در آلمان میان ازدواج دفتری و مذهبی تفاوت وجود دارد و مراسم عروسی با توجه به تعلق مذهبی، وضع اقتصادی، موقعیت شغلی و خانوادگی عروس و داماد به اشکال متفاوتی برگزار می‌شود. ولی از مهریه و جهیزیه خبری نیست.
به‌طور معمول در آلمان فقط برگ ازدواج صادر شده از سوی اداره ثبت‌احوال به‌عنوان سند رسمی پذیرفته می‌شود. بعد از آشنایی طولانی‌مدت و حتی زندگی چند ساله مشترک در یک خانه، زن و مردی که در آلمان تصمیم به ازدواج می‌گیرند باید برای گرفتن زمان امضای سند ازدواج، به بخش ویژه‌ای از اداره ثبت‌احوال (Standesamt) مراجعه کنند. در این اداره بدون درنظر گرفتن تعلق مذهبی یا قومی فرد متقاضی، زمان برگزاری مراسم دفتری ازدواج تعیین می‌شود. برای آشنایی بیشتر با سنت‌ها و چگونگی مراسم ازدواج در آلمان، خانم لیلو اشمیتزLilo Schmitz، پروفسور مردم‌شناسی دانشگاه دوسلدورف به پرسش‌های ذیل پاسخ داده است:
خانم اشمیتز، به نظر شما برگزاری مراسم عروسی در چند سال اخیر در آلمان تغییر محسوسی داشته است؟ برگزاری جشن عروسی میان جوانان امروزی آلمان چگونه است؟
بعد از گذشت سال‌های دهه 60 که بسیاری از جوانان آلمان در تب‌وتاب جنبش‌های بزرگ دانشجویی برگزاری جشن‌های بزرگ و رسمی را برای ازدواج رد می‌کردند، چند سالی است که دوباره برگزاری این مراسم به خواست بسیاری از جوانان در زمان ازدواج تبدیل شده است. برای مثال، وقتی که من برای نخستین‌بار ازدواج کردم، در دهه 60، جشن عروسی بزرگ برگزار نمی‌شد. ما در آن موقع خیلی ساده به اداره ثبت‌اسناد، بخش ازدواج رفتیم و سند ازدواج را امضا کردیم. بعد با دوستان در یک کافه دورهم نشستیم.
این یک دوره تاریخی بود. دوره‌ای که به دوره جوانان سال۶۸ معروف است. در آن زمان، در دوره قیام دانشجویی بزرگ در اروپا، ازدواج بیشتر جنبه کارکردی داشت. امروزه این سنت باز در میان جوانان مد شده است. مثلا این‌که داماد در روز عروسی به‌دنبال عروس به در خانه والدین او برود. حتی برخی زنان جوان که سال‌هاست با نامزد خود در یک خانه زندگی می‌کنند، برای این روز به خانه والدین می‌روند تا داماد به دنبالشان برود و آنان را با خود به مراسم ببرد. اگر عروسی در کلیسا جشن گرفته شود، پدرعروس است که وی را به کلیسا می‌برد. داماد جلوی در کلیسا منتظر عروس می‌ماند. داخل کلیسا پدر عروس دست او را به‌دست داماد می‌دهد.
لباس سنتی عروس سفید و داماد سیاه است. انتخاب این دو رنگ به چه دلیل است؟
بله، به‌طور معمول عروس لباس سفید و داماد خاکستری تیره یا سیاه به تن می‌کند. این رنگ‌های قدیم تغییر نقش زوج را در جامعه نشان می‌‌دهند. مثل بسیاری از کشورهای جهان، این دو، نقش جدیدی را در جامعه می‌پذیرند. سفید یا سیاه در بسیاری از مراسم سنتی قدیمی هم وجود داشته است. این دو رنگ به معنی سادگی و یک‌دستی و به عبارتی بی‌رنگی هستند. به این معنی که عروس و داماد در مرحله بینا‌‌بینی‌اند و هنوز نقش اجتماعی آن‌طور که معنی می‌شود، برای آنها مشخص نشده است.
آیا مراسم عروسی در کلیسا پیش از امضای قرارداد ازدواج در اداره ثبت انجام می‌گیرد؟
به‌طور معمول مدتی بعد از مراسم اداری یعنی ازدواج دفتری، جشن در کلیسا برگزار می‌شود. پیش‌ترها جشن کلیسا و مراسم در اداره ثبت به فاصله خیلی نزدیک به هم برگزار می‌شدند. ولی امروزه حتی تا چند ماه بعد، هر وقت که عروس و داماد بتوانند، این جشن را برگزار می‌کنند. مراسم در اداره ثبت، نسبتا ساده است. کارمند ویژه ازدواج سعی می‌کند کمی هم به این مراسم اداری جنبه سرور بدهد. مراسم در اتاقی که کمی تزیین شده برگزار می‌شود و کارمند مسئول، لباس رسمی می‌پوشد. نوشیدنی یا خوراکی سبکی خورده می‌شود و میهمانان همراه با عروس و داماد به کافه یا رستورانی می‌روند. عروسی‌های قدیمی در روستاها تا 3 روز جشن گرفته می‌شد. روز اول با فامیل، روز دوم به همراه دوستان و فامیل و روز سوم با همکاران و همسایه‌ها. در روستاهای آلمان هنوز هم عروسی در 3 روز جشن گرفته می‌شود.
هزینه این جشن را چه کسی می‌پردازد؟
قدیم‌ها هزینه عروسی را والدین می‌پرداختند. در بیشتر مواقع خانواده عروس هزینه اصلی را می‌پذیرفت. ولی امروزه چون بسیاری از خانواده‌ها فرزندان زیادی ندارند، خانواده داماد هم کمک می‌کند و مثلا هزینه لباس عروسی را می‌پردازند.
آیا عروس و داماد در مراسم عروسی هدیه دریافت می‌کنند؟
بله، مثلا وسایل‌خانه یا آشپزخانه به‌عنوان هدیه به آنان داده‌می‌شود. ولی به شکل سنتی مانند ایران یا برخی کشورهای دیگر، عروس به‌عنوان هدیه از سوی خویشاوندان طلاو و جواهر دریافت نمی‌کند. حلقه عروسی توسط داماد خریداری می‌شود. به‌طور معمول حلقه در انگشت چهارم دست راست قرار می‌گیرد. در آلمان معمولا عروس و داماد موقع نامزدی حلقه را در دست چپ و بعد از عروسی در دست راست می‌کنند.
در برخی خانواده‌ها معمول است، زوجی که می‌خواهند ازدواج کنند خود وسایلی را که احتیاج دارند در یک فروشگاه وسایل‌خانه و آشپزخانه انتخاب می‌کنند. بعد خویشاوندان و دوستان ضمن مراجعه به فروشگاه، هدیه‌ای را که از نظر میزان قیمت برایشان مناسب است، از میان وسایلی که ویژه این عروس و داماد روی میزی به شکل زیبا و تزیین‌شده چیده شده است، انتخاب می‌کنند. هدیه معمولا در مراسم عروسی به عروس و داماد داده‌می‌شود و مراسمی مانند پاگشا و میهمانی بعد از عروسی وجود ندارد.
با توجه به این‌که در آلمان عروس و داماد قبل از ازدواج با هم زندگی می‌کنند، ازدواج چه کارکرد یا نقشی دیگر در این جامعه دارد؟
غیر از جنبه رمانتیک و روحی که این دو می‌گویند، حالا ما با هم هستیم و تصمیم گرفته‌ایم با هم زندگی کنیم و با هم پیر شویم، بنا به قانون آلمان کسانی که ازدواج کنند از امکانات اجتماعی بهتری بهره‌مند می‌شوند، برای نمونه، درمورد حق ارث و موقع بیماری که به تصمیم‌گیری درمورد شریک زندگی احتیاج باشد. مهم‌تر این‌که کسانی که ازدواج کرده باشند در آلمان مالیات کمتری به دولت پرداخت می‌کنند.