کامران ملک‌پور| بالارفتن تعداد مبتلایان و متوفیان ناشی از تب کنگو زنگ خطر شیوع کشوری این بیماری کشنده را به صدا درآورده است. هرچند وزیر بهداشت از کنترل بیماری تب کنگو در بخش‌های انسانی خبر داده اما ریشه بیماری به منشأ دامی آن برمی‌گردد. وزارت بهداشت این روزها با انواع و اقسام بیماری‌های مشترک قابل انتقال بین انسان و حیوان از آنفلوآنزای مرغی تا تب کنگو دست به گریبان است. بیماری‌هایی که منشأ حیوانی دارند و هرچند کنترل و درمان انسانی در آنها مهم است اما برای پیشگیری باید ریشه‌های حیوانی را تحت کنترل قرار داد.
در مقابل سازمان دامپزشکی روال متفاوتی در اطلاع‌رسانی پیش‌گرفته و ترجیحش بر سکوت و تکذیب است. در این بین نمایندگان دامپزشک مجلس نیز همسو با سازمان دامپزشکی کماکان روزه سکوت درباره تب کنگو و آنفلوآنزای مرغی پیشه‌کرده‌اند. علیرضا منادی سپیدان نماینده تبریز و عضو هیأت رئیسه با وجودی که عنوان دکترایش را از دامپزشکی گرفته تاکنون از هرگونه اظهارنظری دراین‌باره طفره رفته است.
علی ایرانپور نماینده مبارکه در مجلس که مدرک دامپزشکی دارد و در دولت قبل از منتقدان سازمان دامپزشکی به حساب می‌آمد این روزها ترجیح می‌دهد تا درباره موضوع چالش‌برانگیز رشته تحصیلی‌اش سکوت کند.
در مقابل برخی از نمایندگان با اظهارات غیرفنی دراین‌باره سخن گفته‌اند. از جمله سکینه عمرانی عضو کمیسیون کشاورزی از احتمال شیوع بیماری به دلیل واردات گوشت خبر داده درحالی‌که امکان انتقال بیماری از طریق گوشت منجمد وجود ندارد. با شروع فصل گرما زمزمه‌های شیوع دوباره تب مرگبار کریمه کنگو شنیده شد و از آن روز اخبار آن دست به دست می‌شود و نشانه‌هایی از گسترش بیماری دیده می‌شود.
خبرهایی که در مجاری رسمی تمرکزش بیشتر روی کنترل و تکذیب بیماری بود و در فضای مجازی شایعات و حرف‌های غیرعلمی بر همین اساس بود. در همین حال هفته گذشته کمیسیون بهداشت مجلس از ورود به موضوع تلفات انسانی و حیوانی بیماری تب کنگو خبر داد.
تلفات انسانی تب کریمه کنگو در چند سال اخیر به مرز ۱۵۰ نفر رسیده و امسال نشانه‌های واضحی از گسترش بیماری از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق کشور دیده می‌شود.
تبی خونریزی دهنده که نام کشوری آفریقایی و دره‌ای اوکراینی را یدک می‌کشد، حالا در حال بومی شدن در ایران است. بومی‌شدن بیماری واقعیتی است که چندی پیش مدیرکل دامپزشکی اصفهان هم به آن اشاره کرد. موحدی با صراحت لهجه به فارس گفت که تب کنگو جزو بیماری‌های بومی کشور شده و امکان ریشه‌کنی آن به دلیل منبع کنه‌ای آن تقریبا غیرممکن است.
ضد ونقیض‌های دامپزشکی
امسال از زمان انتشار اولین اخبار شیوع دوباره بیماری تب‌کنگو، سازمان دامپزشکی اخبار ضد و نقیضی درباره شیوع این بیماری منتشر کرد.
در روزهای نخست بیشتر اظهارنظر‌های مدیران این سازمان بر تکذیب موضوع تمرکز داشت. هرچند گسترش بیماری و شروع تلفات انسانی موجب شد تا موضع‌گیری‌ها تغییر کند و گناه به گردن قاچاقچیان دام زنده از پاکستان بیفتد.
ارتباط دادن شیوع بیماری به قاچاق دام از پاکستان جای تامل زیادی دارد. این ادعا درحالی صورت گرفته که نه‌تنها شیوع حیوانی این بیماری به شهرهای شمالی کشور رسیده، بلکه تلفات انسانی در چالوس هم گزارش شده است. این درحالی است که انتقال استانی دام زنده به دلیل وجود قرنطینه‌های دامی بدون هماهنگی سازمان دامپزشکی امکانپذیر نیست. انتقال گوسفند از مرز پاکستان تا استان مازندران دستکم نیازمند عبور از چندین پست بازرسی و قرنطینه دامی است. عبور چنین محموله‌ای به نظر غیرممکن می‌رسد و در صورت انجام هم نشان از ضعف عملکرد سازمان دامپزشکی دارد.
نسبت دادن شیوع بیماری به دام‌های قاچاق پاکستانی مبنای علمی ندارد. بر همین اساس هم یکی از مدیران دانشگاه علوم‌پزشکی مازندران در گفت‌وگویی پس از فوت چوپان چالوسی و ابتلای دامدار نوشهری اعلام کرد که دام‌های استان از سه‌سال قبل سم‌پاشی نشده‌اند و این دلیل شیوع بیماری است.
امسال در بین استان‌هایی که تب کنگو در آنها گزارش شده نام کرمانشاه در غرب کشور دیده می‌شود که چند‌هزار کیلومتر با مرز پاکستان فاصله دارد.
سم‌پاشی دام‌ها از اصلی‌ترین راه‌های پیشگیری و کنترل بیماری به حساب می‌آید، موضوعی که در چند سال اخیر در بسیاری از مناطق کشور مورد توجه قرار نگرفته است.
تا سال ۱۳۹۰ بیش از نیمی از گزارش ابتلای انسانی به این بیماری مربوط به استان سیستان و بلوچستان بود، درحالی‌که اکنون کانون‌های بیماری به استان‌های دیگر منتقل شده است.
تب کنگو در ایران
براساس گزارش اداره بیماری‌های مشترک انسان و دام وزارت بهداشت، در یک دهه گذشته نزدیک به هزار نفر در کشورمان به این بیماری دچار شده‌اند که از این تعداد ۱۵۰ نفر جان‌شان را ازدست داده‌اند. به‌طور متوسط آمار مرگ‌ومیر تب کریمه کنگو به‌طور متوسط در دنیا تقریبا 30درصد است. یعنی از هر 10نفر مبتلا به این بیماری، به‌طور میانگین سه نفر جان می‌بازند. این بیماری در عراق، افغانستان، پاکستان، هند، نواحی صحرایی آفریقا، نواحی شرقی و اروپای شرقی یا بالکان حضور دایمی داشته و سرانجام به نظر می‌رسد در ایران هم بومی شده است. نوعی کنه حیوانی مخزن بیماری و عامل انتقال این ویروس قابل انتقال بین انسان و حیوان است که در فصل‌های گرم بیشتر فعالیت می‌کند و فعالیتش در فصل‌های سرد تقریبا متوقف می‌شود. گزش کنه از عوامل انتقال بیماری بوده، هرچند به نظر می‌رسد ذبح دام آلوده یا استفاده از فرآورده‌های دام مبتلا عامل اصلی ابتلا به بیماری در ایران باشد. بیماری از انسان به انسان هم قابل انتقال است، به همین علت به محض مشاهده نمونه‌ای از بیماری، فرد را در محیط ایزوله بیمارستانی نگه می‌دارند و مراقبند که کارکنان درمانی، آلوده نشوند.