فرشید غضنفرپور| ساعاتی پس از اعلام خبر اعدام شیخ نمر، روحانی شیعه عربستانی در رسانه‌ها «ولی نصر» مشاور سابق رئیس‌جمهوری آمریکا در توییتی این اقدام را با عنوان «تحریک ایران و تشدید تنش‌های فرقه‌ای» توصیف کرد. حالا تعداد بیشتری از سیاستمداران و تحلیلگران مسائل سیاسی حتی در تهران احتمالا با «ولی نصر» موافقند. شامگاه شنبه زمانی که سرمای هوای کوه‌های برفی تهران خیابان‌های پایتخت را به‌تدریج خالی از رهگذر می‌کرد، شبکه‌های اجتماعی تصاویری از تجمع جلوی سفارت عربستان در خیابان پاسداران تهران را منتشر کردند. فقط چند دقیقه طول کشید تا اخبار تجمع جای خود را به تصاویر و فیلم‌های حمله، به آتش کشیدن و تخریب اموال ساختمان سفارت بدهد.
سردار حسین ساجدی‌نیا، فرمانده پلیس پایتخت در روایت چگونگی حمله به سفارت عربستان گفته است: حوالی ساعت ۲۰: ۲۲ شنبه‌شب عده‌ای از نیروهای خودسر روبه‌روی سفارت عربستان تجمع و مدتی بعد اقدام به پرتاب سنگ و کوکتل مولوتف به سمت ساختمان سفارت کردند. وی با بیان این‌که در پی این اقدام خسارت‌هایی به ساختمان سفارت وارد شد، گفت: ماموران پلیس از همان دقایق اولیه با این اقدام مقابله کردند. تعدادی از ماموران ما نیز زخمی شدند. ساجدی‌نیا که با ایسنا گفت‌وگو می‌کرد، با بیان این‌که تعدادی از نیروهای خودسر حمله‌کننده به سفارت دستگیر شدند، افزود: عده قلیلی هم وارد سفارت شدند که ماموران پلیس اقدام به خارج کردن این افراد کردند.
به گفته ساجدی‌نیا درحال حاضر اوضاع در اطراف سفارت عربستان آرام است و ماموران پلیس تا هر زمان که لازم باشد، در محل حضور خواهند داشت. رئیس پلیس پایتخت همچنین از شهروندان خواست اعتراضات خود را از شیوه‌های قانونی پیگیری کنند. حسینعلی امیری، سخنگو و قائم مقام وزیر کشور نیز روز گذشته گفت: متاسفانه شاهد بعضی رفتارهای خارج از قانون و مقررات توسط جمعی از کسانی که نتوانستند بر احساسات خود غالب شوند، بودیم که منجر به خساراتی به سفارت و کنسولگری کشور عربستان شد. امیری افزود: وزارت کشور تاسف خود را از آنچه پیش آمد، اعلام می‌کند. وی یادآور شد: در کشور جمهوری اسلامی نقض قانون به منزله نقض مقررات شرعی است و این‌گونه اعمال و رفتارهای خلاف شئونات جمهوری اسلامی قابل قبول و توجیه نیست. سخنگوی وزارت کشور ادامه داد: همان‌طوری که ریاست‌جمهوری اعلام کردند این‌گونه رفتارها توهین به نظام و لطمه به آبروی جمهوری اسلامی است. وی در ادامه با بیان این‌که معاونت امنیتی وزارت کشور و استاندار تهران مسئول اجرای دستور وزیر کشور در برخورد با عاملان سفارت و کنسولگری عربستان هستند، تاکید کرد: امنیت کامل برای نمایندگی‌های سیاسی دولت‌ها در جمهوری اسلامی برقرار است و هیچ‌گونه نگرانی در این‌خصوص وجود ندارد. امیری یادآور شد: برای وزارت کشور علاوه بر تکالیف قانونی، آموزه‌های اسلامی مبنی بر حفاظت از جان و مال همه کسانی که در خاک جمهوری اسلامی به هر عنوان حضور دارند یک امر شرعی است. حالا مسأله‌ای جدید در رابطه میان ایران و عربستان، دو رقیب منطقه‌ای مطرح شده است. ایران بار دیگر پس از 4سال متهم به کوتاهی در تامین امنیت سفارتخانه کشوری دیگر است. 4سال پیش و در اقدامی مشابه شماری از دانشجویان به سفارت بریتانیا در تهران حمله‌ور شدند، از دیوار سفارت بالا رفتند و بخشی از اموال سفارت را از بین بردند. خسارتی که برای ایران چندان هم ارزان تمام نشد. هنگامی که کار به پرداخت غرامت کشید تنها در یک قلم خسارت تخریب یک تابلوی نقاشی تاریخی 5.5میلیارد تومان برآورد شد.
از سوی دیگر اگرچه هر دو حمله در اوج تیرگی روابط انجام شد اما به نظر می‌رسد تجربه تلخ حمله به سفارت بریتانیا که هیچ‌گاه مانند تسخیر سفارت آمریکا از سوی مقامات نظام انقلاب دوم خوانده نشد، باعث شده است تا واکنش‌های منفی در سطح نظام به این رخداد گسترده‌تر باشد. برخلاف حمله به سفارت بریتانیا که مورد حمایت لفظی شماری از سیاستمداران و نمایندگان مجلس هم قرار گرفت، تا این لحظه حمله به ساختمان سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد واکنش‌های منفی گسترده‌ای در داخل کشور به دنبال داشته است. فارغ از عکس‌العمل شدید رئیس‌جمهوری به این اقدام، عباس جعفری دولت‌آبادی، دادستان عمومی و انقلاب تهران نیز با اشاره به حوادث شنبه‌شب گذشته در مقابل سفارت سعودی و تعرض عده‌ای به ساختمان این سفارت گفت: تا این لحظه ۴۰ نفر از كساني كه در ورود به ساختمان سفارت مذكور نقش داشتند، شناسايی و دستگير شده‌اند. دادستان تهران همچنين اعلام کرده که تحقیقات برای شناسایی دیگر افراد موثر در این حادثه ادامه دارد. جعفری‌دولت‌آبادی گفته است: دستور قضائی براي شناسايی و دستگيری ساير افراد در اين زمينه صادر شده است. پرونده مذكور نيز در دادسرای شهيد مقدس تهران تحت رسيدگي است. محسنی‌اژه‌ای، سخنگوی قوه قضائیه هم روز گذشته گفته است: اقدامی که نسبت به سفارت عربستان صورت گرفت، اقدامی خلاف قانون بود که بر همین اساس تعدادی تحت تعقیب قرار گرفته و تعدادی دیگر درحال حاضر بازداشت شدند و تعداد دیگری نیز درحال شناسایی هستند تا با آنها برخورد شود.
واکنش‌های خارجی به حمله به سفارت عربستان
همزمان با اقدام جنایت‌آمیز عربستان در اعدام 47 نفر از مخالفان عقیدتی‌اش ازجمله آیت‌الله نمر و درست زمانی که این کشور به سمت یک انزوای بین‌المللی و حقوق بشری پیش می‌رفت، به نظر می‌رسد اقدامات خودسرانه معترضان تا حد زیادی به عربستان برای به انحراف کشیدن افکار عمومی جهان از اقدامات ضد حقوق بشری‌اش در اعدام مخالفان سیاسی فرصت داده است. عصر روز گذشته شورای همکاری خلیج‌فارس، شورای علمای عربستان، اردن، دولت و پارلمان کویت و امارات متحده عربی حمله به سفارت و کنسولگری عربستان در تهران و مشهد را محکوم کردند.
اسماعیل احمدی‌مقدم، فرمانده سابق نیروی انتظامی پیش از این در تحلیلش از حمله به سفارت بریتانیا گفته بود: «حمله به سفارت گامی به سوی بریتانیا بود، به نظرم این موضوع دامی بود که آنها گستراندند و خودشان در را باز کردند چرا که در دولایه و ضد گلوله است و تنها از اتاق کنترل هدایت و باز می‌شود. البته معتقدم عده‌ای افراطی این اقدام را کردند چرا که وقتی خودمان در خاکمان جا می‌دهیم باید از آنها حمایت کرده و امنیت‌شان را تأمین کنیم. عده‌ای رفتند در باغ قلهک و پرچم را پایین کشیدند که این کار بسیار زشت بود. وقتی برای دستگیری آنها وارد عمل می‌شدیم، مورد هجوم جریان‌های دانشجویی قرار می‌گرفتیم. در میدان فردوسی خواهران را جلو فرستاده بودند که ماموران با آنها برخورد نکنند. او می‌گوید: یک نفر از آنها در را باز کرده که این یک توطئه بود اما نباید به داخل می‌رفتیم. دانشجویان ماموران را هل می‌دهند تا وارد سفارت شوند. وقتی خدمت حضرت آقا رسیدم ایشان فرمودند کار بسیار غلطی بود و به ضرر ما شد.»
به نظر می‌رسد این موضوع به مرور ثابت شده است که ضرر نیروهای خودسر بیشتر از منفعتشان خواهد بود؛ از حمله به سخنرانی‌های اصلاح‌طلبان در نقاط مختلف کشور تا بالا رفتن از دیوار سفارتخانه‌ها در تهران تفاوت زیادی وجود دارد و هرچند به طریقی سوال‌برانگیز چهره‌ها مشابه است اما هزینه‌ها شباهتی به هم ندارد.
رئیس‌جمهوری: اقدام دولت عربستان محکوم و در راستای سیاست‌های فرقه‌گرایانه است
رئیس‌جمهوری در پیامی در واکنش به شهادت شیخ نمر باقر النمر، این اقدام غیراسلامی و غیرانسانی دولت عربستان را محکوم کرد و در راستای سیاست‌های فرقه‌گرایانه و دامن زدن به تروریسم و افراط دانست. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی ریاست جمهوری، متن پیام حجت‌الاسلام‌والمسلمین دکتر حسن روحانی به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم
خبر اعدام عالم مجاهد، شیخ نمر باقر النّمر موجی از اندوه و تأسف در بین جوامع اسلامی به وجود آورد. اینجانب ضمن محکوم کردن این اقدام غیرانسانی که در تعارض آشکار با حقوق بشر و ارزش‌های اسلامی است، به خانواده شهید شیخ نمر، علمای اعلام و عموم مسلمانان تسلیت عرض می‌کنم.
تردیدی ندارم که دولت عربستان با این اقدام غیراسلامی، وجهه خود را در بین کشورهای جهان به‌ویژه کشورهای اسلامی بیش از پیش مخدوش نموده است. چنین اقدامی در راستای سیاست‌های فرقه‌گرایانه و دامن زدن به تروریسم و افراط در منطقه و جهان بوده که در سال‌های اخیر منجر به بی‌ثبات کردن منطقه و ایجاد جنگ و درگیری گردیده است. مردم مسلمان ایران اگرچه در کنار همه مسلمانان جهان این اقدام غیراسلامی را به شدت محکوم می‌کنند اما اجازه نمی‌دهند که این جنایت، دستمایه افراد و گروه‌های خودسر در کشور برای انجام اعمال غیرقانونی و هتک حیثیت نظام مقدس جمهوری اسلامی گردد. حرکتی که توسط جمعی افراد افراطی شب گذشته در تهران و مشهد صورت گرفت و به وارد آمدن خسارت به سفارت و کنسولگری کشور عربستان ـ که شرعاً و قانوناً باید در پناه جمهوری اسلامی ایران در امنیت باشد ـ منجر گردید، به هیچ عنوان قابل توجیه نیست و قبل از هر چیزی توهین به نظام و لطمه به آبروی جمهوری اسلامی ایران تلقی می‌شود. همه مسئولان نظام، عزم قاطع دارند که با این خودسری‌ها و اعمال مجرمانه برخورد جدی شود. از این رو، از وزیر کشور می‌خواهم که با همکاری قوه محترم قضائیه و وزارت محترم اطلاعات و با قاطعیت کامل، عاملان این تهاجم را شناسایی و برای اجرای عدالت به دستگاه قضائی معرفی کنند تا برای همیشه به این‌گونه اعمال زشت پایان داده شود و امنیت کامل نمایندگی‌های سیاسی دولت‌ها در جمهوری اسلامی ایران تضمین گردد. خداوند روح شهید شیخ نمر را با شهدای کربلا محشور نماید و اسلام و مسلمانان را عزت عنایت فرماید.
علی خرم، دیپلمات سابق وزارت امور خارجه: نظام باید تصمیم بگیرد که صراحتا در برابر این اقدامات بایستد
علی خرم، دیپلمات سابق وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با «شهروند» تأکید می‌کند که قطعا مسئولیت حفاظت از اماکن دیپلماتیک برعهده کشور میزبان است و اگر کشور مورد تهاجم قرار گرفته بخواهد موضوع را نه از طریق حقوقی که از طریق روابط بین کشورها حل‌وفصل کند باید مسئولان دولتی ایران اعلام کنند که این مسائل پیش آمده اراده دولتی نبوده و عده‌ای جوان از سر احساسات اقدام به این کار کرده‌اند. دیپلمات سابق وزارت امور خارجه همچنین گفته است که در دادگاه‌های بین‌المللی این اقدامات قابل پیگیری است. وزارت امور خارجه اکنون بر سر دوراهی گیر کرده است که چگونه هم می‌توان از موضوع خون بیگناه شیخ نمر دفاع کرد و از سویی ادعاهای عربستان پس از این اقدام خودسرانه را هم پاسخ داد. خرم تأکید می‌کند که به نظر می‌رسد نظام باید تصمیم بگیرد که از این پس در مقابل چنین قانون‌شکنی‌هایی صریحا بایستد. زیرا اگر دولت خود این اقدامات را محکوم کند و متخلفان را به دستگاه قضائی معرفی کند، آنگاه راه برای این‌که عربستان به دادگاه‌های بین‌المللی شکایت کند بسته می‌شود. علی خرم تصریح کرده است: اگر دادگاه‌های داخلی متخلفان را مجازات کند در آن صورت کل رخداد به‌عنوان حادثه تلقی شده و در هر دادگاهی که موضوع پیگیری شود نهایتا منتهی به پرداخت غرامت خواهد شد.