شیده لالمی
اگر دهه 70 در خیابان‌های باریک شمیران مجوز ساخت برج‌های بلند 15 تا 20 طبقه را می‌دادند این روزها سرمایه‌گذاران بزرگ در خیابان‌های 8 متری تهران، با مجوز شهرداری و کمیسیون ماده 5 آسمانخراش‌هایی به نام هتل می‌سازند. یکی از آنها که بلندترین سازه تهران پس از برج میلاد خواهد بود، در الهیه ساخته می‌شود؛ نه با 10، 20 یا حتی 30 طبقه، با 57 طبقه در یک خیابان 8 متری. نامش هتل است اما کارش تنها هتلداری نیست.
گفته بودند در خیابان فرشته درخیابان مهدیه جرثقیل‌های بزرگ نشان می‌دهد که دقیقا در کدام نقطه گودبرداری انجام شده است. خیابان مهدیه خیابان باریکی است که از انتهای خیابان فرشته به سمت خیابان و محله الهیه می‌رود. تا همین چند‌سال پیش مردم در این خیابان زندگی آرامی داشتند تا این‌که یک روز چند نفر آمدند و دور زمینی که درختان قدیمی داشت را محصور کردند. چند روز بعد کارگاه‌هایی برپا شد و تابلوهای پروژه را نصب کردند. روی آنها نوشته بود قرار است در این زمین هتلی ساخته شود. هتل وسط بافت مسکونی؟
گودبرداری این پروژه در 4هزار و 574 متر زمین که آغاز شد، کسی فکر نمی‌کرد قرار است در یک خیابان 8 متری در الهیه تهران دومین برج بلند تهران پس از برج میلاد ساخته شود. حالا اما گودبرداری عمیقی که بعضی‌ها می‌گویند 50 و برخی دیگر می‌گویند 70 متر عمق دارد نشان می‌دهد این‌جا چه ساختمان غول پیکری قرار است از آسمان به زمین برسد. گودبرداری آن‌قدر عمیق است که وقتی از پلکان ساختمان دیوار به دیوار این زمینه پایین را نگاه کنی، در کسری از ثانیه سرت گیج می‌رود و کارگران از سطح زمین مثل آدم چوبی‌های کوچکی دیده می‌شوند که با کلاه‌های زرد و قرمز حرکت کندی دارند.
سازنده این هتل 57 طبقه که طراح آن «زاها حدید» یکی از مشهورترین معماران جهان است، سرمایه‌گذار شخصی است، پای ارگان و سازمانی در میان نیست و آنطور که سازندگان آن اعلام می‌کنند‌سال 97 این هتل که نامش هتل پارساگاد فرشته است، به بهره‌برداری می‌رسد و کمترین میزان سرمایه‌گذاری برای ساخت آن 400میلیارد تومان خواهد بود. این‌که چطور مدیریت شهری اجازه داده برجی با این عظمت در یک خیابان 8 متری در الهیه تهران ساخته شود حالا مهم‌ترین سوالی است که به نظر می‌رسد کمیسیون ماده پنج و البته معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران باید به آن پاسخ بدهد. واقعیت این است که تصمیم گیری برای ارایه مجوز به این آسمانخراش غول پیکر در یک خیابان 8 متری زمانی صادر شده که علیرضا جاوید، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران بوده است و البته این برج تنها خروجی مدیریت آن سال‌ها نیست و بسیاری از هتل‌های درحال ساخت تهران و همچنین مال‌های عظیم که در گوشه و کنار پایتخت بالا می‌روند مجوزهایشان را در همان زمان گرفته‌اند. البته جاوید پیش از این در یک برنامه تلویزیونی از این سیاست یعنی حمایت از سرمایه گذاری‌های بزرگ تجاری در تهران در قالب مال‌ها و هتل‌ها در زمان معاونتش اینطور دفاع کرد که به‌هرحال تهران نیاز به هتل و مال‌های مدرن دارد و ما نباید جلوی ساخت آنها را بگیریم. اما آنچه درباره ساخت این هتل 57 طبقه در خیابان 8 متری مهدیه، در الهیه مسأله‌ساز شده از سویی جانمایی آن در خیابانی 8 متری و از سوی دیگر پیش‌بینی کاربری‌های چند منظوره به جز خدمات هتلی است. اگرچه گفته می‌شود که این سازه عظیم که بعد از برج میلاد با 230 متر ارتفاع از سطح زمین بلندترین ساختمان تهران البته در خیابانی 8 متری خواهد بود یک هتل است اما واقعیت این است که هتل اسم بخش کوچکی از این هیولای غول پیکر خواهد بود و شاید نام خوبی برای این‌که سرمایه‌گذاران پشت آن پنهان شوند و به اسم هتل مراکز تجاری بلندمرتبه در تهران بسازند. اتفاقی که درباره همین پروژه افتاده است. پیگیری‌ها نشان می‌دهد این سازه بلندمرتبه به جز طبقاتی که که به‌عنوان هتل برای آن پیش‌بینی شده بین 18 تا 30 طبقه، 7 طبقه تجاری – اداری و مجموعه‌ای از فروشگاه‌ها و مراکز تجاری، سالن‌های کنفرانس، 3 طبقه تأسیسات، 4 طبقه مراکز تفریحی و رستوران و 1 طبقه لابی مجلل خواهد داشت و همه اینها یعنی چنین بارگذاری سنگینی در بافت مسکونی یک محله و در حاشیه خانه‌هایی که مردم تا چند سال پیش در آن زندگی آرامی داشتند و حالا؟
* زمین دهان باز کرد و دیوارها ترک خورد
حالا خانه‌های خیابان مهدیه در الهیه تهران، دیگر آرامشی ندارند. چهار‌سال است که یک ساخت‌وساز عظیم بیخ گوششان پیش می‌رود و گودبرداری کنار خانه‌هایشان عمیق و عمیق‌تر می‌شود. از خانه‌های آنها که بپرسی، خرابه‌هایی شده‌اند با دیوارهای ترک خورده، نه از آن ترک‌های ساده‌ای که در خیلی از خانه‌ها پیدا می‌شود، از آن نوع ترک‌هایی که می‌گویند این خانه ممکن است به آنی بریزد و در آن گودال عظیم هتل مجاور خودش و آدم‌هایش و زندگی‌هایش مدفون شوند. زمین در حیاط یکی از خانه‌های مجاور این گودبرداری دهان باز کرده است و پیامدهای ناشی از گودبرداری غیراصولی آن‌قدر شدید بوده که در بخشی از حیاط حتی پلکان از زمین مسطح جدا شده است. پیمانکاران هتل آمده‌اند و بخشی از ترک‌های دیوارهای ساختمان مجاور را ناشیانه گرفته‌اند و ساختمان باز از همان نقطه ترک‌های عمیق تری برداشته است.
مالک یکی از این خانه‌ها به «شهروند»، می‌گوید: «در کجای دنیا اجازه می‌دهند که هتل و مراکز تجاری با این عظمت کنار خانه‌های مردم ساخته شود؟ این خیابان یک طرفه که در همین حالت معمول
پر‌ترافیک و مسدود است با فعالیت این هتل و پاساژهایش چه وضعیتی پیدا می‌کند؟ ما از آنها شکایت کرده‌ایم اما می‌گویند که کاری نمی‌توانید بکنید، دست ما خیلی پر است... واقعا در این شهر جایی پیدا می‌شود که از حقوق ما دفاع کند.» ساکنان خانه‌های مجاور این هتل که نه، این آسمانخراش تجاری، می‌گویند چندین‌سال پیش که برای ساخت خانه‌هایشان مجوز گرفتند به آنها گفتند که نمی‌توانند طبقات زیادی داشته باشند حالا اما به این زمین 4هزار متری اجازه ساخت داده‌اند آن هم در 57 طبقه.» به گفته همسایه‌ها و ساکنان خیابان 8 متری مهدیه، روزهای آرامش آنها دیگر به سر آمده است اما «چه کسی به آرامش مردم در این شهر فکر می‌کند؟ اصلا کسی به ما فکر می‌کند؟» این را یکی از آنها می‌گوید و با افسوس به گود عمیقی که تا چند‌سال دیگر هتل عظیمی می‌شود، نگاه می‌کند.
جایی دورتر از خیابان الهیه، پشت پارک شهر در خیابان بهشت پرونده ساخت هتل فرشته پاسارگاد، روی میز اعضای شورای شهر است. محمد مهدی تندگویان، سخنگوی کمیسیون معماری و شهرسازی شورا خسارات وارد شده به ساختمان‌های مجاور را تأیید می‌کند و به «شهروند»، می‌گوید: «گزارش‌های ما نشان می‌دهد خسارت‌های سنگینی به ساختمان‌های مجاور وارد شده است. برای ما جای تعجب است که چطور کمیسیون ماده 5 برای ساخت چنین سازه بلندمرتبه‌ای در خیابانی با عرض کم مجوز صادر کرده است و مسأله دیگر بحث ساخت هتلی داخل بافت مسکونی شهری است که مشکلات جدی برای ساکنان این محدوده ایجاد خواهد کرد.»
آنطور که تندگویان می‌گوید، گزارش‌های کارشناسان کمیسیون شهرسازی و معماری شورا میزان تخریب‌ها و خسارات وارده به املاک مجاور این گودبرداری عظیم را سنگین توصیف کرده و حتی آنها گفته‌اند در برخی موارد امکان سکونت در برخی منازل وجود ندارد و زندگی در این خانه‌ها خطرساز است و امکان رانش زمین وجود دارد. به گفته او «کار از ترک خوردن بناها گذشته و مشکلات بیش از اینها. ما معتقدیم این گودبرداری غیراصولی انجام شده است و اساسا در چنین زمینی در بافت این منطقه نباید این‌قدر عمیق اجازه گودبرداری داده می‌شد.البته گفته می‌شود که مالک هتل می‌خواهد خانه‌های مجاور را تملک کند اما مالکان شکایت کرده‌اند.»
آنها شکایت کرده‌اند، مثل همه شهروندان دیگری وقتی کنار خانه‌هایشان گودال‌های عمیق کندند تا ساختمان‌های غول پیکر بسازند، راهی نداشتند جز این‌که استشهاد محلی جمع کنند، از خانه‌هایشان با دیوارهای ترک خورده و زمین‌های دهان باز کرده عکس بگیرند و ضمیمه پرونده‌ها کنند و بعد در خیابان‌های شهر راه بیفتند از این اداره به آن دادگاه، از آن دادگاه به آن یکی هیأت و دست آخر دست به دامان شورای شهر شوند و از آنها بپرسند که چرا زندگی آنها، خانه‌های آنها باید اینچنین قربانی ساخت‌وسازهایی شود که با هیچ عقلانیت و محاسبه شهرسازی نمی‌توان از آن دفاع کرد؟
جدا از شکایت مالکان شهرداری که خودش در
سال‌های اخیر بر ضرورت ایمن سازی تهران تاکید می کند در صورت آتش سوزی در چنین برجی در این خیابان چند متری یا وقوع زلزله که مساله امروز تهران است چطور باید امداد رسانی به مردم انجام شود؟ و فراتر از اینها کسانی که به اسم هتل برج های تجاری می سازند در حق آنهایی که حقیقتا به دنبال سیاستگذاری در حوزه گردشگری هستند و هتل سازی ابزاری برای درآمد سازی آنها از محل پاساژها و رستوران ها نیست چه می کنند؟
برای آنها برای مالکان خانه‌هایی دیوار به دیوار هیولایی که در خیابان مهدیه الهیه تهران بالا می‌رود چه اهمیتی دارد که مجاور خانه‌هایشان آسمانخراشی ساخته می‌شود که «زاها حدید» طرحش
را کشیده است؟
آنها شهروندان بی حق و حقوقی هستند که درنهایت شاید تنها کاری که از دستشان بر می‌آید این باشد که خانه‌هایشان را، خانه‌های ترک برداشته و تکه‌تکه‌شده‌شان را بگذارند و بروند جایی دور و عمری به این فکر کنند که پول در این شهر چه‌ها که نمی‌کند، مثلا می‌تواند یکی از بلندترین آسمانخراش‌های
تهران را در یکی از باریک‌ترین کوچه‌های این شهر بسازد.