«سلامت و درمان» و «آموزش و تحصیل» دو مسأله‌ای بود که ذهن عده‌ای از فعالان‌مدنی را به خود مشغول کرد و در اردیبهشت 89 زمینه فعالیت‌شان برای کودکان و نوجوانان محروم و نیازمند شد. بنیاد همدلان کودک در این مدت توانسته است در حوزه سلامت و درمان به جراحی کودکان در زمینه قلب، جراحی‌های ترمیمی و تأمین تجهیزات، چشم، ارتوپدی، ارولوژی، گوش و حلق‌وبینی و خدمات درمانی غیرجراحی کمک کند. همچنین در حوزه آموزش و تحصیل شهریه ثبت‌نام مدارس دولتی و خودگردان، سوادآموزی با متد جدید، آموزش مهارت‌های زندگی، تأمین لوازم‌التحریر و آموزش حرفه و کار ویژه نوجوانان را برای بخشی از کودکان محروم به عهده گرفته است. وقتی از علی‌نجفی، مدیر روابط‌عمومی بنیاد درباره این‌که چرا این دو زمینه برای کار بنیاد درنظر گرفته شده، می‌پرسیم می‌گوید: «بنياد همدلان كودك و نوجوان جامعه مخاطب خود را تمام كودكان زير 18 سالي قرار داده است كه در خانواده‌هاي بي‌بضاعت (عمدتا بي‌سرپرست، بدسرپرست و ...) زندگي مي‌كنند. باتوجه‌به هزينه‌هاي بالاي بيماري و درمان براي اين خانواده‌ها، اين بنياد درمان اين كودكان را در اولويت قرار مي‌دهد تا كودكي به‌خاطر فقر و نداري بدون درمان رها نشده باشد. درخصوص حوزه آموزش و تحصيل اين كودكان نيز - چون مستقيما به آينده و سرنوشت آنها مربوط می‌شود- بنياد تمام تلاش خود را به كار مي‌بندد تا كودكان جامعه مخاطبش از تحصيل بازنمانند. سلامتي، باسوادي و تحصيل جزو حقوق هر كودكي و به‌طور كلي هر انساني است.»
تلاش برای درمان بیماری‌های کودکان نیازمند و تأمین هزینه درمان آنها تنها یک مسأله از مسائل این بنیاد است. مسئولان موسسه که می‌خواهند در فرآیند درمان، بهبود کودکان و نوجوانان را شاهد باشند، برای اجتناب از مشکلات کمک مالی مستقیم به خانواده‌ها، تأمین‌مالی را به شکلی انجام می‌دهند که نتیجه بخش باشد. نجفی در این‌باره می‌گوید: «اين بنياد با آگاهي از مشكلات حمايت‌مالي مستقيم به خانواده‌هاي بي‌بضاعت (كه عموما پول دريافتي را در ساير اولويت‌ها هزينه مي‌كنند) مقيد است تا كمك‌هاي خود را به صورت دقيق و حساب شده و به منظور رفع‌نياز شناسایي‌شده هزينه كند. از اينرو در حوزه تحصيل از روش‌هاي زير، حمايت‌هاي خود را عملي مي‌سازد: ثبت‌نام كودكان در مدارس و پرداخت شهريه به حساب مدرسه، تامين لوازم‌التحرير و ساير ملزومات تحصيلي مرتبط، تامين سرويس اياب‌وذهاب، تامين معلم براي برگزاري كلاس‌هاي اختصاصي و رساندن كودك به سطح كلاس سني، برگزاري كلاس‌هاي سوادآموزي با روش نوين در مناطق محروم و براي كودكان‌كار، پرداخت مستقيم كمك‌هزينه به خانواده در قبال دست كشيدن از درآمد كودك و ثبت‌نام در مدرسه مشروط بر حضور مداوم در كلاس‌ها (خريد ساعات كار كودكان)، برگزاري دوره‌هاي مهارت زندگي و برگزاري دوره‌هاي مهارت فني‌وحرفه‌اي.» این فعالیت‌ها در زمینه درمان نیز از شیوه‌هایی صورت می‌گیرد که اثربخش‌تر باشند: «دريافت پرونده پزشكي يا شرح حال كودك بيمار و صحه‌گذاري، معرفي به مراكز درماني، پايش انجام پروسه‌هاي درماني و در نهايت پرداخت هزينه‌درمان به مركز درماني» و در کنار این فعالیت‌ها حضور مددکاران است که البته قرار است در برنامه‌های آتی بنیاد تکمیل و تقویت شوند. علی‌نجفی، مدیر روابط‌عمومی بنیاد همدلان کودک، برای «شهروند» از فعالیت‌هایی که بنیاد تا به حال انجام داده و در برنامه کاری‌اش قرار داده است، می‌گوید:
درمان و کمک داوطلبانه پزشکان
اين بنياد با برقراري ارتباط موثر و مناسب با ساير سازمان‌هاي مردم‌نهاد و همچنين مذاكره و به دنبال آن عقد تفاهمنامه و قرارداد با برخي از مراكز درماني‌فعال در كشور در هر يك از شاخه‌هاي درماني تعيين شده، كانال‌هاي لازم را براي ارجاع بيماراني كه مرحله صحه‌گذاري را پشت‌سر مي‌گذارند، فراهم ساخته است. از اينرو پذيرش اين بيماران در اين مراكز با كمترين اتلاف‌وقت و در عين حال با كيفيت و زمان‌بندي مناسب و بعضا با همكاري انسان دوستانه خود اين مراكز با كمترين هزينه صورت مي‌پذيرد. لذا در عمده موارد تامين مالي درمان نهايتا توسط اين بنياد انجام مي‌شود. خوشبختانه تعداد زيادي از پزشكان و متخصصان نيز در اين حركت نوع‌دوستانه مشاركت داوطلبانه دارند و انجام بسياري از امور را ساده‌تر کرده و كاهش هزينه قابل‌توجهي را نيز ايجاد كرده‌اند. براي هر كودك بيمار در صورت عدم‌امكان تامين هزينه درمان از صندوق بنياد همدلان كودك و نوجوان، فراخواني از ساير خيرين و عمدتا با استفاده از كانال‌ها و محيط‌هاي الكترونيكي و ... صورت مي‌پذيرد كه همزمان با طي‌شدن مراحل پذيرش بيمار در مراكز درماني مربوطه به همت خيرين تامين بودجه مي‌شود.
تحصیل و روش‌های نوین سوادآموزی
اين بنياد با بهره‌گيري از افراد دلسوز و داوطلبان فعال توانسته در اين چند‌سال گام‌هاي خوبي برداشته و تجارب گرانبهایي را كسب کند. بنياد معتقد است كه هيچ بهانه‌اي نبايد مانع حضور كودكان در مدرسه و كلاس درس باشد. از اينرو ضمن ايفاي نقش پررنگ در ثبت‌نام كودكان نيازمند در مدارس و حمايت مالي و تامين لوازم‌التحرير و... پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان تحت‌پوشش را پايش مي‌كند. به‌علاوه، با پرداختن به جنبه‌هاي مختلف سبك زندگي اين كودكان و خانواده‌هاي آنها براي آن دسته از كودكان و افرادي كه به دلايلي امكان حضور تمام‌وقت در كلاس‌هاي درس عادي را ندارد راه‌حلي پيدا کند. براي اين منظور و با استفاده از روش نوين سوادآموزي و همچنين تربيت مدرسان داوطلب آشنا با اين روش درجهت برگزاري دوره‌هاي كوتاه‌مدت سوادآموزي (عمدتا) براي كودكان كاري كه فرصت حضور تمام‌وقت در كلاس‌ها را نداشته باشد در مناطق مختلف شهر تهران و بعضا استان‌هاي محروم همت کرده است. با اين روش كودكان بازمانده از تحصيل و كودكان بي‌سواد امكان بهره‌مندي از اين نعمت را خواهند داشت.
مهارت‌های زندگی
بيشترين وقت كودكان نيازمند و عموما كودكان كار در مناطق مختلف شهرها و عموما در مناطق محروم سپري مي‌شود كه در معرض انواع خطرها بوده و مستعد انواع برخوردهاي غيرانساني و گاها مجرمانه است. فقر فرهنگي در خانواده‌هاي اين قشر بالاست و اين كودكان فاقد مهارت‌هاي زندگي هستند. آنها که اغلب در معرض انواع خشونت، دعوا و ... هستند، به دلیل عدم برقراري ارتباط موثر، عدم‌كنترل خشم، ناتواني در «نه» گفتن و عدم‌مهارت در بسياري از زمينه‌هاي ديگر مستعد پرداختن به بزهكاري مي‌شوند. از اينرو بنياد همدلان کودک و نوجوان معتقد است كه برگزاري اين دوره‌ها مي‌تواند بسياري از اين كودكان را در مسير سالمي از زندگي قرار دهد.
قصه برای کودکان غمگین
در تعاملاتي كه بنياد همدلان كودك و نوجوان با مراكز درماني براي ارایه خدمات به كودكان نيازمند داشته است همواره وجود فضاي غمگين توأم با درد و افسردگي در كودكان بستري شده در بخش‌هاي درماني مشاهده شد. براي شاد و مثبت كردن اين فضا، اين بنياد با جذب نظر مساعد برخي از افراد و گروه‌هایي كه در زمينه قصه‌خواني فعاليت و تجربه داشتند مصمم شد تا همكاري مشتركي را آغاز کند. با آموزش داوطلبان و بهره‌گيري از گروه‌هاي هنري و هنرمندان داوطلب امكان ارایه اين خدمت از طريق بنياد ميسر شده و هم‌اكنون حداقل يك برنامه در هر هفته براي كودكان بيمار برخي از مراكز درماني تهران اجرا مي‌شود.
فعالیت‌های داوطلبانه
و آسیب‌های اجتماعی
اساس كار تاسيس و ادامه فعاليت بنياد همدلان كودك و نوجوان بر اتكا به خدمات افراد داوطلب بوده است و به‌رغم گستردگي فعاليت‌ها خوشبختانه تاكنون در هيچ زمينه‌اي از وجود و حضور افراد داوطلب محروم نمانده است. اميدواريم اين همدلي و كمك‌هاي داوطلبانه براي ارایه هرچه بيشتر و بهتر خدمات به كودكان نيازمند مستدام بماند. پتانسيل‌هاي فراواني در بين اقشار مختلف مردم وجود دارد. هم‌اكنون تعداد بسياري از پزشكان، متخصصان، معلمان، دانشجويان و كارمندان بخشي از زمان و تخصص خود را در اختيار اين بنياد قرار داده و درنتيجه اين همكاري، راه ارایه خدمات به كودكان در حوزه‌هاي تعيين شده را هموار کرده‌اند. تعداد زيادي از خيرين نيز با اعتماد به اين مجموعه و ارایه كمك‌هاي مالي نقش تعيين‌كننده‌اي در موفقيت اين بنياد در تخصيص منابع به امور تحصيل و درمان كودكان داشته‌اند.