وین -آرمین منتظری| دیروز وین در گرمای طاقت فرسای هوا و التهاب خبری مذاکرات هسته‌ای در هتل کوبورگ می سوخت. وزیران خارجه گروه 1+5 یکی یکی از راه رسیدند. به نظر می‌رسد که زمان برای تصمیم گیری‌های سیاسی وزیران در خصوص توافق نهایی هسته‌ای فرا رسیده است. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم روز گذشته وارد وین شد و به مذاکرات پیوست. همه خبرنگاران حاضر در مقابل هتل کوبورگ کما بیش خط پایان مذاکرات را مشاهده می کنند. تنها دو روز به پایان ماراتن مذاکرات باقی مانده است و ضبط های صوت های خبرنگاران در انتظار ضبط سوت پایان مذاکرات هستند. چه توافق بشود چه نشود، ظاهرا قرار نیست تمدیدی در کار باشد. تا هفتم جولای یعنی روز سه شنبه قرار است نتیجه هرچه باشد اعلام شود. شکست یا موفقیت.
روز گذشته نیز جان کری، وزیر امورخارجه آمریکا بلافاصله پس از دیدارش با جواد ظریف، وزیر امورخارجه ایران، عصا زنان به میان خبرنگاران آمد. جان کری در سخنانی کوتاه خطاب به خبرنگاران از نزدیک بودن طرفین به اعلام توافق نهایی خبر داده و گفت:«من با آقای ظریف موافقم که ما هیچ وقت تا این حد به توافق نزدیک نبوده ایم اما هنوز به جایی که باید نرسیده‌ایم. هنوز موضوعاتی وجود دارد که باید حل شود و اگر این موضوعات حل نشود، توافقی در کار نخواهد بود». ظریف در سخنانش به طرزی زیرکانه پاسخی هم به پیام ویدیویی جواد ظریف ارائه کرده و گفت:«ما در سطح رسانه‌ای مذاکره نمی‌کنیم». به نظر می رسد که پیام ویدیویی قاطع ظریف چندان به مزاج جان کری خوش نیامده است. جان کری در بخش دیگری از سخنانش درباره زمان رسیدن به توافق گفت:«تا زمانیکه به توافق برسیم زمان ایستاده است اما هدف ما این است که تا 7 جولای به توافق برسیم». کری البته این سخنان اوباما را تکرار کرد که «ما آمادگی ترک مذاکرات را داریم اما به دنبال چنین کاری نیستیم». همچنین او در سخنانی که حاکی از حساسیت مذاکرات در این روزها است گفت:«مسیر ما از هم اکنون به بعد می تواند به هر سمتی برود. رسیدن به توافق نیازمند تصمیم گیری سخت است». وزیر امور خارجه آمریکا ادامه داد:« از زمان ورود به مذاکرات همواره تاکید کرده‌ایم که خواستار دستیابی به یک توافق خوب هستیم و قرار نیست برای دستیابی به یک توافق به حاشیه برویم چرا که هم اکنون همه دنیا و متخصصان هسته‌ای در حال نظاره کردن این مذاکرات هستند و نمی‌خواهیم اقدامی را انجام دهیم که بعدها باعث شرمندگی ما شود». وی به چهار راهی که از نظر امریکا ایران می تواند به بمب اتمی دست پیدا کند اشاره کرد و گفت:« ایران هم در مذاکرات سخت کار می‌کند. همه دنبال توافقی عادلانه هستیم تا مساله را حل کنیم.» به رغم اینکه برخی خبرنگاران از سخنان کری به عنوان سخنانی که سطح انتظارات را پایین می‌آورد یاد کرده‌اند، اما در سخنان او هیچ نشانه‌ای مبنی بر وجود گره‌های جدی و لاینحل در مذاکرات دیده نمی‌شود. سخنان جان کری نیز مشابه سخنانی بود که جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در پیام ویدیویی‌اش بیان کرد. علاوه بر این کاملا طبیعی به نظر می رسد که طی دو یا سه روز پایانی مذاکرات، چنین اظهار نظرهایی برای اعمال فشار بیشتر بر طرف مقابل ایراد شود. هر دو طرف در تلاش هستند تا روند امتیازگیری را تا آخرین ساعات مذاکره ادامه دهند. شاید از همین جهت باشد که گاه مذاکرات روندی بسیار خوشبینانه به خود می گیرد و گاه آنقدر ناامیدکننده می شود چنانکه گویی هیچ امیدی برای توافق نیست. در عین حال فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز دیروز به خبرنگاران گفت: «ما در آخر مسیر هستیم. اگر توافق ممکن باشد وقتش حالاست. برای رسیدن به توافق به اراده سیاسی نیاز داریم.» او افزود:«طرفین دارای اراده سیاسی هستند و این اراده باید الان به تصمیم سیاسی تبدیل شود.ما در کیلومترهای پایانی مذاکرات هسته‌ای هستیم.» اینها موج‌هایی است که از پس دیوارهای هتل کوبورگ برای ایجاد آنها برنامه‌ریزی و بعد در فضای رسانه‌ای ایجاد می شود تا در اراده طرف مقابل بر سر میز مذاکرات خلل ایجاد کند تا بلکه امتیازی را واگذار کند. اینها تاکتیک‌های مذاکره است. اگر طرف آمریکایی از آن بهره می برد طرف ایرانی هم با پیام ویدیویی ظریف از آن بهره می برد.
نکته دیگر اینکه آغاز استفاده از تاکتیک رسانه‌ای «مقصر سازی»، در این روزهای پایانی، در هر زمانی از سوی رسانه‌های آمریکایی انتظار می رود. هدف از این تاکتیک اعمال فشار بر تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای برای ایجاد تغییر در روند تصمیم‌سازی آنها است. بر این اساس رسانه‌های آمریکایی در اقدامی هماهنگ چنین وانمود می‌کنند بخش‌های زیادی از متن توافق مورد قبول واقع شده است و تنها در بخش‌هایی که مربوط به تصمیم گیری طرف ایرانی می شود، همکاری لازم از سوی تیم ایران مشاهده نمی شود در نتیجه توافق با بن‌بست مواجه شده است. در چنین شرایطی است که رسانه‌ها موضوع احتمال خروج آمریکا از مذاکرات را مطرح کرده و تلاش می‌کنند با ایجاد فضای رسانه‌ای مبتنی بر ارعاب و فشار، بر روند مذاکرات به نفع تیم هسته‌ای آمریکا تاثیر بگذارند. از این جهت است که تیم مذاکره‌کننده ایران برای خنثی ساختن این تاکتیک اعلام کرده است تا زمانی که همه مسائل اختلافی حل نشده باشد، نمی توان گفت که توافقی در کار خواهد بود. البته این بدین معنا نیست که هیچ پیشرفتی در کار نبوده است. از دو روز گذشته به خصوص از روز گذشته خبری در خصوص برگزاری نشست کارشناسان شنیده نمی شود. گویی کارشناسان به نشست‌های خود پایان داده‌اند و این خود می‌تواند نشانه‌ای مثبت در خصوص مذاکرات باشد. براساس روند مذاکرات وقتی نشست کارشناسان پایان می‌یابد، حاصل کار آنها به معاونان تحویل داده می شود. معنایش این است که متن حاصل از نشست‌های کارشناسی به شکلی تقریبا پایان یافته به معاونین تحویل داده شده است. اما نکته جالب توجه در این میان این است که در این دور از مذاکرات حتی رسانه‌های آمریکایی نیز با نگاهی مثبت به روند مذاکرات و نتیجه آن می‌نگرند. روزنامه وال استریت ژورنال، روز گذشته در گزارشی مفصل نوشت که خبرها حاکی از آن است که همه عناصر کلیدی مذاکرات سر جای خود قرار گرفته‌اند. برخی منابع آگاه نزدیک به تیم مذاکره‌کننده ایرانی نیز گفته‌اند که تقریبا 70 درصد کار مذاکرات جلو رفته و تنها 30درصد آن باقی مانده است. یک منبع آگاه نیز به خبرگزاری ایسنا گفته اگر چه پرانتزهای متن توافق به طور قابل توجهی کاهش یافته و اکنون متن خیلی تمیز شده است اما هنوز برخی پرانتزها به ویژه در بحث «تحریم‌ها» باقی است که از نظر ایران تا این مسائل حل نشود توافقی در کار نخواهد بود».
مجید تخت روانچی، از اعضای ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای کشورمان روز گذشته گفت‌وگویی با یک خبرگزاری اتریشی داشت و دراین گفت‌وگو تاکید کرد که چنانچه غرب انعطاف بیشتری از خود نشان دهند، توافق در دسترس است». روانچی با اشاره به اینکه ایران تاکنون انعطاف لازم را از خود نشان داده است، گفت:«اگر اکنون توافقی حاصل نشود بدان معنا نیست که دنیا به آخر رسیده است. یک توافق خوب و پایدار نیازمند تصمیمات سیاسی است که اکنون وقت آن رسیده است. عضو تیم مذاکره‌کننده ایران گفت: «مذاکره‌کنندگان ایرانی و وزیر خارجه ایران به‌دنبال قهرمان شدن نیستند، هدف آنها اعتلای کشورشان است و اینکه چگونه و به بهترین وجه منافع کشورشان را حفظ کنند». به هر ترتیب این روزهای پایانی مذاکرات، روزهایی تاریخی و حساس است و آبستن هر اتفاقی است. احتمالا طی روزهای آینده شاهد امواج طوفانی انواع و اقسام تاکتیک‌های فشار و مذاکره باشیم. اما همانطور که جان کری، وزیر امورخارجه آمریکا در سخنانش گفته، هفتم جولای(سه شنبه) روز پایانی مذاکرات است و جهان در کمتر از چهار روز دیگر با خبری تکان‌دهنده (چه شکست مذاکرات و چه موفقیت مذاکرات) روبه‌رو خواهد شد. اما اگر نتیجه مذاکرات موفقیت‌آمیز باشد همانطور که گزارش‌نویس روزنامه واشنگتن پست نوشته است، جان کری و جوادظریف، وزرای امورخارجه ایران و آمریکا پس از این مذاکرات بخشی از تاریخ شده و نامشان در تاریخ ثبت خواهد شد. آنهم به عنوان دو دیپلماتی که به غیرضروری‌ترین بحران قرن بیست و یکم در روند مهم‌ترین و بزرگترین مذاکرات قرن پایان دادند.
معاونان آمانو برای حل مساله ابعاد نظامی احتمالی در راه تهران
معاونان یوکیا آمانو مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای حل مساله ابعاد نظامی احتمالی یا مطالعات ادعایی به تهران می‌روند. یک منبع نزدیک به تیم مذاکره‌کننده روز یکشنبه به خبرنگاران گفت: هرچند که آژانس تاکنون نتوانسته برای اثبات ادعاهای خود در این زمینه مستنداتی قابل اتکا و موثق ارایه کند ولی چون ایران می خواهد مساله را حل کند آمادگی خود را اعلام کرد تا کمک کند آژانس در چارچوب ملاحظاتش این مساله را هم حل کند. وی گفت: از نظر ما این موضوع سختی نیست چون ابهامی ندارد و از این بابت نگرانی نداریم اما نباید باب ادعاهای واهی را به گونه‌ای باز بگذاریم.