گروه سیاسی| گزارش یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های هسته‌ای ایران سرانجام روز پنجشنبه منتشر شد. متنی که صراحتاً تأکید می‌کند «فعالیت‌های مربوط به توسعه ابزار انفجار هسته‌ای پیش از پایان سال 2003 فراتر از مطالعات علمی نبوده است» و «هیچ سند معتبری از انحراف مواد هسته‌ای در ارتباط با ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران ندارد». با این حال لحن رسانه‌های منتقد دولت نسبت به گزارش آژانس نه‌تنها کاهش نیافت بلکه بر شدت حملات لفظی افزوده شد.
مهرداد بذرپاش از منتقدان دولت درباره گزارش اخیر آژانس به خبرگزاری فارس گفته است: جناب آقای روحانی برای دفاع از عملکرد خودش در سال 2003 هم که شده راجع به این ارزیابی آژانس نباید بی‌تفاوت باشد. به گفته این نماینده مجلس این‌که در ارزیابی آژانس اقدامات ایران در پیش از سال 2003 اینگونه ارزیابی شده که ایران به صورت سازماندهی شده به دنبال ساخت سلاح اتمی بوده است؛ یعنی پرونده هسته‌ای (از سال 1382 تا سال 1384) که جناب آقای روحانی مسئولیت پرونده هسته‌ای را در مقام دبیری شورایعالی امنیت ملی دنبال می‌کرد و تمام ادعاهای طرف غربی مبنی بر فعالیت ایران برای دستیابی سلاح هسته‌ای را رد می‌کردند، زیر سوال می‌برد.
حسین شریعتمداری، مدیر مسئول روزنامه کیهان نیز در یادداشت روز این روزنامه نوشت: گزارش آژانس می‌تواند سندی به مراتب خطرآفرین‌تر از برجام باشد. زیرا یک سند بین‌المللی است که بر بی‌اعتباری! و غیرواقعی بودن نظرات و دلایل ارایه شده ایران درباره غیرصلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای آن دلالت می‌کند! بنابراین آمریکایی‌ها می‌توانند دوره زمانی اجرای برجام را از ۱۵سال و ۲۵سال به «ابد» تبدیل کنند.
نکته جالب توجه آن است که عمده مخالفان برجام پیش از این گزارش‌هایی به مراتب بدتر را از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش‌بینی می‌کردند و اینک با وجود نکته‌های مثبت گزارش فعلی مدعی شده‌اند که حتی این گزارش نیز برای آنان قابل پیش‌بینی بود.
روزنامه جوان در یادداشتی به تاریخ 27 آبان‌ماه ضمن پیش‌بینی محتوای گزارش آینده آژانس نوشت: آن‌گونه كه برخي مقامات غربي و همسو با آنها برخي دولتمردان يازدهم تاكنون عنوان كرده‌اند، قرار است اين گزارش پاياني باشد بر پرونده PMD جمهوري اسلامي ايران؛ اما طي دو روز اخير برخي خبرها حكايت از آن دارد كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي تصميم دارد اين گزارش را به گونه‌اي تنظيم نمايد كه نتوان از آن معناي خاتمه پرونده PMD كشورمان را برداشت كرد يا حداقل چنين گزارشي طبق زمان اعلام شده رسانه‌اي نشود.
عبدالله ناصری، کارشناس مسائل سیاسی و رسانه‌ای در گفت وگو با خبرنگار روزنامه «شهروند» در پاسخ به این سوال که چرا پس از ارایه هر نوع گزارشی از سوی آژانس شاهد دو نوع خوانش درون کشور از یک گزارش هستیم، می‌گوید: روند عمومی در عرصه سیاست داخلی ایران به این سمت است که مخالفان دولت به‌هرحال کسانی نیستند که به این آسانی کوتاه بیایند و مسائل را رها کنند.
به گفته این فعال سیاسی اصلاح‌طلب باید دانست که طرف مقابل دولت از هر راه ممکن می‌خواهد درنهایت مانع از حضور ایران در عرصه‌های جهانی بشود و هواداران دولت هم این نکته را می‌دانند که برای حل بخشی از مشکلات موجود در درون کشور باید بتوانند ایران را به بازارهای گسترده جهانی وصل کنند و این اتفاق تا زمانی که مسأله و پرونده هسته‌ای ایران حل‌وفصل شود، نمی‌افتد.
به گفته این عضو بنیاد باران پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی یک مقوله مستقل نیست که بتوان نگاهی مستقل هم به آن داشت. حل شدن یا نشدن این پرونده درنهایت تأثیرات فراوانی در داخل کشور و درون اقتصاد می‌گذارد و به همین دلیل مخالفان برجام پس از انتشار هر گزارشی تلاش می‌کنند نکات منفی آن را پررنگ و در افکار عمومی تبلیغ کنند و خصوصاً حالا که به انتخابات هم نزدیک می‌شویم، مخالفان تلاش می‌کنند بیش از پیش بعد تبلیغاتی موضوع را پررنگ کنند.
عبدالله ناصری درباره این‌که چرا جریان منتقد بیش از مسئولان جمهوری اسلامی گفته‌های طرف مقابل را مورد استناد قرار می‌دهند، می‌گوید: آنها حتی زمانی که مذاکرات در وین و لوزان هم جریان داشت همین رویه را دنبال می‌کردند. و با آن جریان همسویی کامل داشتند به همین دلیل است که می‌گویند آنچه مسئولیت رژیم صهیونیستی می‌گویند درست است و برجام درنهایت برای جمهوری اسلامی حاصلی جز ضرر ندارد.
عبدالله ناصری درباره این‌که این اختلافات و دعواها بر سر موضوع برجام تا چه زمانی ادامه خواهد یافت؟ با بیان این‌که دولت باید بتواند اقتصاد را سروسامان ببخشد، گفت: این درست است که می‌گویند دولت سرنوشت خود را به مسأله هسته‌ای گره زده است. البته مخالفان این موضوع را تنها درباره این دولت می‌گویند اما به نظر من دولت پیشین هم همین‌طور بود و تا اندازه زیادی سرنوشتش را به مسأله هسته‌ای گره زد.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب می‌گوید: برای تمام شدن این دعوا و نیز امن شدن کشور برای سرمایه‌گذاری باید همان‌طور که در قضیه برجام همه ارکان نظام تلاش کردند در این قضیه هم به صورت حداکثری وارد شویم و فضا را به نفع کشور تغییر دهیم.
وزارت امور خارجه آمریکا در ارزیابی خود نسبت به گزارش آمانو نوشته است: با وجود آن‌که آمانو قبلا گفته بود گزارشش نه سیاه است و نه سفید اما از نظر ما به سمت سفید بیشتر گرایش دارد. به‌ویژه جمع‌بندی این گزارش صراحتا وجود یک برنامه نظامی را رد می‌کند و راه را برای این‌که شورای حکام موضوع PMD را خاتمه دهد هموار می‌کند.
وزارت امور خارجه آمریکا می‌افزاید: در این گزارش در هیچ کجا از لفظ PMD، ابعاد نظامی احتمالی استفاده نشده است؛ چرا که ما هیچ وقت چنین موضوعی را به رسمیت نشناخته و اجازه هم ندادیم از آن در اسناد رسمی و یا مباحث استفاده شود. همین‌طور که در برجام و نقشه راه چنین واژه‌ای استفاده نشده است و حتی در عنوان گزارش مذکور به موضوع «رسیدگی به مسائل گذشته و کنونی» اشاره شده است و لفظ ابعاد نظامی احتمالی به کلی کنار گذاشته شد.
به گفته ناصری در یک نگاه کلی سرنوشت حاکمیت هم به نوعی به فرجام این پرونده بستگی پیدا کرده؛ زیرا حل مشکلات اقتصادی کشور نیاز به سرمایه خارجی دارد و سرمایه‌گذار خارجی هم تنها در فضای امن سیاسی و اجتماعی حاضر به سرمایه‌گذاری است که این موضوع نیز عزمی فراتر از دولت طلب می‌کند. شاید همان‌طور که در برجام از رئیس مجلس تا رهبر معظم انقلاب در پیشبرد موضوع تلاش کردند نمونه این مسأله در پسابرجام هم باید رخ بدهد.