اين نهادهاست. بهطور مشخص وقتي كه وظيفه اين نهادها ازجمله پليس خدمت به مردم و تامین امنیت آنان است، انتظار ميرود كه مردم در جريان جزييات مورد نياز فعاليتهاي آنان قرار گيرند، زيرا اقدامات پليس بدون همراهي و همدلي مردم موفق نخواهد بود.
هفته گذشته فرماندهی پليس اعلام كرد كه 7000 پليس نامحسوس را به كار ميگيرند تا نسبت به امنيت اجتماعي در خيابانهاي پايتخت رصد كنند و گزارش دهند و پليس امنيت اجتماعي براساس اين گزارشها متخلفان را احضار ميکند. پليس نسبت به چهار مورد كه شامل بدحجابي، مزاحمت براي بانوان، آلودگيهاي صوتي و رانندگي خطرناك است، هشدار داده است. ترديدي نيست كه يكي از مظاهر ناراحتكننده در سطح شهر و آن هم يك جامعه مسلمان اين است كه برخي از خودروها و حتي افراد پياده مزاحم زنان و دختران ميشوند و هيچ اقدام موثري هم در اينباره صورت نميگيرد؛ در حالي كه چنين كاري در جوامع توسعهيافته به نسبت جرم مهمي محسوب و متخلف با مجازات جدي مواجه ميشود. از اينرو، توقع و انتظار مردم اين است كه پليس در اينگونه موارد اقدام كند و اينكه تاكنون چرا اقدام نشده يا ضعيف انجام شده، بحث ديگري است. با وجود اين، درباره طرح جديد چند نكته مطرح است كه ميتواند مورد توجه پليس قرار گیرد و برای اقناع افکار عمومی در اينباره توضيح دهند.
1- ارزيابي پليس از ناتواني يا تجربيات گذشته خود، در انجام وظايف مرتبط با این موضوعات چيست؟ آيا موفق بودهاند يا نه؟ اگر موفق بودهاند، طبعا نيازي به طرح جديد نيست ولي اگر موفق نبودهاند، علت آن عدم موفقيت را چه ميدانند؟ براي نمونه چه ضعفي در اقدامات پليس محسوس وجود داشت كه اكنون بايد نامحسوس شود؟ بهطور قطع منظور پليس اين نيست كه مردم در عدم حضور پلیس مرتکب تخلف شوند تا پليس به صورت نامحسوس آنها را گزارش دهد، بلكه هدف كاهش پایدار تخلف بايد باشد كه بهطور طبيعي اين كاهش با حضور پليس محسوس ممكنتر است؛ مگر اينكه بگوييم پليس محسوس وظايف خود را انجام نميدهد يا مردم از آنان حساب نميبردند. در اين صورت معلوم نيست كه اين مشكلات در پليس نامحسوس بيشتر نباشد.
2- آيا اين افراد به صورت تماموقت به استخدام پليس درميآيند؟ در اين صورت هزينه مستقيم سالانه هر يك از آنان حداقل 50 ميليون تومان است كه اگر هزينههاي غيرمستقيم آنان را نيز منظور كنيم، رقم نهایی خيلي زياد خواهد شد. آيا براي اين استخدام و پرداخت بودجه، دولت يا مجلس مصوبهاي داشتهاند؟ مهمتر از همه اينكه اين استخدامها بايد براساس ضوابط استخدام دولتي انجام شود و اگر آنان استخدام نيستند، موقعيت و رابطه حرفهای آنان با پليس چگونه است؟ در هر حال مقر فرماندهي آنان چگونه و کجاست؟
3- هماكنون برخي افراد خلافكار از موقعيت پليس سوءاستفاده كرده و خود را به صورت متقلبانه پليس معرفي كرده و نسبت به مردم ظلم ميكنند. با توجه به اينكه موقعيت پليس نامحسوس، امكان بيشتري را براي چنين افراد شيادي فراهم ميكند، چگونه ميتوان مانع از رواج اين پديده شد؟
4- يكي از نكات مهمي كه در انجام وظايف چهارگانه مورد نظر وجود دارد، انحصار پیگیری تخلفات از طريق خودرو يا وسيله نقليه است. اجراي چنين كاري عليه موتورسواران عملا ممكن نيست. همچنین برخي از اين اقدامات از سوي افراد پياده نيز قابل انجام است كه به نظر ميرسد برخورد با آنها در اين طرح پليس در نظر گرفته نشده است. گويي كه فقط موضوع منحصر به صاحبان خودرو است و ارتکاب آنها براي ديگران مشكلي ندارد.
5- از همه مهمتر اينكه مباني حقوقي و مستندات قانونی در نحوه اقدامات، بهويژه احضارها و نيز اقدامات مربوط به ضمانتهاي اجرايي دستورات پليس براساس كدام قوانين و اختيارات رسمي خواهد بود؟
مشكل اصلي اين است كه ما تاکنون نتوانستهايم ميان اهداف و راه حلها ارتباطي منطقي برقرار كنيم. اينكه مشكلات و ناهنجاريهايي در جامعه وجود دارد، فرض پذيرفتني است. اينكه هدف ما بايد كاهش يا كنترل اين موارد باشد باز هم مورد تأييد است، ولي اينكه چه كسي و چه نهادي اين كار را بايد انجام دهد و با چه شيوه و اختياراتي، بحثي جداگانه است كه لزوما درست بودن و موافقت با دو مورد اول، منجر به تأييد مورد سوم نميشود. برای درستی راه حلها باید مستدل نظر داد.