| فاطمه ناموری راد | نایب رئیس مرکزجامع توانمندسازی زنان و خانواده |
(شما به خوبی ونیکی ابدی نمی‌رسید، مگر آنکه از آنچه را که دوست دارید انفاق کنید وهرچیزی را به هر کیفیتی انفاق کنید، خداوند تحقیقا بدان مطلع است). سوره انفال
کمک به محرومان، افراد ضعیف و فقرا از دیرباز جایگاه ویژه ای در فرهنگ ملی ما ایرانیان داشته است. تاکید فراوان دین مبین اسلام و تعالیم آسمانی بر این قضیه، اهمیت موضوع را برای ما دوچندان کرده است. پرداخت عوارض و مالیات‌های اسلامی مانند خمس و زکات که بیشترین مصرف را در ارتباط با موضوع معیشت فقرای جامعه اسلامی داراست، موید همین موضوع است. جامعه‌ای که افراد آن به لحاظ اقتصادی در سطحی باشند که فقیری در آن وجود نداشته باشد. جامعه ای پویا، سالم و سرشار از معنویت خواهد بود. اعضای آن در سایه سعادت دنیا و آخرت به هر آنچه در ذهن داشته باشند، خواهند رسید. بنابرهمین تفکر و با توجه به دستورات و تعالیم صریح قرآن کریم که انسان‌ها را دعوت به تعاون و همکاری در کارهای نیک کرده است (تعاونوا علی البر وتقوی) همچنین وعده داده شده است که لطف و عنایت الهی شامل حال چنین اجتماعاتی خواهدشد.
افراد باایمان و دارای تمکن مالی، در قالب جمعیت‌ها وگروه‌های خیرین گردهم می‌آیند و به رفع مشکلات ضعفای جامعه همت می گماردند. اما متاسفانه به دلایل متعددی این نهادهای مبارک و این سازمان‌های مردم نهاد خیرخواهانه، آن گونه که از آنها انتظار می رود، تاکنون کارآمد نبوده اند. از جمله دلایلی که این ناکارآمدی را دوچندان ساخته، این موضع است که اغلب موسسات وجمعیت‌های خیریه تاکنون نتوانسته‌اند به درستی فعالیت خداپسندانه خود را برای پوشش کامل نیازمندان به خوبی به انجام برسانند. این نهادها به صورت غیرمتمرکز فعالیت می کنند ودر تمام عرصه‌ها ورود می‌یابند. از جمله سرپرستی ایتام، پرداخت مبالغ ماهانه، توزیع کالاهای ضروری، تهیه جهیزیه، اهدای کمک هزینه‌های تحصیلی و وام پرداخت درمان بیماران بی‌بضاعت، تامین مسکن و همچنین سایر امور خیرخواهانه که این موسسات و جمعیت‌ها مشغول به فعالیت در آن هستند، باعث پراکندگی در تصمیم‌گیری‌ها و اولویت‌بندی‌ها خیرخواهانه و کمک رسانی درست صورت نمی‌پذیرد. این روند نتیجه‌ای جز هدررفتن منابع مالی و عدم استفاده صحیح از آنها در برنداشته است. همچنین عدم استفاده از نیروی کارآمد و متخصص و فقدان تشکیلات منسجم و سازمان یافته‌ای که بنیان علمی داشته باشند، در موسسات خیریه و عام المنفعه دیده می شود. از این رو آسیب‌های جدی برپیکر موسسات خیریه وارد شده و این مساله به عدم کارایی آنها انجامیده است. اگرچه در سال‌های اخیر تعدادی از این موسسات اقدام به اصلاح ساختارسازمانی خود کرده‌اند و به سمت مدرنیزه و سیستماتیک کردن اداره امور خود حرکت کرده اند، اما اصلاح این نقیصه راه‌درازی می‌طلبد تا کلیه نهادهای خیریه به یک سیستم هماهنگ و جامع برای تمامی امور مجهز شوند. همچنین عدم وجود نظارت جدی بر عملکرد خیریه‌ها متاسفانه در برخی موارد موجب فراهم آمدن زمینه‌هایی برای سودجویی برخی از افراد می‌شود که تحت عنوان این موسسات و با استفاده از امتیازهای قانونی خیریه‌ها مانند فعالیت‌های مالیاتی وگمرکی اقدام به فعالیت‌های اقتصادی شخصی می کنند. گرچه در ابتدا و قبل از صدور مجوز خیریه‌ها سخت‌گیری‌هایی در این رابطه صورت می‌پذیرد اما متاسفانه پس از صدور مجوز نظارت‌ها به‌صورت مقطعی و بسیار ضعیف اعمال می‌شود. مجموع عوامل یادشده موجب شده است که برخی از افراد خیر ودارای تمکن مالی نسبت به این موسسات بی اعتماد شده و به صورت انفرادی به انجام امور خیریه بپردازند. قطعا چنین اقداماتی فاقد کارآیی لازم بوده و دلیل آن نیز از دست رفتن نیروی هم افزایی و تعاون است. امیدواریم با نظارت جدی سازمان‌های ذیربط بر عملکرد موسسات خیریه، تمرکز فعالیت هریک از خیریه‌ها در زمینه شخصی ایجاد ساختارهای سازمانی قوی، علمی وکارآمد در آینده ای نزدیک بتوانیم با جلب حداکثری کمک‌های خیرین، خیریه‌های چالاک و توانمند داشته باشیم تا برای حل مشکلات نیازمندان جامعه گام‌های موثرتری برداشته شود.