سنگ کلیه ذرات کوچک و سخت که در یک یا هر دو کلیه تشکیل شده را گفته می‌شود و گاهی به داخل حالب‌ها (لوله‌های عضلانی باریکی که ادرار را از کلیه‌ها به مثانه منتقل می‌کنند) راه می‌یابند. سنگ کلیه از نظر اندازه از یک دانه شن تا حدود یک توپ گلف متغیر بوده و ممکن است منفرد یا متعدد باشد که معمولاً بزرگسالان بالای ۳۰سال از هر دو جنس را مبتلا می‌سازد ولی در مردان شایع‌تر است. علایم شایع سنگ کلیه دوره‌های درد شدید و پیچشی (متناوب ) به فاصله هرچند دقیقه است. درد معمولاً ابتدا در ناحیه پشت، درست پایین دنده‌ها، ظاهر می‌شود. در چند ساعت یا چندروز، ناحیه درد از مسیر حرکتی سنگ از حالب به طرف کشاله ران پیشروی می‌کند. با دفع سنگ درد بیمار متوقف می‌شود. تهوع مکرر و دفع مقادیر اندک خون در ادرار نیز از دیگر علایم سنگ کلیه است. ادرار ممکن است، در این شرایط کدر یا تیره به نظر برسد.
سنگ‌های کلیه بلورهای بسیار کوچکی به اندازه دانه‌های شن یا حتی کوچکتر هستند که در مجاری ادراری تشکیل می‌شوند و این درد شدید را ایجاد می‌کنند، اما بسیاری از این بلورها به خودی خود و حتی بدون درمان‌های پزشکی از بدن خارج می‌شوند. درد سنگ کلیه نه‌تنها خیلی شدید است، بلکه بسیار هم ترسناک و نگران‌کننده است، چون به‌طور کاملا ناگهانی آغاز می‌شود. کسانی که نمی‌دانند به سنگ کلیه مبتلا هستند، وقتی درد آنها شروع می‌شود به قدری شدید است که آنها تصور می‌کنند درحال مرگ هستند. وقتی فردی
یک بار سابقه ابتلا به سنگ کلیه را داشته باشد، احتمال این‌که بار دوم با این مشکل مواجه شود، ۵۰درصد است و به همین خاطر این افراد بیشتر باید مراقب رژیم غذایی خود باشند و با نوشیدن مایعات زیاد مانع از بازگشت مجدد بیماری شوند.
سنگ‌کلیه و خطر ابتلا به دیگر بیماری‌ها
تحقیقات پزشکی ثابت کرده است که سنگ کلیه خطر ابتلا به بیماری مزمن کلیه را افزایش می‌دهد. اما یک مطالعه جدید که در مجله آمریکایی بیماری‌های کلیه منتشر شده نشان می‌دهد این سنگ‌ها می‌تواند خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قلب و سکته مغزی را هم افزایش دهد.
سنگ کلیه تجمع مواد شیمیایی مازاد در کلیه مثل کلسیم، اگزالات، سیستین، فسفات و گزانتین است که به یک توده سخت تبدیل شده است. به‌طور معمول، این مواد از بدن از طریق ادرار دفع می‌شود، اما این سنگ‌ها زمانی به وجود می‌آیند که مایع به اندازه کافی برای خلاص شدن از آنها وجود نداشته باشد.
هنگامی که این سنگ‌ها تشکیل شود یا در کلیه باقی می‌ماند یا در دستگاه ادراری به حالب حرکت می‌کنند، سنگ‌های کوچکتر را می‌توان در ادرار بدون ایجاد ناراحتی دفع کرد، اما سنگ‌های بزرگتر در مجاری ادرار گیر می‌کنند. ادرار پشت این سنگ‌ها جمع که همین موجب ایجاد درد بسیار در بیمار می‌شود. تعداد افراد مبتلا به سنگ کلیه در ایالات‌متحده به‌طور پیوسته بیش از 3 دهه گذشته افزایش داشته است. تصور می‌شود که در برخی از نقاط این کشور از هر 10 نفر یک نفر از سنگ کلیه رنج می‌برد. براساس اعلام بنیاد ملی کلیه، سنگ کلیه به‌طور فزاینده‌ای به مجموعه‌ای از بیماری‌های رایج مثل دیابت، چاقی و فشار خون بالا پیوسته است.
در مطالعه اخیر به سرپرستی یانگونگ لیو از گروه علوم آزمایشگاهی بالینی در بیمارستانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی چین، محققان در نظر داشتند این مسأله را بررسی کنند که آیا سنگ کلیه خطر ابتلا به مشکلات قلبی و عروقی، ازجمله بیماری عروق کرونر قلب (CHD) و سکته مغزی را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
زنان مبتلا به سنگ کلیه بیشتر از مردان
در معرض خطر سکته هستند
لیو و همکارانش برای رسیدن به این یافته‌ها، اطلاعات بیش از 5/ 3 میلیون نفر را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و 50هزار نفر را که مبتلا به سنگ کلیه بودند، شناسایی کردند. آنها دریافتند که شرکت‌کنندگان مبتلا به سنگ کلیه19درصد بیشتر احتمال دارد که حمله قلبی عروقی را تجربه کنند؛ از میان این افراد عده‌ای تحت عمل جراحی بای پس حمله قلبی یا خون قرار گرفته بودند. این نتایج همچنین نشان داد کسانی که سنگ‌کلیه دارند 40درصد بیشتر از افرادی که سنگ کلیه ندارند در معرض خطر سکته مغزی قرار دارند. لیو می‌گوید مردم باید در مورد سنگ‌کلیه و عواقب جدی آن نگران باشند. شواهد این مطالعه ارتباط میان سنگ‌کلیه و بیماری‌های قلبی و عروقی را نشان می‌دهد این احتمال حتی پس از بررسی دیگر عوامل خطر حملات قلبی و عروقی به دست آمده است.
این درحالی است که نتایج بعدی این تحقیق تیم مطالعاتی را بیشتر شگفت‌زده کرد؛ نتایجی که نشان می‌دهد زنان مبتلا به سنگ کلیه بیشتر از مردان در معرض خطر حملات قلبی و عروقی هستند. به گفته لیو، این یافته غیرمنتظره و توضیح آن دشوار است. با این حال او معتقد است برای تأیید ارتباط جنسیت در این پدیده و ارزیابی مکانیسم‌های زیربنایی مطالعات بیشتر موردنیاز است. توماس مانلی، مدیر فعالیت‌های علمی در بنیاد ملی کلیه، می‌گوید: «سنگ‌کلیه شایع است و ارتباط آن با بیماری‌های عروق کرونر قلب و سکته مغزی در این مطالعه، نشان داده شده است. بنابراین توصیه می‌شود یک ارزیابی کلی قلب و عروق باید در بیماران مبتلا به سنگ‌کلیه در نظر گرفته شود. او اضافه می‌کند، این یافته‌ها نشان می‌دهد که افراد با تغییرات در شیوه زندگی می‌توانند خطر ابتلا به هر دو سنگ کلیه و مشکلات قلبی و عروقی را کاهش دهند؛ این تغییرات فعالیت‌های ساده‌ای مثل کاهش وزن، یک رژیم غذایی سالم، ترک سیگار و ورزش کردن را شامل می‌شود. سال گذشته، مطالعه‌ای در این حوزه انجام شده‌است که نشان می‌دهد نوشیدنی‌های شیرین خطر ابتلا به سنگ‌کلیه را افزایش می‌دهد.
گفتنی است متخصصان توصیه می‌کنند که نوشیدن حتی مقدار کمی از آب‌لیموی تازه به‌صورت روزانه روشی مؤثر برای پیشگیری از تشکیل این سنگ‌های دردناک است. بر همین اساس یک راهکار ساده، مؤثر و در عین حال ارزانقیمت برای جلوگیری از تشکیل سنگ‌کلیه مصرف آب مرکبات به‌ویژه آبلیموست که راه‌حلی کارآمد و امیدبخش برای این بیماران است.