مهدی تجریشی| همه ما از کودکی تا به امروز با مسافرت به شهرهای مختلف ایران به‌خصوص اصفهان و شیراز نقش برجسته‌های مختلفی را دیده‌ایم، نقش‌برجسته حالتی میان مجسمه‌سازی و نقاشی دارد؛ که معمولا بدون رنگ‌پردازی ساخته می‌شوند. در زمینه گچکاری و کنده‌کاری روی گچ، این تکنیک را بیشتر در سقف‌ها، حاشیه دیوارها، گنبد و ایوان مساجد در ابعاد بزرگ دیده‌ایم، در نمایشگاه «از خاک تا افلاک» که در گالری شکوه دایر است، شاهد آثار نقش برجسته از جلال حبیبی هستیم که خوشنویسی‌های بزرگان و اساتید از آیات قرآنی با خط نستعلیق، ثلث، نسخ و کوفی را روی گچ، خاک و چوب تراشیده است. او در این نمایشگاه 17 اثر ارایه داده که در 15 اثر خشت‌های گچی که خود آنها را ساخته، تراش داده و در دو اثر دیگر نمایی از خطوط در هم رفته را روی چوب به نمایش گذاشته است.
چه مدت زمانی است که روی این آثار متمرکزید؟
حدود 2 سال است که برای انجام این آثار وقت گذاشته‌ام، به غیر از آثار نقش برجسته‌ها بر خشت‌های گچی، 2 اثر نقش برجسته روی چوب نیز زمان زیادی کار داشت. حدود 45 روز کار روی این آثار به‌طول انجامید. رنگ‌های مختلف را برای این دو اثر تست کردم، می‌خواستم که این دو اثر به لحاظ رنگی با هم تفاوت داشته باشند برای همین در اثر «آفرینش» از رنگ مسی و سبز کمتر استفاده شده و گوشه‌های کار رنگ‌های محوی آمده که مفهوم آفرینش را بهتر نشان دهد اما در اثر «خاطره» از رنگ مسی و سبز بیشتر استفاده شده، حالت قدیمی به‌کار داده تا با مفهوم خاطره همخوانی داشته باشد.
این نمایشگاه شامل چند اثر می‌شود و «از خاک تا افلاک» از چه می‌گوید؟
در این نمایشگاه 15 اثر نقش برجسته روی خشت گچی و 2 اثر بر چوب ارایه داده‌ام، در آثار گچی مجموعه «از خاک تا افلاک» خوشنویسی‌های اساتید بزرگ از آیات قرآنی را به‌وسیله دستگاه فرز که در ساخت طلا و جواهر استفاده می‌شود، تراشیده‌ام. در این نمایشگاه سعی کردم آثاری به نمایش بگذارم که در عین نو بودن و کار با متریال جدید، یاد اساتید بزرگ خط زنده شود، در 2 اثر دیگر این نمایشگاه «آفرینش» و «خاطره» که ایده و اجرای کار از خودم است، روایت‌ها، داستان‌ها و مفاهیم قرآنی با نمایی از خطوط در هم تنیده شده بر چوب کار شده است.
بعضی آثار در این نمایشگاه به لحاظ رنگی براق و بعضی دیگر مات هستند، نحوه رنگ گذاری این آثار چگونه بوده است؟
بعضی آثار گچی با رنگ گچ ارایه شده‌اند اما در بیشتر آنها رنگ‌های قهوه‌ای، رسی و خاکی با گچ ترکیب شده است و در بطن کار استفاده شده، به‌صورتی که اگر کار تراشیده شود در زیر آن نیز همان رنگ وجود دارد. آثاری که رنگ‌های تیره‌تری دارند سیلر و کیلر بر آنها زده شده و انعکاس نور و بازتاب آن بیشتر است اما آنهایی که رنگ‌های روشن دارند مایعی که روی آنها زده شده انعکاس نور ندارد و مات به‌نظر می‌رسد.
آثاری که آیات قرآنی روی گچ تراشیده شده‌اند، حاشیه‌های مختلفی دارند که با هم متفاوت است، طراحی این حاشیه‌ها را خودتان انجام داده‌اید؟
بله، حدود 15سال پیش طراحی فرش می‌کردم، از این‌روست که طراحی‌های مختلفی برای حاشیه‌های این آثار نیز در نظر گرفتم. تمامی حاشیه‌هایی که در آثار گچی به دور خوشنویسی‌ها آمده را خود انجام داده‌ام، در این آثار سعی کرده‌ام اگر خط‌ها تکراری است حاشیه‌ها را تغییر دهم تا تنوع لازم را داشته باشند.
با طراحی متفاوت قاب‌های این آثار به شکلی که ابتدا حاشیه‌ای از جنس ام دی اف در اطراف کار وجود دارد و بعد اثر به صورت برجسته با قاب دیگری از وسط آن بیرون آمده، تأکید بیشتری بر ارزشمند بودن این نقش برجسته‌ها دارد. از انتخاب این قاب‌ها بگویید؟
قصد داشتم دور این آثار را قاب 5/2 تا 3 سانتی‌متری بگیرم اما هر کجا که این آثار را می‌بردم می‌گفتند امکان‌پذیر نیست که بتوان آنها را به این شکل قاب کرد، وقتی دیدم نمی‌توان آنها را قاب کرد، خودم قاب این آثار را با ورق‌های ام‌دی‌اف با همان ضخامت مورد نظر ساختم. این قاب‌ها دور دارند و نقش برجسته‌ها در آن قرار می‌گیرد درواقع نوع انتخاب قاب تأکید بیشتری بر ارزش این آثار دارد.
دو اثر «آفرینش» و «خاطره» متفاوت با بقیه آثار است، هم روی چوب کار شده و هم ابعادی بسیار بزرگ دارند که مفاهیم مورد نظرتان را با خط‌هایی تو در تو و در هم تنیده شده بر آنها حک کرده‌اید، از ایده اولیه این اثر بگویید؟
ایده ابتدایی این دو اثر به سادگی در ذهنم نقش بست، در مترو بودم اثری را دیدم که مخاطبان نسبت به آن بی‌توجه بودند و آن اثر حس لازم را در بیننده‌ها ایجاد نمی‌کرد، بنابراین تصمیم گرفتم کاری انجام دهم که خطوط در هم تنیده شده روایاتی از قرآن را نشان دهد. با چرخش در کار «آفرینش» می‌توان روایات داستان‌های مختلف قرآنی چون داستان بلعیده شدن حضرت یونس توسط نهنگ، سگ اصحاب کهف، قسم به قلم، حضرت مسیح و... را در آن دید. در مرکز تابلو کعبه وجود دارد و دو خط مستقیم روبه افق صراط مستقیم را نشان می‌دهد. دایره‌های بزرگی که اشاره به هفت آسمان دارد نیز در تابلو دیده می‌شود. وقتی این اثر را از کنار نگاه کنید رنگ‌های رنگین کمان نیز به چشم می‌خورد. در اثر دیگر که براساس مفهوم «خاطره» پدید آمده است، خطوط یکدیگر را قطع می‌کنند اما همه با هم ارتباط دارند. رنگ مسی، طلایی و سبز زنگاری در این کار استفاده شده است. وقتی جلوی کار می‌ایستید در قسمت بالایی یک هلال کامل به چشم می‌خورد که همان گنبد نیلی رنگ یا همان گنبد کبود است که همه خاطرات درگیر آن است.