| سیدمجید روئین‌تن |
گروه تروریستی القاعده که به معنی پایه و مبنا و اصول می‌باشد در سال 1980 میلادی توسط عبدالله اعظم بن‌لادن پایه‌گذاری شد، اصول اولیه این گروه در ابتدا تنها مبارزه با اشغال افغانستان توسط شوروی بود. پیروان اولیه این گروه در ابتدا بیشتر از اعراب افراطی و از مذهب اهل سنت و نوعا از اهل حدیث بودند که قرابت بسیار نزدیکی با افکار وهابیت داشت، این گروه در غرب به‌عنوان یک گروه تروریستی، وهابی و جهادی شناخته می‌شود. گروه القاعده به‌عنوان یک گروه تروریستی توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد شناخته شده است. اکثر کشورهای دنیا مانند ایالات متحده آمریکا، فدراسیون روسیه، کشورهای عضو ناتو و کشورهای عضو اتحادیه اروپا این گروه را یک گروه تروریستی می‌دانند.
القاعده براساس این عقیده که باید کشورهای اسلامی از سلطه غربی‌ها و غیرمسلمان‌ها خارج شوند، و تحت رهبری حکومت واحد و زیر نظر خلیفه به حیات خود ادامه دهند شکل گرفت. آنها همچنین خواستار جایگزین کردن شریعت با قرائت خود از اسلام با آنچه قوانین بشری خوانده می‌شود می‌باشند. القاعده مذاهب و نحله‌های اسلامی مانند شیعه و صوفی و دیگر فرق اسلامی و تمامی گروه‌های اسلامی لیبرال را ضد اسلامی خوانده و آنها را از دایره اسلام خود بیرون می‌دانند به همین دلیل و در طول فعالیت این گروه به تعداد زیادی از مساجد، زیارتگاه‌ها و مناطق و مراکز گردهمایی آنها در سراسر دنیا حمله شده است. برای آشنایی بیشتر با نوع فعالیت‌های سلفی آنها می‌توان به بمب‌گذاری‌های آنها در مساجد شیعه عراق و مراسم عاشورا و اربعین در این کشور و حتی حمله به مساجد شیعیان در پاکستان و دیگر کشورهای اسلامی اشاره کرد.
عملیات این گروه بسیار گسترده بوده و از تاریخ تأسیس تا زمان حاضر اکثر مناطق جهان را در
بر گرفته است. برای نمونه به تعدادی از این عملیات به صورت مختصر اشاره می‌کنیم.
عملیات جهادی در افغانستان، عملیات جهادی و انتحاری در عراق،عملیات جهادی و انتحاری در سودان ، عملیات مختلف در یمن و سومالی، حمله به مرکز تجارت جهانی در نیویورک 1992 میلادی ، عملیات 11 سپتامبر 2001، عملیات در کشمیر و دیگر شهرهای هند، عملیات گسترده در کشورهای آفریقایی
بعد از عملیات مختلف در گوشه و کنار جهان رفته‌رفته، گروه القاعده، فعالیت‌های خود را از طریق سایر گروه‌های وابسته و همفکر در نقاط مختلف جهان سروسامان داد و درحال حاضر این گروه در کشورهای مغرب، سومالی، شبه‌جزیره عربستان، سوریه، پاکستان، بنگلادش و هندوستان، شاخه‌های فعال و گسترده‌ای دارد.
امروزه شاخه‌های مختلف این گروه تحت عناوین زیر و در مناطق مختلف فعالیت می‌کنند.
- گروه عبدالله اعظم، گروه مرابطون، گروه انصار، گروه انصارالاسلام، جنبش جهادی شرق ترکستان، جنبش جهادی قزاق، اتحادیه جهاد اسلامی، جنبش اسلامی ازبکستان، جیش محمد ،جماعت اسلامی، لشكر طالبان، جنبش توحیدی و جهادی غرب آفریقا، گروه جهادی مراکش، جنبش راجه سلیمان، مبارزین كُرد القاعده
اسامه بن‌لادن بنیانگذار گروه القاعده از خاندان اشراف و امیران عربستان‌سعودی است، که سهامدار بیشتر شرکت‌های ساختمانی و تأسیساتی در عربستان و امارات متحده، قطر و دیگر سرزمین‌های اسلامی است، بن لادن پس از عملیات متعدد در کشورهای مختلف دنیا، خصوصا بعد از عملیات 11سپتامبر نیویورک در فهرست دشمنان ایالات متحده آمریکا قرار گرفت و دولت آمریکا برای دستگیری و یا کشتن او جوایز متعددی در نظر گرفت، او پس از سال‌ها زندگی مخفیانه در مناطق مختلف خصوصا در کوه‌های صعب‌العبور مناطق مرزی افغانستان و پاکستان، نهایتا در اول ماه می 2011 در حالی که به صورت ناشناس در خانه‌ای در نزدیکی پایتخت پاکستان زندگی می‌کرد، توسط نیروهای ویژه آمریکا کشته شد، جسد او پس از انجام آزمایش DNA، توسط نیروی دریايی آمریکا به آب انداخته شد، درحال حاضر فرد دوم این گروه، دکتر ایمن الظواهری، فرماندهی گروه القاعده و شاخه‌های زیرمجموعه آن را عهده‌دار است.
تا زمان عملیات 11 سپتامبر، این گروه و به طرق مختلف و با ارسال حواله‌های بانکی به فعالیت‌های اقتصادی خود ادامه می‌داد، اما بعد از عملیات 11 سپتامبر سازمان سیا با تلاش فراوان توانست بسیاری از حساب‌های بانکی و منابع مالی این گروه را شناسایی کرده و نسبت به مسدود کردن حساب‌ها اقدام کند کاری که تا حدود زیادی فعالیت‌های نظامی و پشتیبانی این گروه را تحت تأثیر قرار داد، البته باید اذعان داشت که هنوز تعداد زیادی از منابع تأمین‌کننده مالی القاعده، در پرده ابهام مانده است.
هزینه‌های جاری القاعده در سال تا مبلغ 30 میلیون دلار تخمین زده می‌شود، گروه القاعده در سال 2005 مرکز اطلاعات و اخبار خود تحت عنوان «سحاب» را برای انتشار فایل‌های صوتی و تصویری خود تأسیس کرد. منابع مالی القاعده در سال‌های اولیه فعالیت بیشتر از محل درآمد کلان بن لادن در شرکت‌های ساختمانی و تأسیساتی، بانکی، و سهام‌های بین‌المللی تأمین می‌شد، سایر منابع براساس آخرین اطلاعات عبارتند از: سود حاصله از تجارت موادمخدر خصوصا هرویین در افغانستان، کمک‌های مالی متعدد از کویت، عربستان، قطر، و دیگر کشورها. جالب است بدانید براساس اسناد منتشر شده ویکی‌ليكس در سال 2009 میلادی، منابع اصلی تأمین مالی القاعده و دیگر گروه‌های تروریستی اهل سنت در سایر کشورها، دولت عربستان‌سعودی بوده است.
در یازدهم مارس 2005 میلادی، استراتژی نهایی القاعده تا سال 2020 به صورت مختصر به شرح ذیل می‌باشد.
الف) تحریک ایالات متحده آمریکا به حمله به یک کشور اسلامی یا چند کشور، با استفاده از عملیات انتحاری و تروریستی در داخل خاک آمریکا
ب) گسترش عملیات به دیگر کشورهای منطقه، برای درگیر کردن هرچه بیشتر آمریکا و متحدانش
ج) تشویق و ترغیب کلیه گروه‌های اسلامی برای حمله به منافع آمریکا و متحدان او
عملیات بمب‌گذاری در قطار مادرید اسپانیا در سال 2004 و بمب‌گذاری در اتوبوس و قطار زیرزمینی لندن در سال 2005 نمونه‌هایی از این عوامل تحریک بود.
استراتژی موردنظر القاعده در 7 مرحله به‌شرح ذیل تعیین شده است.
1- بیداری مسلمانان جهان
2- استخدام نیروهای جوان مسلمان و تشویق آنها به حمله به منافع غرب در کشورهای خود
3- بعد از پیروزی در عراق، فعالیت گروه به سمت سوریه خواهد بود
4- حمله به پالایشگاه‌ها و چاه‌های نفت در کشورهای اسلامی
5- اعلام رسمی خلافت اسلامی که برای دوره سال‌های 2013 تا 2016 پیش‌بینی شده بود
6- اعلام رسمی جهاد اسلامی به عبارت دیگر جنگ اسلام و کفر
7- (برای پیش‌بینی القاعده) در سال 2020 میلادی، جهان زیرسلطه و نفوذ خلیفه اسلامی خواهد بود.